Trên mặt báo, dư luận chỉ nghe nói đến những cuộc đàm phán mang lại hòa bình cho Ukraine. Điều đó chỉ đúng một phần về mặt ngoại giao. Thực tế cho thấy Ukraine đang bị bán đứng một cách không thương tiếc. Đằng sau những cuộc bàn thảo nhân danh hòa bình là những thương vụ tỷ đô giữa Mỹ và… Nga!
Nồng nặc “mùi tiền”
Trước khi có cuộc đàm phán hòa bình giữa đại diện Mỹ và Ukraine tại Miami từ ngày 4 đến 6 Tháng Mười Hai, Mỹ đã bí mật tổ chức cuộc gặp với đại diện Nga, cũng tại Miami. Cuộc gặp này mới thật sự quan trọng đối với chính quyền Trump chứ không phải những cuộc đàm phán “làm màu” với Ukraine (“Trump officials’ meeting with Russian in Miami spurs questions about Ukraine proposal”/Reuters).
Cuộc gặp tại Miami bí mật đến mức báo chí chỉ biết nó được tổ chức khoảng cuối Tháng Mười mà không biết chính xác ngày nào. Cuộc gặp có sự tham gia của đặc phái viên Steve Witkoff; con rể Tổng Thống Donald Trump, Jared Kushner; và Kirill Dmitriev, người đứng đầu Quỹ Đầu Tư Trực Tiếp Nga (RDIF), một trong những quỹ tài sản quốc gia lớn nhất Nga.
Chính cuộc họp trên đã dẫn đến bản kế hoạch 28 điểm chấm dứt chiến tranh mà việc loan báo sau đó đã khiến mọi người té ngửa, từ Tổng Thống Volodymyr Zelensky đến các nguyên thủ Châu Âu. Vấn đề không chỉ chỗ đó. Đằng sau cái gọi là kiến tạo hòa bình cho Ukraine là một âm mưu tham nhũng kinh khủng (“Trumpian corruption is worse than Ukrainian corruption”/The Atlantic).
Như được thuật từ Wall Street Journal (“Make Money Not War: Trump’s Real Plan for Peace in Ukraine”), đằng sau lớp vỏ “ngoại giao hòa bình,” một lộ trình táo bạo đang được âm thầm dựng nên: tái hòa nhập nền kinh tế $2,000 tỷ của Nga vào hệ thống toàn cầu, và bảo đảm các doanh nghiệp Mỹ phải là những người đầu tiên được chia phần trước các đối thủ Châu Âu.
Trở lại với cuộc họp tuyệt mật tại Miami cuối Tháng Mười. Cuộc gặp diễn ra trong tư dinh ven biển của Steve Witkoff; cùng có mặt là Krill Dmitriev; và nhân vật quan trọng cuối cùng là Jared Kushner, con rể Tổng Thống Trump.
Tài liệu mà họ “nghiên cứu” là bản kế hoạch 28 điểm, phần lớn do Dmitriev phác thảo. Suốt nhiều tháng, Dmitriev đã thuyết phục Mỹ sử dụng khoảng $300 tỷ tài sản Ngân Hàng Trung Ương Nga đang bị đóng băng tại Châu Âu làm nguồn vốn cho các dự án chung giữa Mỹ và Nga; mở cửa khai thác khoáng sản Bắc Cực; và thậm chí hợp tác không gian.
Với Kremlin, đây là mắt xích then chốt trong một chiến lược được thai nghén trước khi Trump trở lại Tòa Bạch Ốc lần hai. Mục tiêu Kremlin là tìm cách qua mặt thiết chế truyền thống của hệ thống an ninh Mỹ, đặc biệt Bộ Ngoại Giao, Ngũ Giác Đài và cộng đồng tình báo, nhằm thuyết phục Tòa Bạch Ốc không còn nhìn Nga là mối đe dọa an ninh mà là một cơ hội kinh doanh kiếm bộn tiền.
Kế hoạch cho những thương vụ tỷ đô la
Trụ cột chính sách của Trump luôn là sự hòa trộn giữa lợi ích thương mại và địa chính trị. Theo cách nhìn Trump cũng như các cố vấn của ông, hòa bình có thể được “cầm cố” bằng các lợi ích đầu tư: nếu các tập đoàn Mỹ nắm giữ cổ phần trong thời kỳ hậu chiến, họ sẽ trở thành “người bảo lãnh thương mại cho sự ổn định.”
Cá nhân Steve Witkoff không giấu diếm ý tưởng này. Trả lời phỏng vấn Wall Street Journal, ông nói: “Nga có rất nhiều nguồn tài nguyên rộng lớn,” và nếu tất cả – Mỹ, Nga và Ukraine – cùng khai thác thì “mọi người đều thịnh vượng… Điều đó tự nhiên trở thành bức tường chống lại các cuộc xung đột trong tương lai.”
Trong thực tế, một số tỷ phú Nga đã “đánh hơi” được vận hội làm ăn với Mỹ thời Trump. Một số tỷ phú Nga thuộc cánh hẩu Putin – Gennady Timchenko, Yuri Kovalchuk và anh em nhà Rotenberg, Boris và Arkady – đã bí mật cử đại diện đến gặp các công ty Mỹ để tìm hiểu việc khai thác khoáng sản đất hiếm và năng lượng, đặc biệt việc khôi phục đường ống dẫn khí Nord Stream khổng lồ vốn bị Ukraine phá hoại và cũng đang chịu lệnh trừng phạt của EU.
Còn nữa, nhiều doanh nhân thân cận với chính quyền Trump cũng dọ dẫm cách thiết lập các dự án làm ăn với Nga. Wall Street Journal cho biết, Gentry Beach, người bạn thời đại học của cậu cả Donald Trump Jr. và là nhà tài trợ chiến dịch tranh cử cho Tổng Thống Trump, hiện đàm phán mua cổ phần trong một dự án khí đốt ở Bắc Cực của Nga nếu dự án này được dỡ bỏ lệnh trừng phạt. Một nhà tài trợ khác của Trump, Stephen P. Lynch, đã trả $600,000 cho một nhà vận động hành lang thân cận với Trump Jr. để “chạy” giấy phép từ Bộ Tài Chính Hoa Kỳ nhằm có thể mua đường ống dẫn khí Nord Stream 2 từ một công ty nhà nước Nga.
Vụ Washington thời Trump “đi đêm” với Nga sau lưng Ukraine trong thực tế đã được tình báo Châu Âu phát hiện. Vài ngày sau “hội nghị thượng đỉnh Alaska” (15 Tháng Tám) giữa Trump và Putin, một cơ quan tình báo Châu Âu đã gửi báo cáo cho một số quan chức an ninh quốc gia cấp cao nhất EU, cho thấy chi tiết các kế hoạch mà chính quyền Trump bàn với Nga, trong đó có cả việc khai thác chung đất hiếm ở Bắc Cực.
Tham nhũng trở thành chính sách
Sự việc càng được hé lộ càng cho thấy tại sao nhà bình luận Anne Applebaum viết trên The Atlantic ngày 7 Tháng Mười Hai là mức độ tham nhũng của chính quyền Trump còn tệ hại hơn cả tình trạng tham nhũng Ukraine (“Trumpian corruption is worse than Ukrainian corruption”).
Cần nhắc lại, khi mới nhậm chức vài tuần với tư cách là nhà đàm phán Nga và Ukraine, Steve Witkoff đã yêu cầu Bộ Tài Chính Hoa Kỳ cho phép Kirill Dmitriev, doanh nhân Nga đang chịu lệnh trừng phạt của chính phủ Mỹ, đến Washington.
Không lâu sau khi mời Witkoff đến Moscow vào Tháng Hai và dự cuộc họp ba tiếng với Putin, ngày 2 Tháng Tư, Dmitriev (chuyên gia ngân hàng đầu tư từng tốt nghiệp Harvard và Stanford) đến Tòa Bạch Ốc, đưa ra danh sách các dự án kinh doanh trị giá hàng tỷ đô mà hai nước có thể hợp tác.
Tháng Tư, Dmitriev lại đón Witkoff tại Nga. Trên bề mặt, dư luận chỉ nghe nói về “đàm phán hòa bình.” Tuy nhiên, với dân làm ăn lớn, có “đường dây” trong chính quyền, họ biết hết. Chẳng phải tự nhiên mà phó chủ tịch cấp cao Exxon Mobil, Neil Chapman, đích thân gặp ông chủ Rosneft, Igor Sechin (cựu thư ký riêng của Putin), tại thủ đô Doha của Qatar để thảo luận việc Exxon trở lại dự án Sakhalin bị đình trệ kể từ khi Nga xâm lược Ukraine năm 2022.
Chưa hết, Exxon, tỷ phú Todd Boehly (Eldridge Industries) và một số người khác hiện cũng tìm cách mua lại Lukoil, nhà sản xuất dầu lớn thứ hai của Nga (ngày 22 Tháng Mười, 2025, Bộ Tài Chính Hoa Kỳ áp lệnh trừng phạt Lukoil khiến công ty này phải rao bán các tài sản ở nước ngoài). Dĩ nhiên giới thân cận gia đình Trump là những kẻ “thạo tin” nhất và nắm bắt cơ hội lẹ nhất.
Cụ thể, Gentry Beach, người bạn thời đại học của cậu cả Donald Trump Jr., đang đàm phán mua 9.9% dự án khí hóa lỏng ở Bắc Cực với Novatek, nhà sản xuất khí đốt tự nhiên lớn thứ hai của Nga, nếu Mỹ và Anh dỡ bỏ lệnh trừng phạt công ty này.
Gentry Beach nói rằng việc hợp tác Novatek sẽ “mang lại lợi ích to lớn cho bất kỳ công ty nào cam kết thúc đẩy vai trò lãnh đạo năng lượng của Mỹ,” và công ty của ông, America First Global, “tích cực tìm kiếm các cơ hội đầu tư nhằm tăng cường lợi ích của Mỹ trên toàn thế giới.” Đương sự nói mình “chưa bao giờ làm việc với Steve Witkoff” nhưng “vô cùng biết ơn” nỗ lực mà Witkoff và những người khác đang thực hiện nhằm “chấm dứt chiến tranh” ở Ukraine. Phần Trump Jr., cậu ấm nhà Trump cho biết mình không làm ăn gì với Gentry Beach.
Toàn cảnh, các cuộc móc nối Nga-Mỹ phát triển rất nhanh chỉ sau vài tháng Trump “về” Tòa Bạch Ốc. Cuối Tháng Bảy qua, lần đầu tiên kể từ năm 2018, Dmitry Bakanov, người đứng đầu cơ quan vũ trụ Roscosmos của Nga, đã đến Trung Tâm Vũ Trụ Lyndon B. Johnson của NASA ở Houston.
Trở lại cuộc gặp bí mật giữa bộ ba Steve Witkoff, Jared Kushner, và Kirill Dmitriev tại Miami vào cuối Tháng Mười. Trong thực tế, đây là màn tái xuất của Kirill Dmitriev. Reuters ngày 1 Tháng Mười Hai (“Trump officials’ meeting with Russian in Miami spurs questions about Ukraine proposal”) cho biết, Dmitriev đã móc nối với Trump từ hồi nhiệm kỳ một.
Trong cuộc gặp năm 2017 với Erik Prince, cựu CEO của Blackwater và là đồng minh của Trump, Dmitriev đã bàn về quan hệ Mỹ-Nga, theo điều tra của Bộ Tư Pháp do Công Tố Viên Đặc Biệt Robert Mueller công bố năm 2019.
Dmitriev cũng gặp Jared Kushner từ thời Trump 1.0. Sau cuộc họp Miami cuối Tháng Mười, Dmitriev còn gặp Dân Biểu Anna Luna (Cộng Hòa-Florida), bàn về việc tăng cường quan hệ thương mại Mỹ-Nga. Trong đoạn video được phát bởi hãng thông tấn nhà nước Nga RIA, người ta thấy Anna Luna cười toe toét nhận hộp quà chocolate có hình khuôn mặt Putin.
Rất nhiều người Mỹ, đặc biệt trong các cuộc biểu tình chống Trump, luôn thắc mắc rằng tại sao Trump luôn “nhẹ tay” với Putin. Với vài chi tiết vừa kể, xem ra câu chuyện không có gì khó hiểu. Qua đó có thể thấy những gì gọi là đàm phán hòa bình cho Ukraine nghe mỉa mai hơn bao giờ hết. Gương mặt Putin ở Washington không chỉ là những viên chocolate. Nó bao phủ lên cả chính sách của Mỹ thời Trump.
