HIẾU CHÂN
Trung Quốc nên “vũ khí hóa” việc xuất cảng dược phẩm và tiền chất bào chế thuốc sang Mỹ nếu chính phủ Mỹ cấm các công ty công nghệ Trung cộng mua các bộ xử lý máy tính (chip) – một học giả hàng đầu Trung Quốc nói như vậy vào lúc chuỗi cung ứng hàng hóa đang trở thành đề tài nóng trong cuộc bầu cử tổng thống Mỹ sắp tới.
Lý Đạo Quỳ (Li Daokui), nhà kinh tế học, kiêm cố vấn kinh tế của chính phủ Bắc Kinh nói Trung Quốc nên hạn chế xuất cảng dược phẩm sang Mỹ nếu chính quyền Trump cắt đường tiếp liệu của Trung Quốc đối với sản phẩm chip điện tử, báo The South China Morning Post (SCMP) tường thuật.
Gần đây Hoa Kỳ đã mạnh tay với các công ty công nghệ Trung Quốc, đặc biệt nhắm vào tập đoàn Hoa Vi (Huawei), quy định các công ty Mỹ và các công ty nước ngoài sử dụng nhu liệu, thiết bị và công nghệ của Mỹ để sản xuất chip điện tử không được cung cấp sản phẩm, linh kiện cho Hoa Vi nếu chưa được Bộ Thương mại Mỹ cho phép. Quy định này đã buộc Hoa Vi phải ngừng sản xuất một số mẫu sản phẩm, trong đó có dòng chip điện tử cao cấp nhất của công ty HiSilicon thuộc tập đoàn này.
Để ngăn ngừa việc Hoa Vi lách luật, tránh né quy định về kiểm soát xuất cảng của Mỹ, Bộ Thương mại đã đưa 38 công ty con của Hoa Vi hoạt động ở 21 nước vào danh sách “entity list”, hạn chế việc giao dịch với các công ty này.
Theo số liệu của hãng tin Bloomberg, số lượng chip điện tử mà Trung Quốc dự định nhập cảng trong năm nay có giá trị khoảng 300 tỷ đô la Mỹ, phần lớn từ các nhà cung cấp của Mỹ. Đây là năm thứ ba liên tiếp giá trị nhập cảng chip điện tử của Trung Quốc vượt mức 300 tỷ, nhiều hơn giá trị nhập cảng dầu mỏ của nước này.
Nhưng với quy định cấm vận của Mỹ, Trung Quốc sẽ không thể tìm đâu ra nguồn hàng chip điện tử lớn như vậy, và do đó nhiều công xưởng sản xuất điện tử của Trung Quốc sẽ phải đóng cửa.
Quan hệ giữa Mỹ và Trung Quốc đã rơi xuống mức thấp nhất từ trước đến nay, do xung đột trong một số lĩnh vực như thương mại, ngoại giao, vấn đề Hong Kong, Tân Cương, Biển Đông và đặc biệt là đại dịch Covid-19 xuất phát từ Vũ Hán Trung Quốc.
Ông Lý, giáo sư về tài chánh tại đại học Thanh Hoa nổi tiếng nhất Trung Quốc, nói Hoa Kỳ sẽ tiếp tục “chèn ép” Trung Quốc về công nghệ bằng việc tăng cường biện pháp cấm vận chống các công ty công nghệ như Hoa Vi, nhưng Mỹ nếu cắt đứt hẳn nguồn cung cấp chip điện tử cho Trung Quốc thì đó sẽ là “lựa chọn hạt nhân” (nuclear option), buộc Trung Quốc phải phản công.
Dược phẩm là mặt hàng có thể được Trung Quốc lựa chọn để trả đũa. Hoa Kỳ phụ thuộc nặng nề vào nguồn dược phẩm nhập cảng từ Trung Quốc. Hơn 90% nguyên liệu bào chế thuốc kháng sinh và thuốc bổ dùng ở Mỹ được nhập cảng từ Trung Quốc. Sau khi đại dịch Covid-19 làm bộc lộ những điểm dễ tổn thương trong nguồn cung ứng dược phẩm và thiết bị y tế của quốc gia, cả Tổng thống Trump và ứng cử viên đảng Dân Chủ Joe Biden đều cam kết sẽ chuyển sản xuất các mặt hàng y tế thiết yếu trở về lại Mỹ, tạo công ăn việc làm và giảm phụ thuộc vào các nhà sản xuất nước ngoài như Trung Quốc.
Ông Lý cho rằng, Trung Quốc có thể cắt nguồn cung cấp dược phẩm cho Mỹ đáp lại việc Mỹ cắt nguồn cung cấp chip điện tử cho Trung Quốc. “Mỹ chắc chắn sẽ không đủ khả năng sản xuất [những loại dược phẩm ấy] trong thời gian ngắn. Chúng ta sẽ không ra tay trước trong chuyện này, nhưng nếu Mỹ dám ‘chơi bẩn’ thì chúng ta có những biện pháp trả đũa như vậy,” ông Lý nói với báo SCMP.
Ông này cũng thừa nhận rằng, Trung Quốc cần chuẩn bị cho một nguy cơ “rất thực tế” là Hoa Kỳ có thể cắt quyền tiếp cận của các ngân hàng Trung Quốc tới hệ thống chuyển tiền quốc tế SWIFT – hệ thống xương sống của hoạt động giao dịch tài chánh trên toàn thế giới.
Báo SCMP cho biết các ngân hàng Trung Quốc đã phải lập kế hoạch dự phòng rủi ro bị cắt ra khỏi hệ thống SWIFT sau khi Hoa Kỳ tuyên bố cấm vận những ngân hàng nào giao dịch với các quan chức Trung Quốc và Hong Kong chịu trách nhiệm ban hành và thực thi Luật an ninh quốc gia ở vùng lãnh thổ này.
Ông Lý, từng là ủy viên ủy ban tư vấn chính sách tiền tệ của Ngân hàng trung ương Trung Quốc, nói rằng, nếu Hoa Kỳ cắt các ngân hàng Trung Quốc khỏi hệ thống SWIFT thì đó là hành động “khủng bố kinh tế” mà Trung Quốc sẽ “chống lại tới cùng, bằng mọi giá”.
Tuy các quan chức chính phủ Mỹ chưa đề cập tới việc đẩy Trung Quốc ra khỏi hệ thống SWIFT nhưng trong một cuộc phỏng vấn gần đây với đài Fox News, ông Trump nói Hoa Kỳ sẽ “tách ra” (decouple) khỏi Trung Quốc, nếu “họ cư xử không đúng với chúng ta”. Đường lối tranh cử của ông Trump nhấn mạnh vào việc “chấm dứt sự phụ thuộc vào Trung Quốc” là một trong những chính sách chính.
Trong khi đó ở Bắc Kinh Tổng bí thư đảng Cộng sản Trung Quốc đầu tuần này kêu gọi nước này phải có khả năng “sáng tạo một cách độc lập”, ngụ ý không phụ thuộc vào công nghệ nước ngoài.
Sự phụ thuộc lẫn nhau về kinh tế giữa các nước là chuyện bình thường nhưng lại có thể bị biến thành vũ khí khi quan hệ xấu đi. Mới đây, Trung Quốc đã tăng thuế nhập cảng lúa mạch, cấm nhập cảng thịt bò của Úc sau khi Canberra yêu cầu mở cuộc điều tra quốc tế và độc lập về nguồn gốc của coronavirus và đại dịch Covid-19 là một ví dụ.
