Wall Street Journal cho biết, từ thời Tổng thống Trump, giới chức tình báo Mỹ đã theo dõi hoạt động của công nhân từ các công ty viễn thông Trung Quốc Huawei Technologies và ZTE khi họ ra vào những cơ sở bị nghi là trạm gián điệp Trung Quốc ở Cuba.
Trong một tuyên bố, Huawei phủ nhận “những cáo buộc vô căn cứ như vậy”, đồng thời nói thêm rằng họ “cam kết tuân thủ đầy đủ các luật và quy định hiện hành tại nơi chúng tôi hoạt động”. Một tuyên bố của ZTE cũng nói rằng Wall Street Journal đưa tin “vô căn cứ”. Theo giới chức Mỹ, Trung Quốc đã duy trì một căn cứ gián điệp ở Cuba ít nhất từ năm 2019, vào nhiệm kỳ tổng thống của Donald Trump và hai nước cùng điều hành bốn trạm nghe lén trên hòn đảo này. Hiện thời, Bắc Kinh và Havana đang đàm phán để thành lập một cơ sở huấn luyện quân sự chung trên bờ biển phía Bắc Cuba.
Tòa Bạch Ốc cho biết những nỗ lực của Bắc Kinh nhằm mở rộng hoạt động thu thập thông tin tình báo từ Cuba vẫn đang tiếp tục. Sau khi nâng cấp các cơ sở thu thập thông tin tình báo trên đất Cuba năm 2019, Bắc Kinh “sẽ tiếp tục cố gắng tăng cường sự hiện diện ở Cuba và chúng tôi sẽ tiếp tục làm việc để ngăn chặn điều này”, một quan chức Tòa Bạch Ốc cho biết vào Thứ Hai 19 Tháng Sáu 2023.
Giới chức Hoa Kỳ từ lâu từng đề cập việc Trung Quốc có thể sử dụng các công ty viễn thông của họ để phục vụ mục đích do thám và rình mò. Hoa Kỳ đã tham gia vào một chiến dịch kéo dài nhiều năm nhằm thuyết phục các đồng minh loại bỏ Huawei khỏi các mạng viễn thông thế hệ tiếp theo của họ.
Phần mình, Bộ Ngoại giao Trung Quốc bác bỏ cáo buộc Trung Quốc làm gián điệp ở Cuba. Hôm Thứ Ba 20 Tháng Sáu nnbn, Ngoại trưởng Antony Blinken cho biết ông đã nói với người đồng cấp ở Bắc Kinh rằng Hoa Kỳ “quan ngại sâu sắc” về các hoạt động gián điệp và quân sự của Trung Quốc ở Cuba. “Đây là điều mà chúng tôi sẽ theo dõi rất, rất chặt chẽ và chúng tôi luôn nói nói rõ như vậy,” ông nói với giới báo chí. “Và chúng tôi sẽ bảo vệ đất nước mình; chúng tôi sẽ bảo vệ lợi ích quốc gia chúng tôi.”
Trước thông tin của Wall Street Journal, Tòa Bạch Ốc chưa bày tỏ ý kiến về vai trò tiềm năng của Huawei và ZTE trong hoạt động gián điệp của Trung Quốc ở Cuba. Ngày 20 Tháng Sáu 2023, người phát ngôn Hội đồng An ninh Quốc gia John Kirby nói rằng “không có gì bí mật hay ngạc nhiên khi CHND Trung Hoa đang cố gắng cải thiện ảnh hưởng, phạm vi tiếp cận và khả năng thu thập thông tin tình báo của họ ở Tây Bán cầu và điều đó bao gồm cả mối quan hệ mà họ đã có trong một thời gian dài với Cuba.” John Kirby nhấn mạnh, “không phải chúng tôi không biết, không phải chúng tôi không theo dõi vấn đề này; không phải chúng tôi chưa thực hiện các bước cần thiết và chúng tôi sẽ tiếp tục thực hiện để ngăn chặn và để bảo vệ bí mật và an ninh quốc gia.”
Ngày 20 Tháng Sáu 2023, Dân biểu Mike Gallagher (Cộng hòa, Wisconsin), Chủ tịch Ủy ban chọn lọc lưỡng đảng đặc trách các vụ việc liên quan Đảng Cộng sản Trung Quốc, đã gửi một lá thư tới Giám đốc Tình báo Quốc gia Avril Haines và Bộ trưởng Bộ Thương mại Gina Raimondo với yêu cầu cung cấp thêm thông tin rõ ràng hơn về các chính sách nhằm kiểm soát xuất khẩu công nghệ của Mỹ cho các công ty viễn thông Trung Quốc.
Trong thư, Mike Gallagher nói rằng Huawei đã hỗ trợ chính phủ Cuba hiện đại hóa cơ sở hạ tầng viễn thông và internet kể từ những năm 2000 và rằng công ty, cùng với ZTE và Tập đoàn Công nghệ Thông tin Great Dragon, duy trì sự hiện diện kinh doanh thường xuyên trên đất Cuba.
Gallagher nhấn mạnh rằng, chính sách công khai của Bắc Kinh là sử dụng các thực thể thương mại của Trung Quốc để xây dựng và củng cố sức mạnh quân sự, và do đó, bất kỳ sự tăng cường nào về khả năng tình báo của Trung Quốc ở Cuba đều “có khả năng” được hỗ trợ bởi các công ty viễn thông Trung Quốc. Gallagher cho rằng hoạt động kinh doanh hiện tại của các công ty này ở Cuba có thể tạo vỏ bọc cho các quan chức tình báo Trung Quốc đi đến và rời khỏi hòn đảo mà không tạo ra sự nghi ngờ giống như các chuyến công du chính thức.
Năm 2019, Bộ Thương mại Hoa Kỳ đã đưa Huawei vào “danh sách thực thể”, yêu cầu các công ty phải có giấy phép mới có thể chuyển gửi hàng cho Huawei. Năm 2020, những yêu cầu liên quan việc cấp phép này được mở rộng. Tuy nhiên, cùng lúc Bộ Thương mại Hoa Kỳ cũng đã cấp nhiều giấy phép cho phép các nhà xuất khẩu tiếp tục bán số lượng lớn công nghệ cho Huawei.
Chủ tịch Ủy ban Đối ngoại Hạ viện, Dân biểu Michael McCaul (Cộng hòa, Texas), hiện dẫn đầu nỗ lực gây áp lực buộc Bộ Thương mại phải thay đổi chính sách. Năm 2021, Michael McCaul công bố dữ liệu cho thấy Bộ Thương mại Hoa Kỳ đã cấp 113 giấy phép xuất khẩu, cho phép các công ty bán khoảng $61 tỷ hàng hóa cho Huawei từ ngày 9 Tháng Mười Một 2020 đến ngày 20 Tháng Tư 2021.
Trong trường hợp ZTE, Bộ Thương mại Hoa Kỳ đã hạn chế xuất khẩu cho ZTE, lúc thực hiện lúc không, kể từ năm 2016 cho đến năm 2018, khi Tổng thống Trump nói rằng ông cho phép ZTE tiếp tục mua hàng của Mỹ để đổi lấy khoản tiền phạt $1,3 tỷ và thay đổi bộ máy lãnh đạo ZTE.
Alan Estevez, Thứ trưởng phụ trách công nghiệp và an ninh của Bộ Thương mại Hoa Kỳ, đã nói với các nhà lập pháp rằng nhóm của ông đang xem xét các chính sách của họ và làm mọi cách có thể để ngăn công nghệ nhạy cảm của Hoa Kỳ lọt vào đối phương. Một phát ngôn viên của Bộ Thương mại Hoa Kỳ cho biết Huawei vẫn tiếp tục đối mặt “những hạn chế xuất khẩu đáng kể” và rằng, vào Tháng Tư, Bộ đã thực hiện hình phạt dân sự lớn nhất trong lịch sử đối với một công ty Hoa Kỳ với tội danh bán ổ đĩa cứng cho Huawei mà không có giấy phép. Và ZTE hiện vẫn tuân theo thỏa thuận dàn xếp với Bộ Thương mại, theo đó họ sẽ phải chịu sự giám sát bổ sung.
________
