Khi dân Việt Nam đang ngẩn tò te, không ai biết chuyện gì đang diễn ra sau cánh màn nhung của chóp bu Ba Đình thì hầu như các nhà quan sát quốc tế và các hãng tin lớn đều nhận được nguồn tin riêng từ Hà Nội. Ngày 18 Tháng Bảy, một thông cáo ban hành đầy ngụ ý, cho hay nhà lãnh đạo cuộc đốt lò của đảng cộng sản, ông Nguyễn Phú Trọng, đang hấp hối.
Thậm chí, nhiều nguồn tin đồn đãi bắt đầu lan nhanh từ ngày 19, cho biết chính quyền đã chuẩn bị hậu sự, bao gồm cuộc chuyển giao quyền lực trong nội bộ Đảng CSVN.
Có nhiều lời bàn, thậm chí là thuyết âm mưu được dẫn giải, cho rằng ông Trọng có thể bị đẩy nhanh đến cái chết hơn, tương tự như các Trần Đại Quang, Nguyễn Bá Thanh, Phạm Quý Ngọ… nhưng thực tế, ông Trọng đã gắng gượng hết sức sống trong giai đoạn cuối đời để chứng kiến cuộc “đốt lò vĩ đại” của mình, bao gồm cắn răng nhìn những tay chân thân tín của mình cũng bị cháy đỏ vì tuyên bố không thể rút lại của ông “đốt lò không có vùng cấm.”
Ông Trọng yếu dần, là điều thấy rõ về thể chất, nhưng khó ai biết được là ông có yếu đi vì tuyệt vọng khi thấy cơ đồ mình dựng ra, trở thành chuyện dọn ổ sẵn cho một kẻ quyền lực tàn bạo tiến vào. Mấy tháng nay, kể từ khi con cờ sắp đặt quan trọng của ông Trọng là ông Vương Đình Huệ bị vạch mặt sai phạm, ông gần như vắng mặt rất nhiều trong các cuộc tiếp khách nước ngoài. Trong phân tích của nhiều đài nước ngoài có được trong tay băng hình cuộc tiếp miễn cưỡng của ông Trọng với ông Putin, người ta thấy ông Putin phải nghiêng người nói với ông Trọng (không phải vì ông ta không nghe được, vì mọi thứ đã có thông dịch viên), vì vẻ mặt đờ đẫn không có dấu hiệu sự sống của Trọng đã khiến Putin phải tiếp xúc gần hơn trước ống kính ngoại giao.
Cũng vài lần, các tin tức lan đi trên các trang mạng cho thấy thời gian ra vào Viện quân y 108 của ông Trọng bắt đầu nhiều hơn, nhưng mọi thứ vẫn bị bưng bít như kiểu “tao vẫn khỏe chứ có chi mô,” bởi sức khỏe của lãnh đạo CSVN luôn là điều tối mật.
Ông Trọng cố giữ cho mình một hình ảnh thanh liêm và là một người cộng sản chân chính, nhưng mọi thứ vỡ toang vào những ngày cuối của ông, với hồ sơ sai phạm đến 3,000 tỷ VNĐ của dự án Ciputra Hà Nội, thời mà ông Trọng là bí thư Hà Nội. Thậm chí cay nghiệt hơn, khi vắng mặt ông, câu hỏi đặt ra về trách nhiệm sai phạm của ông trong vụ Ciputra được cất lên ở giữa Quốc Hội. Dĩ nhiên, ai cũng biết, đó là một trong những đòn quyết định của Tô Lâm khi dấy động hồ sơ cũ để chỉ ra: Kẻ đốt lò cũng tham nhũng như ai.
Cay đắng hơn, kẻ mà ông Trọng vẫn luôn xem như hổ nuôi trong nhà, lại chính là người nhẹ nhàng chiếm lấy ghế tổng bí thư của ông, mà theo thông cáo nhanh lẹ, bất thường chưa từng có, là “Bộ Chính Trị giao Chủ Tịch Nước Tô Lâm quản lý Trung Ương Đảng, Bộ Chính Trị và Ban Bí Thư.” Bộ Chính trị là ai? Họp khi nào, lấy ý kiến thế nào mà nhanh gọn vậy? Hay Bộ Chính Trị chỉ là những đảng viên cấp cao mà giờ đây cũng nơm nớp nhìn Tô Lâm đang nắm hồ sơ tham nhũng của mình?
Ông Trọng có thể là một đảng viên cộng sản, lý tưởng với thế chế sẽ trong sạch của mình, tương tự như Gorbachov của Liên Xô cũ, nhưng hành động của Gorbachov thì đem đến sự sụp đổ của một đế chế độc tài, mở ra những cơ hội cho nhiều quốc gia bị buộc tham gia về hệ thống cộng sản của Stalin dựng nên. Còn ông Trọng, trong cuộc đốt lò lý tưởng của mình, ông đã không ngờ mình làm sụp đổ hệ thống lãnh đạo tứ trụ, để cho một tên độc tài tàn bạo sẽ nắm tập quyền.
Ông Trọng được nhiều các nhà phân tích thời sự quốc tế nhận định là một người đáng kính trọng về chuyện thanh liêm, hành động chống tham nhũng không mệt mỏi. Nhưng thời đại của ông là thời đại mà Việt Nam tương nhượng với Trung Quốc nhiều hơn, hình thành một hệ thống đa nghi và chống phương tây đến tận cùng, Và tồi tệ hơn, đàn áp một cách dã man hơn, với vô số những người bất đồng chính kiến đã vào tù theo điều 331 và 117, và phân quyền cho các hệ thống công an khắp đất nước tùy tiện hành động đàn áp với người dân.
Kẻ thù lớn của ông Trọng không phải là những cán bộ đã suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, mà quan trọng hơn hết, ông luôn căn dặn công an phải hành động mạnh mẽ đối với những thành phần đòi đa nguyên, đa đảng và chống xã hội dân sự một cách triệt để.
Các thống kê cho thấy, có hàng chục ngàn vụ tham nhũng, lạm dụng quyền để trục lợi cá nhân đã bị xử. Thống kê của đảng CSVN cũng cho thấy là có khoảng 175,000 đảng viên bị kỷ luật hay bị trừng phạt. Nhưng trên thực tế đó là việc đảng CS đang xử tội những thành viên phản bội mình. Theo điều lệ. Còn với dân tộc Việt Nam và đất nước, ông Trọng đã đẩy mọi thứ bóng tối mơ hồ và đầy đen tối của con đường giữ vững lý thuyết cộng sản, bao gồm các vụ đàn áp và gán tội không cần chứng cớ.
Có câu hỏi được đặt ra, là vì sao, với kinh nghiệm hoạt động quốc tế và hệ thống tư vấn đang vận hành chung quanh mình, tại sao Thủ Tướng Phạm Minh Chính không nhận nhiệm vụ lãnh đạo thay ông Trọng vào lúc này, mà lại là Tô Lâm, một người vừa mới nhậm chức, cũng như đầy tai tiếng ở Âu châu?
Những ý kiến ẩn danh trong nội bộ CSVN khẳng định một điều rằng cả hai người Lâm và Chính chưa bao giờ thuận ý với nhau, bằng mặt mà không bằng lòng. Điều này không chỉ thể hiện ở trong nội bộ, mà thậm chí bộc lộ ở ngay trong những cuộc công du mà hai người có cùng chuyến đi. Và dĩ nhiên, vụ án của bà Nguyễn Thị Thanh Nhàn – người tình của ông Chính theo đồn đãi – vẫn được tái đi tái lại, nhắc liên tục, cũng là cách mà ông Lâm muốn ra mặt vỗ vai ông Chính.
Cuộc họp mật của Bộ Chính Trị về chuyện sắp đặt cho Tô Lâm thay quyền lãnh đạo tạm thời, thế cho ông Trọng, không thấy ý kiến gì của Thủ Tướng Chính, cho thấy ông Chính cũng nhận ra kẻ thù của mình đã cầm sẵn vũ khí gì trong tay. Ông Trọng từ trần, cuộc chiến cuối của hai đồng chí từng cùng ngành Công An chắc chắn sẽ diễn ra, êm thấm hay gay gắt, cũng rất khó lường.
Những bản tin của nhà nước khẳng định về chuyện chấm dứt thời kỳ cầm quyền của ông Trọng được chứng minh việc trao cho ông ta huân chương Sao Vàng, một huân chương vốn phần lớn là được truy tặng. Nhưng dù chết ở thể chất hay tinh thần, ông Trọng sẽ khó nhắm mắt, vì ông biết tự mình đã làm sụp đổ cả một cơ đồ cộng sản lý tưởng, khi vô tình dọn mâm sẵn cho Tô Lâm bước vào ăn món bò dát vàng.
