Trong bản tin độc quyền, tờ The Washington Post tiết lộ Giám đốc CIA William J. Burns đã có cuộc họp bí mật với Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky về các dự tính tiếp theo của Nga và sự hỗ trợ của Mỹ trong tương lai. “Tại Kyiv, ông Burns đã gặp các đối tác tình báo Ukraine và Tổng thống Zelensky để cam kết Mỹ sẽ tiếp tục hỗ trợ Ukraine trước cuộc xâm lược của Nga” – một quan chức Mỹ giấu tên cho biết.
Cuộc gặp bí mật
Chuyến thăm cấp cao của giám đốc Burns diễn ra vào thời điểm quan trọng trong cuộc chiến Ukraine và khi chính phủ Kyiv bắt đầu lo ngại về sự hỗ trợ bền vững của phía Mỹ. Cuộc gặp diễn ra khi các lực lượng Nga tiếp tục tiến hành cuộc tấn công khốc liệt gần thành phố Bakhmut phía Đông, gây thương vong nặng nề cho cả hai bên và buộc Ukraine phải cân nhắc các nguồn lực có sẵn nếu muốn mở cuộc phản công ở những lãnh thổ bị chiếm khác.
Một quan chức Mỹ và những người quen thuộc với chuyến thăm cho biết Burns đã bí mật tới thủ đô của Ukraine vào cuối tuần trước để thông báo với ông Zelensky về những kế hoạch quân sự Nga có thể tiến hành trong những tuần và tháng tới. “Điều quan trọng nhất đối với Zelensky và các quan chức tình báo cấp cao của Tổng thống Ukraine trong cuộc họp là sự hỗ trợ của Hoa Kỳ và phương Tây sẽ tiếp tục trong bao lâu nữa, sau khi đảng Cộng hòa tiếp quản Hạ viện và có suy nghĩ khác biệt giữa các thành phần cử tri Mỹ trong việc viện trợ cho Ukraine. Trong khi các đảng viên Cộng hòa diều hâu tại Quốc hội tiếp tục ủng hộ việc trang bị vũ khí cho Ukraine, những người bảo thủ gợi ý muốn cắt giảm chi tiêu của Mỹ, đặc biệt là hàng tỷ đôla dành cho nỗ lực chiến tranh.
Ông Burns nhấn mạnh tính cấp bách trên chiến trường vào thời điểm này nhưng cũng thừa nhận đến một lúc nào đó, sự trợ giúp có thể khó hơn. Burns và các trợ lý rời cuộc họp với ấn tượng để lại cho phía Ukraine là sự hỗ trợ của chính quyền Biden vẫn mạnh mẽ và khoản tài trợ khẩn cấp $45 tỷ cho Ukraine được Quốc hội thông qua vào Tháng Mười Hai sẽ kéo dài ít nhất đến Tháng Bảy hoặc Tháng Tám.
Chuyên viên về Nga và hiểu tham vọng của Putin
William J. Burns, cựu đại sứ Mỹ tại Nga nhiều năm và giữ nhiều chức vụ cấp cao trong Bộ Ngoại giao được xem là một trong những chuyên gia hàng đầu về Nga. Ông đã nghiên cứu rất nhiều về vị trí Ukraine trong tâm lý người Nga. Trong chính quyền George W. Bush, khi chủ đề Ukraine gia nhập NATO được thảo luận, Burns đã nhấn mạnh sự phản đối của Nga đối với ý tưởng này trong một bản ghi nhớ gửi cho bà Condoleezza Rice, lúc đó là ngoại trưởng.
Ông viết: “Việc Ukraine gia nhập NATO là làn ranh đỏ rõ ràng đối với toàn bộ giới tinh hoa Nga chứ không riêng Vladimir Putin. Tôi chưa tìm thấy quan chức Nga nào xem việc Ukraine vào NATO là điều gì khác hơn ngoài thách thức trực tiếp đối với lợi ích của Nga”.
Gần đây hơn, Burns khẳng định, quyết định xâm lược Ukraine của Tổng thống Nga chỉ là “bước dạo đầu quan trọng” trong mục tiêu đưa Moscow “trở lại vinh quang” trước đây. “Putin tin rằng sứ mệnh lịch sử của ông ta là khôi phục vị thế cũ của nước Nga – Burns nói với cử tọa tại một diễn đàn an ninh ở Aspen vào Tháng Bảy năm ngoái – Ông ấy tin chìa khóa để đạt được điều này là phục hồi ảnh hưởng trong các khu vực lân cận nước Nga, mà trước hết là phải kiểm soát Ukraine, buộc nước này đi vào quỹ đạo của Nga. Theo tôi, chính kiểu suy nghĩ đó đã tạo cuộc chiến khủng khiếp hiện nay”.
Với những trợ lý của Zelensky, Burns được kính trọng, khi ông cảnh báo chính xác vào Tháng Một 2022 về việc các lực lượng Nga sẽ cố chiếm phi trường Antonov ngay trong giai đoạn đầu cuộc xâm lược. Cảnh báo của ông dựa trên đánh giá của tình báo Mỹ và nhờ nó đã giúp Ukraine chuẩn bị bảo vệ sân bay khiến người Nga không chiếm được một vị trí chiến lược để lấy thủ đô Kyiv.
Quan điểm hoài nghi của Burns về sự sẵn sàng đàm phán của Nga cũng được các trợ lý của Zelensky đánh giá cao, dẫn đến việc họ bác bỏ thẳng thừng những đề xuất là Ukraine nên xem xét nói chuyện với người Nga để chấm dứt xung đột. “Hầu hết các cuộc xung đột đều kết thúc bằng đàm phán, nhưng muốn thế người Nga phải nghiêm túc. Nhưng trong trường hợp này tôi không thấy họ nghiêm túc – Burns nói với hãng tin PBS vào tháng trước – Ít nhất là vào thời điểm này sẽ không có một cuộc đàm phán thực chất!”.
Cuộc chiến đẫm máu đang chờ phía trước
Hiện các lực lượng Ukraine và Nga đang kẹt trong một cuộc chiến tranh cực kỳ khốc liệt ở miền Đông Ukraine, xung quanh thành phố Bakhmut. Cuộc vây hãm Bakhmut đẫm máu tiềm ẩn rủi ro cho Ukraine. Thành phố này tương đối ít giá trị về mặt chiến lược nhưng nó có tầm quan trọng mang tính biểu tượng đối với cả hai bên, đặc biệt là Nga, khi lực lượng của họ không chiếm được một thành phố lớn nào nữa kể từ mùa hè 2022.
Các nhà phân tích quân sự dự đoán sẽ có giao tranh đẫm máu trong mùa xuân năm nay sau khi hai bên tăng cường lực lượng và trận đánh tổng lực có thể quyết định tương lai cuộc chiến. Dù có những bất đồng nhưng Hoa Kỳ và các nước phương Tây đang gấp rút đưa xe bọc thép, pháo binh và hỏa tiễn tới Ukraine trong nỗ lực tăng cường hỏa lực cho quân đội nước này, với hy vọng vũ khí bổ sung sẽ giúp quân đội Ukraine tạo ra các đột phá tại một số khu vực do Nga kiểm soát như Zaporizhzhia trong cuộc tấn công sắp diễn ra.
Nga cũng chuẩn bị cuộc tấn công mới bằng cách triển khai thêm quân sau đợt huy động 300,000 quân vào Tháng Chín 2022. Tháng Mười Hai, Bộ trưởng Quốc phòng Nga Sergei Shoigu công bố đề xuất tăng quân số lên 1.5 triệu vào năm 2026, từ 1.1 triệu người hiện nay. Quá khứ cho thấy Nga sẵn sàng chịu đựng thương vong nặng nề bằng cách đưa cả những kẻ phạm tội bị kết án ra làm bia đỡ đạn tại chiến trường trong tập đoàn đánh thuê Wagner khét tiếng.
Năm ngoái, nhiều tân binh thiếu kinh nghiệm được gửi ra tiền tuyến chỉ sau hai tuần huấn luyện sơ sài. Nhưng theo các quan chức tình báo phương Tây, trong những tháng gần đây, Nga đã cải thiện hoạt động huấn luyện. Ngày 17 Tháng Một 2023, Tướng Mark A. Milley, Chủ tịch Hội đồng Tham mưu trưởng Liên quân Hoa Kỳ, đã gặp người đồng cấp Ukraine ở Ba Lan trong lần gặp mặt trực tiếp đầu tiên kể từ khi Nga xâm lược Ukraine. Ngày sau đó, Zelensky kêu gọi những người ủng hộ Ukraine gửi xe tăng và hỏa tiễn phòng không, đồng thời chỉ trích Đức từ chối cung cấp xe tăng Leopard nếu Hoa Kỳ không gửi xe tăng Abrams trước.
“Có những lúc chúng ta không nên do dự” – Zelensky nói tại Diễn đàn Kinh tế Thế giới ở Davos, Thụy Sĩ, qua video. Cùng ngày hôm đó, các bộ trưởng quốc phòng NATO mở cuộc họp kéo dài hai ngày tại Brussels, và chủ đề xe tăng Leopard 2 đã chia rẽ họ, với việc Ba Lan dọa gửi 14 xe tăng cho Ukraine, bất kể Đức có chấp thuận hay không (về mặt kỹ thuật, cần có sự chấp thuận của Đức vì Đức là nhà sản xuất Leopard 2). Thủ tướng Ba Lan Mateusz Morawiecki tuyên bố thẳng với một đài truyền hình địa phương: “Hoặc là chúng tôi sẽ nhận được sự đồng ý, hoặc chúng tôi sẽ tự mình làm điều đúng đắn!”.
