Theo một quan chức cấp cao của Israel, Hamas và Israel đang tiến gần đến một thỏa thuận con tin nhằm giải thoát hầu hết phụ nữ và trẻ em Israel bị bắt cóc vào ngày 7 Tháng Mười.
Ông cho biết, thỏa thuận có thể được công bố trong vòng vài ngày tới nếu các chi tiết cuối cùng được giải quyết xong.
Thêm dấu ấn nữa của Qatar
“Nội dung chung của thỏa thuận đã được các bên nhất trí,” một quan chức Israel giấu tên nói trong cuộc phỏng vấn ngày 13 Tháng Mười Một dành cho tờ The Washington Post.
Thỏa thuận dự kiến trả tự do cho phụ nữ và trẻ em Israel theo nhóm để đối lấy số phụ nữ và thiếu niên Palestine bị giam giữ trong các nhà tù của Israel.
Israel muốn mang về nhà tất cả 100 phụ nữ và trẻ em bị bắt cóc, nhưng con số sẽ nhỏ hơn. Theo tuyên bố của một quan chức Hamas trên kênh Telegram được Reuters trích dẫn, Hamas sẵn sàng trả tự do cho 70 phụ nữ và trẻ em Israel. Hiện chưa rõ số phụ nữ và thiếu niên Palestine được trả tự do là bao nhiêu, nhưng tuần trước một quan chức Ả-rập tiết lộ có ít nhất 120 người đang ngồi tù tại Israel.
Quan chức Israel trên tiết lộ thêm, lệnh ngừng bắn tạm thời có thể kéo dài 5 ngày để tạo điều kiện cho việc trao đổi. Ngừng bắn sẽ cho phép các con tin Israel bị giam giữ về nước an toàn và cho phép quốc tế hỗ trợ nhiều hơn cho thường dân Palestine ở Dải Gaza để hạ nhiệt cuộc khủng hoảng nhân đạo đã lên đến cực điểm ở đó.
Tổng thống Mỹ Joe Biden ủng hộ mạnh mẽ thỏa thuận con tin trong cuộc gọi trước đó một ngày và bày tỏ “sự đánh giá cao” của cá nhân ông đối với tiểu vương Tamim bin Hamad al-Thani của Qatar, quốc gia đóng vai trò trung gian tiếp xúc với Hamas.
Toà Bạch Ốc ra tuyên bố viết: “Hai nhà lãnh đạo nhất trí tất cả con tin phải được thả ngay lập tức”. Các quan chức Mỹ hy vọng thỏa thuận thả con tin và lệnh ngừng bắn tạm thời sẽ giảm bớt sự phản đối của quốc tế về những gì đang xảy ra tại Gaza.
Dù không đồng ý chấm dứt mục tiêu tiêu diệt sức mạnh quân sự của Hamas nhưng chính phủ Israel thừa nhận sự cần thiết hỗ trợ thường dân Palestine đang sống trong tuyệt vọng. Israel muốn xác nhận chính xác tên các con tin trước khi trao đổi và yêu cầu này là một trong những chi tiết đang đàm phán.
Cuộc đàm phán con tin của Israel với Hamas được tiến hành gián tiếp thông qua Qatar, nơi đặt trụ sở ban lãnh đạo chính trị Hamas. Trong cuộc phỏng vấn vào Thứ Tư tuần trước tại Doha dành cho tờ The Washington Post, Thủ tướng Qatar Mohammed bin Abdulrahman bin Jassim al-Thani cho biết ông là người phác thảo tiến trình đàm phán.
Ngày hôm sau, ông gặp Giám đốc CIA William J. Burns và David Barnea, Giám đốc cơ quan tình báo Mossad của Israel, để thảo luận về thỏa thuận trao đổi. Mossad đã hợp tác chặt chẽ với Qatar và CIA trong việc thiết kế thỏa thuận.
Mỗi nhóm khủng bố chia nhau một ít con tin
Giới chức Israel đánh giá cao sự giúp đỡ của Qatar nhưng muốn Qatar gây ảnh hưởng lên Hamas để thả con tin thay vì chỉ đứng ra dàn xếp ngưng bắn và nhân đạo. Các quan chức Israel đánh giá cao Ai Cập trong việc khuyến khích đàm phán và gây áp lực với Hamas.
Việc mang về nhà những phụ nữ và trẻ em bị bắt cóc được xem là bước đầu tiên hướng tới cam kết “tự do cho tất cả con tin” của Chính phủ Netanyahu. Theo quan chức cấp cao trên, có từ 240 đến 250 con tin đang bị giam giữ, hầu hết là công dân Israel, một số có thêm quốc tịch thứ hai (Hoa Kỳ, Đức…) và khoảng 35 người nước ngoài (đa số là người Thái Lan đang làm việc tại Israel).
Quan chức này cũng cho biết chính phủ Israel sẽ giải thoát toàn bộ con tin, gồm khoảng 90 thường dân là đàn ông và một ít binh lính (những người mà Hamas xem là có giá trị trao đổi nhất). “Chúng tôi muốn càng nhiều người về nhà càng tốt, càng nhanh càng tốt và không ai ở lại phía sau,” ông nhấn mạnh.
Hamas nói với Qatar, các đặc nhiệm của họ chỉ bắt giữ binh lính Israel chứ không bắt dân thường, nhưng phía Israel khẳng định tuyên bố này là không đúng. Hamas đang giữ phần lớn con tin, kể cả một ít thi thể được đưa vào Gaza. Một số con tin bị các nhóm khác bắt ở những địa điểm khác nhau, nhưng Hamas có quyền thương lượng với gần như tất cả.
Ví dụ, nhóm Thánh chiến Hồi giáo Palestine (Palestinian Islamic Jihad-PIJ) giữ khoảng 35 con tin; nhóm dân quân “shabiha” và các nhóm nhỏ khác giữ vài chục người.
Con tin là lời nhắc nhở cay đắng hàng ngày cho người Israel về nỗi đau sau vụ tấn công khủng bố “không thể ngờ có thể xảy ra”. Lực lượng Phòng vệ Israel (IDF) đã thành lập đội đặc nhiệm do Thiếu tướng về hưu Nitzan Alon đứng đầu để điều phối giải thoát các con tin.
“Mang họ về nhà” là “mệnh lệnh quốc gia” của Israel. Ảnh phóng lớn những con tin được xếp dọc lối vào chính của Phi trường Ben Gurion là để nhắc nhở hành khách về hoàn cảnh của các con tin.
Ở một số thị trấn biên giới và các nông trang, nơi nhiều con tin sinh sống, tên và khuôn mặt của họ được hiển thị trên các biểu ngữ sống động. Vài ngày tới sẽ rất nhạy cảm đối với người Israel khi họ nín thở chờ đợi nhóm đầu tiên về nhà để đoàn tụ với gia đình kèm theo mối lo lắng về những người còn bị giam cầm.
Sau khi tạm ngừng bắn để trao đổi một phần con tin ít giá trị, thực tế tàn khốc của cuộc chiến ở Gaza sẽ quay trở lại và chính quyền Biden vẫn bị giằng xé giữa việc ủng hộ cuộc tấn công của Israel và cứu thường dân Palestine đang sống trong tuyệt vọng.
