Khu vực Thái Bình Dương, vốn được xem là “sân sau” của Australia và New Zealand, đang chứng kiến những diễn biến đáng lo ngại khi Trung Quốc ngày càng gia tăng sự hiện diện quân sự.
Cuộc tập trận bắn đạn thật gần đây của Hải Quân Trung Quốc không chỉ là một động thái phô trương sức mạnh, mà còn là một phép thử đối với phản ứng của các nước trong khu vực và cả Hoa Kỳ. Động thái này, diễn ra ngay sát thềm nhà Australia và New Zealand, đã làm dấy lên hồi chuông cảnh báo về một cán cân quyền lực đang thay đổi nhanh chóng ở Thái Bình Dương, nơi Bắc Kinh ngày càng thể hiện rõ tham vọng và tầm ảnh hưởng ngày càng lớn.
Ngày 20 và 21 tháng Hai vừa qua, Hải quân Quân Giải phóng Nhân dân Trung Quốc (People’s Liberation Army Navy – PLAN) đã tiến hành hai cuộc tập trận bắn đạn thật riêng biệt, một ở biển Coral, cách bờ biển Australia khoảng 250 hải lý, và một ở biển Tasman, cách New Zealand 150 hải lý. Điều đáng nói, các cuộc tập trận này diễn ra trong một thời điểm nhạy cảm, chỉ vài ngày sau khi máy bay chiến đấu Trung Quốc có hành động cảnh cáo máy bay Australia ở Biển Đông, và sau khi Bắc Kinh ký thỏa thuận với quần đảo Cook, bất chấp sự phản đối từ Wellington. Trước đó không lâu, eo biển Đài Loan cũng chứng kiến sự xuất hiện của hai tàu chiến Mỹ, USS Ralph Johnson và USNS Bowditch, dấu hiệu cho thấy Washington vẫn duy trì sự hiện diện quân sự mạnh mẽ trong khu vực.
Nếu trước đây, các hoạt động quân sự của Mỹ và đồng minh ở Biển Đông hay eo biển Đài Loan thường xuyên thu hút sự chú ý và vấp phải phản ứng từ Trung Quốc, thì lần này, Bắc Kinh đã chủ động “gằn giọng” ngay tại sân sau của Australia và New Zealand. Ba tàu chiến Trung Quốc, bao gồm một tàu hộ vệ lớp Jiangkai, một tàu tuần dương và một tàu hậu cần, đã ngang nhiên tiến vào vùng biển quốc tế gần Australia, thực hiện các bài tập bắn đạn thật với độ cao lên tới 50,000 feet, gây lo ngại sâu sắc cho an toàn hàng không dân dụng. Mặc dù Trung Quốc thông báo trước 24 tiếng, động thái này vẫn bị Canberra chỉ trích là “quá gấp gáp” và “gây khó chịu.” Tuy nhiên, điều quan trọng nhất mà cuộc tập trận này thể hiện chính là khả năng vươn xa của hải quân Trung Quốc, chứng minh cho tuyên bố trước đó của Lầu Năm Góc về việc PLAN đang phát triển lực lượng có thể hoạt động vượt ra ngoài khu vực Đông Á.
Phản ứng từ Australia và New Zealand cho thấy sự lo ngại không hề nhỏ. Thủ tướng Australia Anthony Albanese dù thừa nhận các tàu Trung Quốc hoạt động trong khuôn khổ luật pháp quốc tế, vẫn không giấu được sự “bất an”. New Zealand thậm chí còn lên tiếng mạnh mẽ hơn, Bộ trưởng Quốc phòng Judith Collins mô tả tình hình là “căng thẳng” và cáo buộc Trung Quốc phô trương “sức mạnh tấn công lớn”. Cả Canberra và Wellington đều đặt lực lượng hải quân và không quân trong tình trạng báo động, đồng thời phối hợp hành động để đối phó với tình hình. Australia đã chính thức phản đối Trung Quốc qua đường ngoại giao, trong khi Bộ trưởng Ngoại giao Penny Wong trực tiếp nêu vấn đề với người đồng cấp Vương Nghị tại hội nghị G20.
Tuy nhiên, phản ứng mạnh mẽ của Australia và New Zealand không chỉ xuất phát từ mối lo ngại an ninh đơn thuần. Giới phân tích cho rằng, động thái của Trung Quốc mang nhiều tầng ý nghĩa, vừa là lời cảnh báo đến Canberra và Wellington về sự hiện diện quân sự ngày càng gia tăng của Bắc Kinh ở Thái Bình Dương, vừa là phép thử đối với liên minh ANZUS và chính sách của Mỹ trong khu vực. Bắc Kinh muốn gửi một thông điệp rõ ràng rằng, họ có đủ khả năng và quyết tâm để vươn tới mọi ngóc ngách của Thái Bình Dương, sẵn sàng thách thức trật tự an ninh khu vực do Mỹ và các đồng minh thiết lập. Tham vọng này được củng cố bởi quá trình hiện đại hóa hải quân mạnh mẽ của Trung Quốc, với việc tàu sân bay tự đóng thứ ba, Phúc Kiến, chuẩn bị đi vào hoạt động, và kế hoạch sở hữu tới sáu tàu sân bay vào năm 2035, biến PLAN thành một thế lực đáng gờm trên biển.
Đáng chú ý hơn, cuộc tập trận này diễn ra trong bối cảnh Trung Quốc đang ngày càng tăng cường ảnh hưởng đối với các quốc đảo nhỏ bé nhưng giàu tài nguyên ở Thái Bình Dương. Bắc Kinh đã ký kết một loạt thỏa thuận quan trọng với các quốc đảo, từ hiệp định an ninh với quần đảo Solomon (tháng 4 năm 2022), cho phép Trung Quốc hỗ trợ duy trì trật tự xã hội và bảo vệ nhân viên và dự án của họ tại quần đảo này, đến thỏa thuận 5 năm với quần đảo Cook (tháng 2 năm 2025) về thăm dò khoáng sản dưới đáy biển. Nhiều quốc đảo trước đây vốn thân thiết với Đài Loan cũng đã chuyển hướng sang Bắc Kinh, như quần đảo Solomon, Kiribati (năm 2019) và Nauru (năm 2024). Những động thái này cho thấy, Trung Quốc đang từng bước mở rộng phạm vi ảnh hưởng, thách thức vị thế truyền thống của Australia, New Zealand và Mỹ tại khu vực Thái Bình Dương.
Về phần mình, Trung Quốc bác bỏ mọi cáo buộc, cho rằng các cuộc tập trận chỉ là hoạt động thường lệ, tuân thủ luật pháp quốc tế và đã thông báo an toàn hàng hải đầy đủ. Người phát ngôn Bộ Quốc phòng Ngô Khiêm thậm chí còn lên tiếng chỉ trích ngược lại Australia và New Zealand “thổi phồng” sự việc và đưa ra những “cáo buộc vô lý”. Tuy nhiên, những lời giải thích này khó có thể xoa dịu được những lo ngại sâu sắc của các nước trong khu vực.
Sự việc này cũng làm bộc lộ những chia rẽ chính trị nội bộ ở Australia và New Zealand. Phe đối lập đã nhanh chóng chỉ trích chính phủ thủ tướng Úc Albanese là “yếu kém” và “khuất phục” trước Trung Quốc, đồng thời kêu gọi tăng mạnh ngân sách quốc phòng. Điều này cho thấy, vấn đề Trung Quốc không chỉ là câu chuyện đối ngoại, mà còn là một vấn đề chính trị nhạy cảm trong nước, có thể gây ra những xáo trộn không nhỏ.
Thái Bình Dương đang trở thành một “điểm nóng” mới trong cạnh tranh chiến lược giữa các cường quốc. Trung Quốc ngày càng quyết đoán hơn trong việc khẳng định vị thế và mở rộng ảnh hưởng, không chỉ ở Biển Đông mà còn vươn ra Thái Bình Dương. Trong khi đó, Australia và New Zealand, với sự hậu thuẫn của Mỹ, đang tìm cách đối phó với sự trỗi dậy của Trung Quốc, bảo vệ “sân sau” và duy trì trật tự khu vực hiện có. Cuộc tập trận bắn đạn thật của Trung Quốc, dù mang mục đích gì đi nữa, cũng là hồi chuông cảnh báo về một tương lai bất ổn và đầy thách thức ở Thái Bình Dương.
Liệu khu vực này có thể tránh khỏi một cuộc đối đầu trực diện, hay sẽ trở thành một chiến trường mới trong ván cờ địa chính trị toàn cầu? Câu trả lời vẫn còn bỏ ngỏ, nhưng một điều chắc chắn là Thái Bình Dương sẽ không còn yên bình như trước.
