Ngay cả một cây bút bình luận sừng sỏ như Nicholas Kristof mà cũng đề cập vấn đề này thì hẳn câu chuyện không phải không đáng chú ý. Trên New York Times (ngày 20-2-2021), Nicholas Kristof đã “kể” một hiện tượng thời đại ít được chú ý, về tinh trùng…
Có điều gì đó đáng báo động đang xảy ra. Số lượng tinh trùng đã giảm; các bé trai sơ sinh đang phát triển nhiều bất thường ở bộ phận sinh dục; nhiều trẻ em gái dậy thì sớm hơn; và phụ nữ trưởng thành dường như bị giảm chất lượng trứng cũng như bị sẩy thai nhiều hơn. Hiện tượng này không chỉ xảy ra với con người. Giới khoa học đã ghi nhận những bất thường về bộ phận sinh dục ở nhiều loài, trong đó có tình trạng dương vật nhỏ bất thường ở cá sấu, rái cá và chồn. Ở một số khu vực, cá, ếch và rùa có cả hai cơ quan sinh dục đực-cái.
Bốn năm trước, một chuyên gia hàng đầu về sức khỏe sinh sản, Shanna H. Swan, cho biết, từ năm 1973 đến năm 2011, số lượng tinh trùng trung bình của đàn ông ở các nước phương Tây đã giảm 59%. Bây giờ Swan, nhà dịch tễ học tại Trung tâm Y tế Mount Sinai ở New York, sắp tung ra quyển Count Down (phát hành ngày 23-2-2021), để tiếp tục gióng hồi chuông cảnh báo. Quyển sách có tựa nhỏ: “Thế giới hiện đại của chúng ta đang đe dọa số lượng tinh trùng như thế nào, khiến thay đổi sự phát triển sinh sản của nam và nữ, và đe dọa tương lai loài người”. Swan và các chuyên gia khác cho biết vấn đề nằm ở chỗ, có những hóa chất gọi là chất gây rối loạn nội tiết, có khả năng mô phỏng hormone cơ thể và do đó đánh lừa tế bào của chúng ta. Đây là một vấn đề đặc biệt đối với thai nhi, ảnh hưởng đến định hình giới tính sớm trong thai kỳ.
Những chất gây rối loạn nội tiết này có ở khắp mọi nơi: nhựa, dầu gội đầu, mỹ phẩm, đệm, thuốc trừ sâu, thực phẩm đóng hộp và thậm chí biên lai rút tiền ATM. Chúng thường không có trên nhãn hàng hóa và gần như không thể tránh. Swan viết: “Bằng cách nào đó, sự suy giảm số lượng tinh trùng giống với tình trạng ấm lên toàn cầu cách đây 40 năm. Cuộc khủng hoảng khí hậu đã được nhìn nhận – ít nhất với hầu hết mọi người – như một mối đe dọa thực sự. Tôi hy vọng người ta cũng sẽ nhìn nhận theo cách tương tự đối với tình trạng hỗn loạn sinh sản đang xảy ra”. Cho đến giờ, các công ty hóa chất vẫn làm ăn bạt mạng hệt như các công ty thuốc lá cách đây một thế hệ, hoặc như các nhà sản xuất thuốc phiện cách đây một thập niên. Họ vận động hành lang chống lại việc kiểm tra độ an toàn của các chất gây rối loạn nội tiết, và do vậy, chúng ta không biết liệu sản phẩm đang sử dụng hàng ngày có gây hại cho cơ thể chúng ta hoặc con cái chúng ta hay không.
Bên cạnh sự suy giảm về số lượng tinh trùng, lại xảy ra cùng lúc hiện tượng tăng số lượng tinh trùng “bị lỗi” – chẳng hạn tinh trùng có… hai đầu – trong khi những con khác lại “lượn lờ không mục đích” vòng vòng, thay vì bơi đuổi theo trứng. Những trẻ sơ sinh tiếp xúc nhiều hơn với chất gây rối loạn nội tiết phthalate sẽ có dương vật nhỏ hơn… Hiệp hội Nội tiết, Hiệp hội Nội tiết Nhi khoa, Ủy ban Ung thư của Tổng thống và Tổ chức Y tế Thế giới đều đã cảnh báo về các chất gây rối loạn nội tiết. Châu Âu và Canada cũng tiến hành giám sát vấn đề này. Tuy nhiên, ở Mỹ, Quốc hội và Chính quyền Trump dường như lắng nghe giới vận động hành lang hơn là các nhà khoa học độc lập.
Patricia Ann Hunt, nhà di truyền học sinh sản tại Đại học công lập Washington, khi tiến hành thí nghiệm trên chuột, nhận thấy rằng tác động của các chất gây rối loạn nội tiết là hiện tượng tích lũy, thế hệ này sang thế hệ khác. Khi chuột sơ sinh tiếp xúc với các hóa chất gây rối loạn nội tiết chỉ trong vài ngày, tinh hoàn của chúng khi trưởng thành sản xuất ít tinh trùng hơn, và tình trạng này lại được truyền sang con của chúng. Sau ba thế hệ, một phần năm số chuột đực bị vô sinh.
Điều gì xảy ra nếu tất cả điều này ảnh hưởng với tương lai nhân loại? Andrea Gore, giáo sư thần kinh nội tiết tại Đại học Texas ở Austin, nói: “Tôi không thấy loài người đối mặt nguy cơ tuyệt chủng, nhưng tôi thấy các dòng họ gia đình kế tiếp có thể kết thúc với một nhóm nhỏ những người bị vô sinh. Những người bị suy giảm chất lượng tinh trùng hoặc trứng không thể thực hiện quyền lựa chọn sinh con. Điều đó có thể không tàn phá giống loài chúng ta nhưng nó chắc chắn có sức tàn phá đối với những cặp vợ chồng hiếm muộn”.
Việc nghiên cứu thêm là cần thiết nhưng các chính phủ cần đưa ra những qui định và các công ty cũng nên thể hiện trách nhiệm cộng đồng. Swan đưa ra vài gợi ý thiết thực cho cuộc sống hàng ngày để mọi người có thể tự đối phó.
– Bảo quản thực phẩm trong hộp thủy tinh, không đựng bằng nhựa.
– Đặc biệt, không cho thức ăn đựng trong các vật chứa bằng nhựa hoặc bọc ni lông bên trên.
– Tránh thuốc trừ sâu.
– Mua sản phẩm hữu cơ nếu có thể.
– Tránh thuốc lá hoặc cần sa.
– Sử dụng rèm tắm bằng vải cotton hoặc vải lanh, không dùng rèm bằng nhựa vinyl.
– Không sử dụng sản phẩm làm mát không khí (air freshener).
– Vệ sinh bụi bặm thường xuyên.
Nhiều vấn đề ngày nay sẽ mang lại ảnh hưởng trong một thập niên, chứ đừng nói trong một thế kỷ. Biến đổi khí hậu là một chuyện. Chuyện khác quan trọng không kém là những rủi ro đối với khả năng sinh sản con người.
