Chiến thắng chiếc ghế thủ tướng Anh đã biến sự giàu có của Rishi Sunak trở thành tâm điểm chú ý của dư luận. Rishi Sunak – một trong những người giàu nhất nước Anh trở thành người quyền lực nhất khi ngồi vào ghế thủ tướng. Đây có thể là lần đầu tiên trong lịch sử, chủ nhân Phố Downing giàu hơn chủ nhân Cung điện Buckingham của Hoàng gia Anh.
Theo danh sách những người giàu có “Sunday Times Rich List” 2022 của tờ The Sunday Times, Sunak là cựu chủ ngân hàng và vợ ông, Akshata Murty, người thừa kế một công ty Ấn Độ, có tài sản ước tính khoảng $830 triệu. Trong danh sách được công bố trước khi Nữ hoàng Elizabeth II qua đời, bà có khoảng $420 triệu. Người Anh đã quen với việc được cai trị bởi giới tinh hoa (Boris Johnson cũng thuộc tầng lớp thượng lưu) nhưng Sunak không chỉ giàu mà còn siêu giàu nên một số người đặt câu hỏi, liệu khối tài sản khổng lồ có khiến ông… quá giàu để ngồi vào ghế thủ tướng?
Tuy nhiên, những người ủng hộ Sunak tin rằng do thân thế và những năm tháng lăn lộn kiếm tiền là lợi thế để ông lãnh đạo một quốc gia đang bị tổn thương sâu sắc vì kinh tế hỗn loạn, giá cả tăng vọt. Sự giàu có của vợ chồng thủ tướng Anh tương lai chủ yếu đến từ cổ phần của bà Murty trong công ty Infosys của cha bà, trong đó có vườn ươm khởi nghiệp Catamaran Ventures UK và cổ phần trong hơn nửa tá công ty khác. Vợ chồng giàu có này hiện là chủ của ít nhất ba ngôi nhà ở Anh và một ngôi nhà ở Santa Monica, California trị giá khoảng $6 triệu.
Theo tờ The Guardian, gia đình Sunak (có hai con gái Krishna và Anoushka) thường dành hầu như cả tuần trong ngôi nhà năm phòng ngủ của họ ở phía Tây London và cuối tuần ở trang viên North Yorkshire ở tiểu bang Georgia. Tờ báo cho biết trang viên đã được chuyển đổi thành một nơi nghỉ dưỡng sức khỏe với hồ bơi trong nhà, phòng tập thể dục, phòng tập yoga, bồn tắm nước nóng và sân tennis.
“Một thủ tướng nhiều tiền có thể là vấn đề đối với cử tri không?” Robert Ford, giáo sư chính trị tại Đại học Manchester hỏi và trả lời luôn. “Chẳng có vấn đề gì cả!” Ông nói, người Anh nói chung không nghĩ giàu có là điều xấu hoặc ‘không đủ tiêu chuẩn’ làm lãnh đạo. Có rất nhiều lãnh đạo rất giàu có và rất được công chúng yêu thích. Mọi người chỉ thực sự quan tâm đến việc những người giàu có sẽ sửa chữa thế nào các quy tắc sống của chính họ khi lên nắm quyền. Họ có tạo lợi thế cho vợ khi làm thủ tướng không, có giảm thuế cho dân không, rồi có xin thẻ xanh ở Mỹ không.
Đầu năm nay, vợ của Sunak là tâm điểm của một vụ bê bối thuế sau khi xuất hiện thông tin bà đã nộp đơn xin tư cách ‘cư dân không thường trú’ tại Vương quốc Anh để tránh phải nộp thuế cho khoản thu nhập lớn bà kiếm được ở ngoại quốc. Gia đình Sunak vẫn sống tại số 10 Phố Downing, trong căn hộ dành riêng cho bộ trưởng tài chính. Những chiếc xe chuyển đồ đạc của họ đến đây khi vụ bê bối còn âm ỉ, diễn ra vào thời điểm Sunak đã có thẻ xanh của Hoa Kỳ lúc đang giữ chức “chancellor of the Exchequer” (bộ trưởng tài chính). Nhưng người phát ngôn khẳng định ông đã trả lại thẻ xanh vào năm ngoái.
Các nhà quan sát Sunak đang tìm cách “soi” quá trình lớn lên và được nuôi dưỡng “đặc ân” của ông. Ví dụ, Sunak học tại ngôi trường nổi tiếng Winchester College 600 năm tuổi, nơi học phí rất cao, năm 2022 là trên $52,000/năm. Trong cuộc bầu cử lãnh đạo cuối cùng của đảng Bảo thủ cầm quyền vào mùa hè này, các nhà quan sát phát lại một đoạn video clip từ một bộ phim tài liệu của kênh BBC năm 2007, trong đó Sunak nói ông không có bất kỳ bạn bè thuộc tầng lớp lao động nào. Ông cũng bị tấn công vì bài phát biểu trước các thành viên Đảng Bảo thủ nòng cốt vào thời điểm tương tự, trong đó ông cho biết trong cương vị bộ trưởng tài chính, ông cố gắng đảo ngược công thức tài trợ cho các địa phương để giúp các khu vực giàu có ngày càng giàu thêm.
Tuy nhiên, trong thời kỳ khó khăn của giá năng lượng cao và lạm phát tăng, những người ủng hộ Sunak tin rằng không phải sự giàu có, mà là kinh nghiệm trong lĩnh vực tài chính và ngân khố sẽ giúp ông làm tốt công việc của một thủ tướng.
Trước khi trở thành một nghị sĩ cách nay bảy năm và thăng tiến nhanh chóng trong môi trường chính trị khá khắc nghiệt của Vương quốc Anh, Sunak là chủ ngân hàng đầu tư với Goldman Sachs và là nhà quản lý quỹ đầu cơ. Ở chức bộ trưởng tài chính, ông tạo ngay được dấu ấn mạnh mẽ khi không ngại tung ra những khoản tiền cứu trợ trong đại dịch. Các cuộc thăm dò mới nhất đều cho thấy ông liên tục dẫn điểm trước các ứng viên khác về năng lực kinh tế.
Trong cuộc đua cuối cùng với Liz Truss, người vừa đạt danh hiệu “thủ tướng tại vị ngắn nhất” tại Anh, Sunak phê phán “các kế hoạch của Truss đều dựa trên các học thuyết kinh tế… tưởng tượng”, một tuyên bố được chứng minh có cơ sở khi kế hoạch “ngân sách nhỏ” của bà đã gây ra tình trạng hỗn loạn diện rộng trên thị trường khiến bà phải từ chức.
Jeremy Hunt, một bộ trưởng hy vọng sẽ giữ được ghế của mình, ra mặt ủng hộ Sunak, viết trên tờ Daily Telegraph: “Cử tri Anh đang tìm kiếm một người có thể giải quyết khủng hoảng. Để khôi phục sự ổn định và tự tin, chúng ta cần một lãnh đạo có thể tin tưởng để đưa ra những lựa chọn khó khăn và cần một người có thể giải thích những lựa chọn đó cho công chúng, những người đang lo lắng về việc làm, thế chấp và các dịch vụ công. Muốn thuyết phục họ, chúng ta cần một nhà lãnh đạo có thể làm được những điều ấy. Đó chính là Rishi Sunak!”.
Tuy nhiên, tài sản kếch xù của Sunak vẫn có thể trở thành vấn đề. Steven Fielding, giáo sư chính trị tại Đại học Nottingham nhận định: “Với việc Sunak giành chiến thắng, Đảng Lao động đối lập sẽ cố gắng thuyết phục cử tri là Sunak đã ‘mất tiếp cận với thực tế cuộc sống’ giống như họ đã làm vào đầu năm nay. Họ dẫn chứng là trong một cuộc tranh luận về giá thực phẩm tăng ảnh hưởng đến nhiều người, Sunak xa rời thực tế khi khẳng định “tất cả các loại bánh mì khác nhau đều có trong nhà tôi”.
Trong bối cảnh nền kinh tế gặp nhiều khó khăn, cuộc khủng hoảng chi phí sinh hoạt dự kiến sẽ còn tồi tệ hơn đối với hàng triệu người Anh, khi hầu bao của họ đang bị siết chặt. Fielding nhấn mạnh: “Chính sách kinh tế tai hại của Truss đã bị thị trường nhanh chóng từ chối, đặc biệt là kế hoạch cắt giảm thuế. Điều đó có nghĩa là các chính sách của nhà lãnh đạo mới, về cơ bản sẽ là ‘tù nhân’ và phải gánh chịu hậu quả chính sách của bà Liz Truss”.
