Sau khi Hamas phát động cuộc thảm sát ở Israel ngày 7 Tháng Mười 2023, Mỹ và các đồng minh lập tức lên án Iran tài trợ cho tổ chức khủng bố này. Tuy nhiên, cộng đồng quốc tế – và thậm chí cả chính Israel – đã vô tình giúp Hamas lấp đầy kho bạc của họ.
Nhiều nguồn tiền khác nhau
Theo các nhà nghiên cứu độc lập cũng như các quan chức an ninh hiện tại và trước đây của phương Tây, nhóm khủng bố Hồi giáo này đã kiếm được hàng chục triệu đôla bằng cách rút rỉa viện trợ nhân đạo và đánh thuế các hoạt động buôn bán kinh doanh ở Gaza, nơi họ kiểm soát về mặt hành chính-chính trị.
Alex Zerden, cựu viên chức cấp cao của Bộ Tài chính Hoa Kỳ, cho biết viện trợ quốc tế “được thiết kế mang tính chất nhân đạo, nhưng tiền có thể thay thế được và điều đó cho phép Hamas chuyển tiền từ việc cung cấp cho người dân để hỗ trợ nuôi cỗ máy chiến tranh của họ”.
Ngày 18 Tháng Mười 2023, Tổng thống Biden loan bố Hoa Kỳ sẽ gửi $100 triệu hỗ trợ nhân đạo để cung cấp nước sạch, thực phẩm, chăm sóc y tế và các nhu cầu thiết yếu khác cho người Palestine ở Gaza và Bờ Tây. Trong bài phát biểu tại Israel, Tổng thống Biden cảnh báo Hamas không được đánh cắp hoặc chuyển hướng viện trợ nhân đạo mà các nước trên thế giới đang chuyển vào khu vực.
Theo Wall Street Journal ngày 19 Tháng Mười, Qatar viện trợ hàng chục triệu đôla mỗi tháng cho Gaza. Hầu hết đều đến được với những gia đình khó khăn; và một phần trong khoản đó được dùng trả lương cho các thành viên Hamas làm việc trong chính quyền địa phương. Cộng đồng quốc tế còn tài trợ cho các trường học và bệnh viện do những cơ quan của Liên Hiệp Quốc điều hành, giúp Hamas tránh phải trả những chi phí thực sự cho việc quản lý lãnh thổ mà họ kiểm soát.
Dấu vết của nỗ lực hỗ trợ quốc tế có thể thấy rõ khi người ta thu được những giấy tờ rơi rớt trên đất Israel sau vụ tấn công ngày 7 Tháng Mười của Hamas. Trong thi thể một tay súng Hamas chết tại Be’eri ở miền Nam Israel, người ta thấy có sổ lương của Bộ Nội vụ Palestine, cho thấy mức lương 5,000 shekel một tháng, tương đương $1,260 – một khoản tiền rất cao ở Gaza. Cần biết, tiền lương của bộ máy hành chính địa phương của Hamas ở Gaza là do Qatar và Chính quyền Palestine chi trả. Trên một chiếc xe bán tải mà những kẻ tấn công bỏ lại, người ta cũng thấy một hộp sơ cứu của Quỹ Nhi đồng Liên Hiệp Quốc, nơi vốn chỉ cung cấp viện trợ nhân đạo cho trẻ em.
Ngoài ra, giới chức phương Tây cho biết Iran, bên cạnh việc cung cấp vũ khí và thông tin tình báo, đã dấm dúi cung cấp cho Hamas khoảng $100 triệu mỗi năm những năm gần đây, đặc biệt cho các hoạt động quân sự của tổ chức khủng bố này.
Khi Hamas tiếp quản Gaza 16 năm trước, Israel, Mỹ và cộng đồng quốc tế rất lúng túng và có rất ít lựa chọn để sao cho có thể hỗ trợ người dân Gaza mà không mang lại lợi ích cho Hamas. Nhiều dịch vụ ở Gaza như trường học và bệnh viện – trong nhiều năm được điều hành bởi hoạt động chắp vá của Liên Hiệp Quốc cùng Chính quyền Palestine – vẫn phải ráng gồng để giúp hai triệu người dân trên dải đất này.
Dù cánh chính trị Fatah của Chính quyền Palestine đã bị lật đổ khỏi Gaza nhưng Chính quyền Palestine vẫn tiếp tục dành một phần ba ngân sách của họ để trả cho bác sĩ, giáo viên, thậm chí lương hưu cùng các dịch vụ khác. Hamas thuê công chức và lực lượng cảnh sát riêng, đồng thời tạo ra hệ thống thuế riêng, trong khi chưa bao giờ công khai ngân sách hoặc kế hoạch chi tiêu.
_______________________
Yossi Kuperwasser, cựu giám đốc nghiên cứu thuộc tình báo quân đội Israel, cho biết: “Ý tưởng của chúng tôi là giúp Hamas quản lý Gaza để Hamas có thể cai quản và có trách nhiệm, từ đó họ không tham gia các cuộc tấn công khủng bố”. Tuy nhiên, Hamas là khủng bố và họ luôn là khủng bố.
_______________________
Hamas có cần thiết cầm súng giết người?
Liên Hiệp Quốc, Israel và Chính quyền Palestine đã tạo ra một hệ thống giám sát các nguyên vật liệu “sử dụng kép” vào Gaza – chẳng hạn xi măng, thép hoặc phân bón – mà Hamas có thể sử dụng để xây đường hầm vào Israel hoặc làm bom nhiên liệu. Hệ thống Cơ chế Tái thiết Gaza (Gaza Reconstruction Mechanism) được coi là thành công trong việc giúp xây dựng lại hàng nghìn ngôi nhà và cơ sở hạ tầng ở Gaza.
Trở lại với việc tài trợ tái thiết Gaza. Giới chức Qatar cho biết viện trợ “được nhiều quốc gia và tổ chức xem xét trong suốt quá trình vận chuyển để “bảo đảm rằng tất cả viện trợ đến tay thường dân ở Gaza”. Một người quen thuộc với quy trình cấp phát viện trợ cho biết Qatar chuyển tiền mặt vào một tài khoản ngân hàng do Liên Hiệp Quốc đăng ký; và sau đó số tiền này được chuyển đến Gaza trong một đoàn xe do Liên Hiệp Quốc-Israel điều hành. Gia đình hoặc cá nhân đủ điều kiện được trợ cấp sẽ ký vào một văn bản cho biết họ đã nhận được tiền và các bản sao tài liệu sẽ được chuyển đến Israel, Liên Hợp Quốc và Qatar để đảm bảo rằng tổng số tiền được phân bổ tương ứng với số tiền được gửi.
Theo truyền thông Palestine và một nhà kinh tế ở Gaza, Hamas lâu nay còn sống khỏe nhờ đánh thuế nhập khẩu thuốc lá và các hàng hóa khác, chưa kể việc thu lệ phí kinh doanh. Theo Mohamed Abu Jayab, nhà kinh tế ở Gaza, Hamas kiếm được khoảng $40 triệu tiền thuế mỗi tháng; và tiền này được dùng để quản trị hành chính khu vực; trong khi cánh quân sự của Hamas có các kênh tài trợ riêng. Năm 2020, gia đình một người Mỹ thiệt mạng ở Israel bởi một vụ tấn công tên lửa ở Gaza đã đệ đơn kiện ở New York, cáo buộc các tổ chức tài chính Qatar chuyển hàng chục triệu tiền quyên góp từ thiện cho Hamas và do vậy họ (Qatar) phải có phần trách nhiệm trong cái chết của nạn nhân.
Cách đây không lâu, Israel đã xét xử một nhân viên Palestine thuộc tổ chức từ thiện Thiên chúa giáo quốc tế “World Vision”, tội bí mật lấy khoảng $50 triệu viện trợ dành cho các dự án ở Dải Gaza để tuồn cho Hamas. “World Vision” và Mohammed El-Halabi, giám đốc chi nhánh Gaza của “World Vision International”, bác bỏ cáo buộc. Tuy nhiên sau đó đương sự bị kết án 12 năm tù tội tài trợ cho khủng bố.
Năm 2022, Bộ Tài chính Hoa Kỳ ước tính Hamas nắm giữ danh mục gồm các công ty có thể kiếm hàng trăm triệu đôla cho họ ở nước ngoài, trong đó có các công ty ở Sudan, Thổ Nhĩ Kỳ, Saudi Arabia, Algeria và Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất. Tóm lại, Viện nghiên cứu Washington tính toán rằng Hamas kiếm được vài trăm triệu đôla mỗi năm. Các quan chức hiện tại và trước đây của phương Tây cho biết Hamas còn thu được một khoản tiền đáng kể từ các tổ chức từ thiện mà họ kiểm soát, đặc biệt ở châu Âu.
Năm 2021, sau khi Israel và Hamas xảy ra cuộc đụng độ kéo dài 11 ngày khiến hàng nghìn ngôi nhà và cơ sở kinh doanh ở Gaza bị phá hủy, Israel đã tăng gấp đôi kế hoạch phát triển Gaza để làm Hamas nguôi căm hờn nhằm tránh một đợt bạo lực khác. Israel bắt đầu nới lỏng các hạn chế đối với việc nhập khẩu vào Gaza, đồng thời tạo điều kiện thuận lợi cho xuất khẩu. Đáng chú ý nhất, giấy phép lao động mới đã cho phép hàng nghìn người Gaza tìm được việc làm ở Israel lần đầu tiên kể từ khi Hamas nắm quyền. Vài tháng sau, Hamas áp đặt mức thuế mới đối với hàng hóa nhập khẩu như xe hơi và quần áo…
Tất cả cho thấy Hamas kiếm được tiền không ít và hoàn toàn có thể sống trong bình yên mà chẳng cần phải cầm súng giết người, đòi “máu trả bằng máu”, đặc biệt khi mà trong thực tế, Nhà nước Palestine và các nước trong khu vực, với trung gian Mỹ, đang tiến gần hơn bao giờ hết các giải pháp hòa bình.
