Vụ phá sản của Vinashin với khoản nợ khổng lồ $4.5 tỷ năm 2010 vẫn là một bài học đắt giá về sự can thiệp thiếu hiệu quả của nhà nước vào thị trường. Giờ đây, người ta lo ngại kịch bản tương tự sẽ lặp lại với Vietnam Airlines.
“Ông lớn” ngành hàng không này đang chìm sâu trong khó khăn hậu COVID-19, và chính phủ Việt Nam đã quyết định gia hạn nợ cho hãng thêm 3 năm. Quyết định này đã tạo ra sự bất bình đẳng và méo mó thị trường chứng khoán Việt Nam. Về lâu dài, việc này có thể ảnh hưởng xấu đến xếp hạng thị trường và khiến Việt Nam bỏ lỡ nhiều dòng vốn đầu tư nước ngoài. Hệ lụy của nó thậm chí còn có thể ghê gớm hơn cả câu chuyện Vinashin năm nào.
Điển hình việc đặc quyền cho công ty con cưng làm “méo mó” thị trường chứng khoán Việt Nam hiện nay, là Hà Nội ưu đãi cho Vietnam Airlines là vẫn cho mã cổ phiếu HVN niêm yết sàn chứng khoán HOSE dù cổ phiếu của hãng hàng không quốc gia này vi phạm cả ba điều kiện gồm kết quả sản xuất kinh doanh thua lỗ trong 4 năm liên tục từ 2020 – 2024 trong khi thực tế chỉ cần lỗ 3 năm là đủ để hủy niêm yết bắt buộc, tổng số lỗ luỹ kế vượt quá số vốn điều lệ thực góp, vốn chủ sở hữu âm trong báo cáo tài chính kiểm toán năm gần nhất trước thời điểm xem xét.
Sắp tới đây, VNA có thể “đàng hoàng” trụ sàn nếu cơ chế đặc biệt được thông qua để sửa đổi luật chứng khóa tại Nghị định 155/2020/NĐ-CP. Nghị định này được công bố lấy ý kiến và chốt sổ trong vỏn vẹn… vài ngày.
Sự việc Vietnam Airlines liên tục né tránh án hủy niêm yết bất chấp kết quả kinh doanh bết bát là minh chứng rõ ràng cho sự thiếu công bằng và minh bạch trên thị trường chứng khoán Việt Nam. Phải chăng, chỉ vì mang danh “hãng hàng không quốc gia” mà Vietnam Airlines được hưởng đặc quyền, được ưu ái hơn hẳn so với các doanh nghiệp khác, kể cả khi họ cũng đang phải gồng mình vượt qua khó khăn?
Công bằng ở đâu khi cùng chung cảnh ngộ hậu COCIV-19, Vietjet phải tự xoay xở tìm giải pháp tài chính, trong khi Vietnam Airlines lại được “ưu ái” với những chính sách đặc quyền? Phải chăng, những Bamboo Airways, Vietravel Airlines, hay bất kỳ hãng hàng không tư nhân nào khác, nếu rơi vào hoàn cảnh tương tự, cũng sẽ được Chính phủ dang tay cứu giúp? Hay “sân chơi bình đẳng” chỉ dành riêng cho “con cưng” quốc doanh?
Sự bất công còn thể hiện rõ nét hơn khi đặt cạnh trường hợp của Vietnam Airlines với những doanh nghiệp khác. Một “ông lớn” như Hòa Phát, chỉ vì lỗi nhỏ về thành phần Hội đồng quản trị thiếu người đã bị xử phạt nghiêm minh, thậm chí còn bị “bêu rếu” lên cả trang Facebook Fanpage Chính phủ. Vậy mà, Vietnam Airlines, sau 4 năm liên tiếp thua lỗ, vẫn ung dung “trụ vững” trên sàn chứng khoán. Còn những doanh nghiệp như HAGL Agrico, do đặc thù ngành nghề nên thời gian thu hồi vốn lâu hơn, lại đứng trước nguy cơ bị hủy niêm yết.
Phải chăng, đã đến lúc những “đặc ân” cần được thay thế bằng “công bằng,””ưu ái,” phải nhường chỗ cho “minh bạch?” Chỉ khi nào thị trường chứng khoán Việt Nam thực sự công bằng và minh bạch, khi đó, nhà đầu tư mới có thể yên tâm rót vốn, và thị trường mới có thể phát triển bền vững.
Sự bất công này còn ảnh hưởng lớn tới kế hoạch thăng hạng thị trường để thoát mác thị trường ngoại biên của chính phủ Việt Nam hiện nay khi thị trường chứng khoán thiếu minh bạch, nhất quán và công bằng như hiện nay. Nếu nhìn sang thị trường chứng khoán xếp hạng mới nổi là Thái Lan, hãng không quốc gia Thai Airways đã phải hủy niêm yết trên sàn chứng khoán khi thua lỗ ở thời điểm COVID-19 để nhận khoản trợ cấp 50 tỷ baht của chính phủ và cho đến nay vẫn chưa được niêm yết lại để đảm bảo tính minh bạch với chất lượng của thị trường.
Hệ quả của việc ảnh hưởng xấu tới nâng hạng lên thị trường mới nổi của thị trường chứng khoán Việt Nam cũng đem lại nhiều mất mát và bỏ lỡ các cơ hội lớn.
Theo báo cáo của Ngân hàng Thế giới, ước tính khoảng $7.2 tỷ vốn gián tiếp nước ngoài dự kiến sẽ chảy vào thị trường Việt Nam. Bên cạnh đó, các quỹ đầu tư theo phương pháp thụ động ETFs sẽ phân bổ nguồn vốn vào thị trường mới nổi. Nếu ở thị trường cận biên, quỹ đầu tư thụ động sẽ chỉ dành 2-3% nguồn vốn. Bên cạnh đó, thị trường chứng khoán được xếp hạng cao hơn cũng làm tăng niềm tin của các nhà đầu tư trong nước, các nhà đầu tư tổ chức quy mô lớn và đa dạng hóa cơ sở nhà đầu tư.
Như vừa rồi khi kinh tế vĩ mô đang căng thẳng thì khối ngoại đã bán ồ ạt cổ phiếu Việt Nam, cũng như quỹ ETF của Blackrock chuyên đầu tư vào thị trường ngoại biên là iShares Frontier and Select EM TET bị đóng cửa đã làm nhà đầu tư tháo chạy dẫn tới dòng vốn thất thoát lớn khỏi thị trường chứng khoán Việt Nam.
Sự việc của Vietnam Airlines một lần nữa gióng lên hồi chuông báo động về tính minh bạch và công bằng của thị trường chứng khoán Việt Nam. Một thị trường minh bạch, công bằng là nền tảng cho sự phát triển bền vững, là chìa khóa để thu hút dòng vốn đầu tư trong và ngoài nước. Chính sách phải nhất quán, rõ ràng, dễ dự đoán, tránh tình trạng “luật này bắt cá, luật kia bắt chim,” khiến nhà đầu tư hoang mang, thậm chí gánh chịu thiệt hại do cơ quan chức năng “lật kèo,” thay đổi chính sách đột ngột.
Sự ưu ái, đặc quyền chỉ khiến thị trường méo mó, kìm hãm sự phát triển chung. Đã đến lúc cần những thay đổi mạnh mẽ, đưa thị trường chứng khoán Việt Nam trở thành một “sân chơi” thực sự minh bạch và công bằng.
——————–
Tham khảo thêm:
https://www.aseansc.com.vn/uu-diem-cua-nang-hang-thi-truong/
https://theleader.vn/sua-quy-dinh-niem-yet-co-phieu-cuu-vietnam-airlines-1704206314278.htm
