Bắc Kinh và Havana đã đạt được một thỏa thuận bí mật để Trung Quốc thiết lập một cơ sở nghe lén điện tử trên đất Cuba, Wall Street Journal cho biết.
Một trạm nghe lén ở Cuba, cách Florida khoảng 100 dặm, sẽ giúp các cơ quan tình báo Trung Quốc thu thập thông tin liên lạc điện tử khắp khu vực Đông Nam nước Mỹ, nơi có nhiều căn cứ quân sự, và nó đồng thời có thể theo dõi hoạt động giao thông của tàu thuyền Mỹ. Theo một số viên chức biết chuyện, Trung Quốc đã đồng ý trả cho Cuba vài tỷ đôla để quân đội Bắc Kinh xây trạm nghe lén. Tiết lộ về địa điểm lắp trạm nghe lén được lên kế hoạch đã gióng lên hồi chuông báo động trong chính quyền Biden. Một căn cứ của Trung Quốc với khả năng quân sự và tình báo tiên tiến ở sân sau của Hoa Kỳ có thể là một mối đe dọa mới chưa từng có.
“Dù tôi không thể nói về báo cáo cụ thể này, nhưng chúng tôi biết rõ và đã nói chuyện nhiều lần với phía Trung Quốc, đề cập về những nỗ lực của Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa khi họ đầu tư vào cơ sở hạ tầng trên khắp thế giới trong đó có nhiều hạ tầng có mục đích quân sự,” John Kirby, phát ngôn viên Hội đồng An ninh Quốc gia Hoa Kỳ cho biết. “Chúng tôi theo dõi những diễn biến này một cách chặt chẽ, thực hiện các bước cần thiết để đối phó, và tự tin khi nói rằng chúng tôi có thể đáp ứng tất cả cam kết an ninh của mình ở trong nước, khu vực và trên toàn thế giới.”
Thông tin tình báo về địa điểm dự kiến ở Cuba, dường như được thu thập vài tuần gần đây, là chính xác. Giới chức tình báo Mỹ cho biết căn cứ này sẽ cho phép Trung Quốc tiến hành thu thập tín hiệu tình báo (sigint), bao gồm việc giám sát loạt thông tin liên lạc, kể cả email, cuộc gọi điện thoại và đường truyền vệ tinh. Đại sứ quán Trung Quốc tại Washington không trả lời về việc này. Đại sứ quán Cuba cũng không. Phần mình, giới chức tình báo Mỹ từ chối cung cấp chi tiết về vị trí đề xuất của trạm do thám hoặc việc xây dựng đã được bắt đầu hay chưa. Không thể xác định Biden có thể làm gì, nếu có, để ngăn chặn việc Trung Quốc lập một trạm tình báo như vậy.
Hoa Kỳ từng can thiệp để ngăn chặn các cường quốc nước ngoài mở rộng ảnh hưởng của họ ở Tây bán cầu, đáng chú ý nhất là Cuộc khủng hoảng tên lửa Cuba năm 1962. Hoa Kỳ và Liên Xô đã đi đến bờ vực chiến tranh hạt nhân sau khi Liên Xô triển khai tên lửa có khả năng hạt nhân tới Cuba. Cuối cùng, Liên Xô lùi bước và ngưng lắp đặt dàn tên lửa. Vài tháng sau, Mỹ cũng lặng lẽ loại bỏ dàn tên lửa đạn đạo tầm trung khỏi Thổ Nhĩ Kỳ.
Thông tin tình báo về căn cứ mới của Trung Quốc được đưa ra giữa lúc chính quyền Biden nỗ lực cải thiện quan hệ Mỹ-Trung sau nhiều tháng căng thẳng từ vụ khinh khí cầu do thám Trung Quốc bay trên bầu trời Mỹ vào đầu năm nay. Tháng Năm 2023, Tổng thống Biden đã cử Giám đốc Cơ quan Tình báo Trung ương William Burns bí mật tới Bắc Kinh, và Cố vấn an ninh quốc gia Jake Sullivan cũng có cuộc hội đàm với một quan chức hàng đầu Trung Quốc tại Vienna. Dư luận không thể biết liệu vụ trạm nghe lén ở Cuba có được bàn đến trong những cuộc trao đổi mới đây giữa hai bên hay không. Ngoại trưởng Antony Blinken dự kiến tới Bắc Kinh vào cuối Tháng Sáu và có thể gặp nhà lãnh đạo Trung Quốc Tập Cận Bình.
Theo giới phân tích, Bắc Kinh có thể lập luận rằng căn cứ của họ ở Cuba là chuyện “hợp lý” vì chính Mỹ cũng hoạt động tình báo và quân sự sát nách Trung Quốc. Máy bay quân sự Mỹ thường xuyên bay qua Biển Đông, “rình rình rập rập”; rồi Mỹ bán vũ khí cho Đài Loan; thậm chí triển khai một số cố vấn quân sự đến Đài Loan để huấn luyện quân đội đảo quốc này; và tàu Hải quân Mỹ thì xẹt qua xẹt lại eo biển Đài Loan như đi chợ.
Thế thì nếu một trạm do thám Trung Quốc ở Cuba cũng sẽ là điều “bình thường”. Có thể thấy đó là lý lẽ mà Bắc Kinh đưa ra nếu Mỹ phản đối vụ trạm nghe trộm của họ trên đất Cuba, tức sát vách Mỹ. Bất luận thế nào, “việc thiết lập cơ sở này báo hiệu một giai đoạn leo thang mới trong chiến lược quốc phòng rộng hơn của Trung Quốc. Việc lựa chọn Cuba là một hành động khiêu khích có chủ ý” – nhận xét của Craig Singleton thuộc Foundation for Defense of Democracies, Washington DC.
Trước nay, căn cứ quân sự nước ngoài duy nhất của Trung Quốc là ở Djibouti, thuộc vùng Sừng châu Phi, khi Trung Quốc bắt tay thực hiện chiến dịch phát triển cảng ở khắp nơi, trong đó có Campuchia và Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất. Giới chức Hoa Kỳ lâu nay nói rằng đó là nỗ lực tạo ra một mạng lưới các cảng quân sự và căn cứ tình báo để phô trương sức mạnh của Trung Quốc trên toàn cầu.
Quan hệ an ninh Washington và Bắc Kinh đã trở nên căng thẳng vài tuần gần đây sau các cuộc chạm trán giữa tàu Mỹ và Trung Quốc ở eo biển Đài Loan và giữa máy bay quân sự của hai bên trên Biển Đông. Bộ trưởng Quốc phòng Lloyd Austin và Bộ trưởng Quốc phòng Trung Quốc, Lý Thượng Phúc, đã đốp chát nhau tóe lửa tại Hội nghị thượng đỉnh an ninh ở Singapore vào cuối tuần trước.
Phần Cuba, chính quyền Biden đã cố gắng xích lại gần Havana, đảo ngược một số chính sách thời Trump bằng cách nới lỏng các hạn chế đối với việc đi lại từ Cuba; thiết lập lại chương trình đoàn tụ gia đình; mở rộng các dịch vụ lãnh sự cho phép nhiều người Cuba hơn đến thăm Hoa Kỳ…
Với Cuba, thỏa thuận của họ với Trung Quốc sẽ mang lại số tiền cần thiết nhưng chắc chắn dẫn đến nguy cơ khiến Mỹ tức giận và Washington lại thực thi chính sách cô lập Cuba về mặt ngoại giao và kinh tế. Cuba trước kia sống dựa vào trợ cấp hào phóng từ Liên Xô cho đến khi Liên Xô sụp đổ, đẩy họ vào tình trạng suy thoái kinh tế thê thảm. Những năm 2000, Cuba dựa vào viện trợ Venezuela cho đến khi nền kinh tế nước này cũng sụp đổ. Chế độ được quân đội hậu thuẫn của Cuba giờ đây có thể hy vọng Trung Quốc lại là một cứu cánh mới. Phần Trung Quốc, Bắc Kinh cũng xây dựng quan hệ ngoại giao và kinh tế chặt chẽ hơn Cuba. Tháng Mười Một 2022, Chủ tịch Cuba Miguel Diaz-Canel đã gặp Tập Cận Bình tại Bắc Kinh.
