Rinat Akhmetov từng chứng kiến đế chế kinh doanh của mình tan rã sau tám năm chiến tranh ở miền Đông Ukraine nhưng vẫn kiên quyết rằng, “những người lính dũng cảm của chúng tôi” sẽ bảo vệ thành phố Biển Azov, nơi giờ là một thành phố tan hoang sau bảy tuần bị pháo kích. Công ty Metinvest của ông, nhà sản xuất thép lớn nhất Ukraine, thông báo rằng không thể thực hiện các hợp đồng đã ký; trong khi Tập đoàn tài chính và công nghiệp SCM của ông đang giải quyết các nghĩa vụ nợ; và nhà sản xuất điện tư nhân DTEK của ông đã “tối ưu hóa việc thanh toán các khoản nợ” trong một thỏa thuận với các chủ nợ.
“Mariupol là một thảm kịch toàn cầu và là một ví dụ toàn cầu về chủ nghĩa anh hùng. Đối với tôi, Mariupol đã, đang và sẽ luôn là một thành phố của Ukraine – Akhmetov bộc bạch trong bản trả lời các câu hỏi từ hãng tin Reuters – Tôi tin rằng những người lính dũng cảm của chúng tôi sẽ bảo vệ thành phố, dù tôi hiểu họ khó khăn và vất vả như thế nào”. Akhmetov vẫn tiếp xúc hàng ngày với ban quản lý Metinvest, ban điều hành hai nhà máy Azovstal và Illich Iron and Steel Works ở Mariupol.
“Tôi đã nói chuyện với những người đi đường, tôi gặp những người lao động – ông kể lại – Tham vọng của tôi là trả lại Mariupol như cũ và thực hiện các kế hoạch sản xuất mới để tiếp tục xuất khẩu thép ra thế giới. Chiến tranh nổ ra vào năm 2014 đã lấy mất tất cả tài sản của chúng tôi ở Crimea và vùng lãnh thổ bị phe ly khai chiếm đóng tạm thời của Donbas. Tôi tin rằng, với tư cách là doanh nghiệp tư nhân lớn nhất của đất nước, SCM sẽ đóng một vai trò quan trọng trong công cuộc tái thiết Ukraine sau chiến tranh. Chúng tôi chắc chắn sẽ cần một chương trình tái thiết quốc tế chưa từng có, một Kế hoạch Marshall cho Ukraine (nhắc đến dự án viện trợ của Mỹ giúp tái thiết Tây Âu sau Thế chiến thứ hai). Tôi tin tưởng tất cả chúng ta sẽ xây dựng lại một Ukraine tự do, châu Âu, dân chủ và thành công sau chiến thắng trong cuộc chiến này”.
Akhmetov, người giàu nhất Ukraine, đã chứng kiến đế chế kinh doanh của ông thu hẹp kể từ năm 2014, khi Nga sáp nhập bán đảo Crimea ở Hắc Hải và hai khu vực miền Đông Ukraine (Donetsk và Luhansk) tự tuyên bố độc lập khỏi Kyiv. Theo tạp chí Forbes, giá trị tài sản ròng năm 2013 của ông đạt $15.4 tỷ nhưng nay chỉ còn khoảng $3.9 tỷ. Theo các quan chức Ukraine (dẫn lại từ Reuters), thiệt hại của Ukraine do chiến tranh với Nga đã lên tới $1 ngàn tỷ.
Trong khi đó, sáng 17 Tháng Tư, Nga ra lệnh cho lực lượng Ukraine đang chiến đấu bảo vệ thành phố Mariupol bị bao vây hãy hạ vũ khí đầu hàng và hứa bảo vệ mạng sống cho họ. Tối hậu thư được đưa ra khi Nga tiếp tục cuộc tấn công tàn khốc và không ngừng vào thành phố phía Đông Nam này. Truyền thông nhà nước Nga Ria nhấn mạnh: “Không có ngoại lệ, tất cả các đơn vị vũ trang Ukraine và lính đánh thuê nước ngoài phải đầu hàng từ 6 giờ sáng đến 1 giờ chiều, không có vũ khí và đạn dược”. Nhưng tối hậu thư rơi vào những lỗ tai điếc!
Ước tính khoảng 100,000 người vẫn ẩn náu ở Mariupol và các khu vực xung quanh. Phần lớn nằm dưới sự kiểm soát của Nga, còn quân kháng cự Ukraine bị giới hạn trong các ổ kháng cự. Chiều 16 Tháng Tư, Tổng thống Zekensky thông báo tình hình ở Mariupol vẫn rất nghiêm trọng và tố cáo Nga “đang cố tình tiêu diệt tất cả những ai có mặt ở đó”. Hàng ngàn người thiệt mạng khi quân đội Nga bắt đầu bao vây thành phố vào đầu Tháng Ba. Nhưng tại sao Mariupol lại quan trọng đối với Putin? Chuyên viên an ninh Frank Gardner đưa ra các lý do:
1/. Bảo đảm một hành lang đất liền giữa Crimea và Donbas. Mariupol chỉ chiếm một diện tích rất nhỏ trên bản đồ nhưng nơi này cản đường các lực lượng Nga từ bán đảo Crimea. Chiếm được thành phố sẽ cho phép Nga xây dựng một cây cầu trên bộ từ Nga đến Crimea, có ý nghĩa lớn về chiến lược và quân sự.
2/. Hủy hoại kinh tế Ukraine. Mariupol là cảng lớn nhất trong vùng Biển Azov và là nơi có các xưởng sản xuất sắt thép lớn, là trung tâm xuất khẩu chính thép, than và ngô của Ukraine. Mất Mariupol sẽ là đòn giáng mạnh vào nền kinh tế Ukraine.
3/. Tuyên truyền
Mariupol là nơi đóng quân của đơn vị dân quân Ukraine được gọi là Lữ đoàn Azov, gồm các phần tử cực hữu và theo chủ nghĩa phát xít mới. Dù họ chỉ chiếm một phần nhỏ trong lực lượng chiến đấu của Ukraine, nhưng chiến thắng sẽ là một công cụ tuyên truyền có lợi cho Moscow. Nếu bắt sống được các chiến binh của Lữ đoàn Azov, Nga sẽ đưa họ diễu hành trên các phương tiện truyền thông do nhà nước kiểm soát để làm mất uy tín chính phủ Ukraine.
4/. Nâng cao tinh thần đại Nga. Putin xem vùng ven Hắc Hải của Ukraine là nơi từng được gọi là Novorossiya (Nước Nga Mới) có từ thế kỷ 18. Putin muốn làm sống lại khái niệm “giải cứu người Nga khỏi sự chuyên chế của một chính phủ thân phương Tây”. Mariupol là rào cản đi đến mục tiêu đó.
