Từ lâu đã nghe và thấy rất nhiều hoạt động lạm thu, thiếu minh bạch thu chi ở Ban đại diện cha mẹ học sinh tại các trường học, sai lệch hoàn toàn mục đích và ý nghĩa ban đầu thành lập nhưng ngành Giáo dục Việt Nam vẫn không mạnh tay dẹp bỏ, vẫn để tồn tại hòng tiếp tục gây phiền hà, làm khổ người dân…
Theo chia sẻ của một số giáo viên và phụ huynh có con em học tại các trường từ bậc tiểu học đến bậc trung học tại Việt Nam, như thường lệ trước khi triển khai họp phụ huynh toàn trường vào dịp đầu năm học mới, giáo viên chủ nhiệm mỗi lớp thường chỉ định một phụ huynh thuộc hộ gia đình có điều kiện, ăn nói lưu loát đại diện ban cha mẹ học sinh của lớp đi họp phụ huynh toàn trường.
Người được chỉ định này, sau đó gần như trăm phần trăm (%) cũng sẽ được bầu làm Ban trưởng Ban đại diện cha mẹ học sinh của lớp. Tiếp đến, các trưởng Ban Đại Diện Cha Mẹ Học Sinh của lớp sẽ họp lại thành lập Ban đại diện cha mẹ học sinh của trường. Mục đích và Ý nghĩa ban đầu của việc thành lập ban này là nhằm làm cầu nối giữa nhà trường và phụ huynh trong việc giáo dục học sinh.
Thế nhưng, không rõ từ khi nào nhưng nhiều năm trở lại đây, Ban Đại Diện Cha Mẹ Học Sinh lại “biến chứng,” giống như thi đua nở rộ những tiêu cực ở khắp các trường học tại Việt Nam. Đơn cử, thông thường buổi họp phụ huynh học sinh đầu năm, sau phần trình bày ngắn gọn của giáo viên chủ nhiệm là đến phần làm việc của Ban Đại Diện Cha Mẹ Học Sinh đưa ra một bản danh sách, phổ biến các khoản phí và quỹ phải đóng của một học sinh trong năm học đến với phụ huynh.
Ngoài những khoản phí và quỹ bắt buộc phải đóng do ngành giáo dục quy định, ban này còn “núp bóng” danh nghĩa xã hội hóa trường học tự ý đặt ra hàng loạt khoản phí và quỹ phải đóng hết sức vô lý khiến không ít phụ huynh phản đối, phẫn nộ như: tiền máy lạnh, tiền máy quạt, tiền tivi, tiền tổ chức ôn luyện thi học sinh giỏi, tiền quỹ lớp, tiền quỹ hội phụ huynh, tiền tăng giờ, tiền kỹ năng sống… biến buổi họp phụ huynh thành buổi phổ biến đóng tiền.
Trường hợp mới đây nhất, vào ngày 2 Tháng Mười năm 2024, Công An tỉnh Thanh Hóa phải vào cuộc làm rõ việc Trường Tiểu học Hải Thượng ở Nghi Sơn-Thanh Hóa bị nhiều phụ huynh tố cáo thu sai các khoản tiền đầu năm học tại lớp 2C. Đại diện lãnh đạo nhà trường cho biết, đã tiến hành trả lại khoản tiền gần 2 triệu đồng cho một số phụ huynh. Đây là khoản tiền thu từ tiền tăng buổi (1.575.000 đồng) và tiền kỹ năng sống (350.000 đồng) trên một học sinh do Ban Đại Diện Cha Mẹ Học Sinh lớp thu nhằm hỗ trợ, động viên giáo viên dạy tăng cường.
Trường hợp tương tự xảy ra tại Trường THPT số 3 Phù Cát tỉnh Bình Định. Vào ngày 3 Tháng Mười năm 2024, lãnh đạo trường này phải yêu cầu các lớp tháo dỡ, hoàn trả 7 chiếc ti vi lại cho Ban Đại Diện Cha Mẹ Học Sinh. Đây là số tivi trước đó do ban này của trường tự ý thu tiền nằm ngoài các khoản quy định để mua đem tới khiến nhiều phu huynh phẫn nộ.
Và thêm một trường hợp nữa là, vào đầu niên học 2021-2022, tại một lớp học thuộc Trường Tiểu học nằm ở Quận Đống Đa-TP.Hà Nội, mỗi em học sinh phải đóng 3,6 triệu đồng tiền quỹ lớp, lớp có 50 em học sinh thì tổng số tiền thu được là 180 triệu đồng. Buổi họp phụ huynh cuối năm công bố, số tiền này đã bị Ban Đại Diện Cha Mẹ Học Sinh lớp chi vào các việc: mua hoa, quà lễ cho giáo viên, mua điều hòa, mua cây nước nóng, mua máy chiếu, sửa tủ đựng đồ cho giáo viên…
Tình trạng Ban Đại Diện Cha Mẹ Học Sinh thu chi sai quy định, lạm thu chi tại các trường học ở Việt Nam tồn tại từ nhiều năm nay, thậm chí thời gian gần đây nó cho thấy mức độ nghiêm trọng hơn. Phụ huynh có con em học tại các trường này thường bày tỏ sự phẫn nộ nhưng đa phần không dám công khai lên tiếng chỉ trích thẳng vì sợ ảnh hưởng đến việc học của con em. Ban này được nước cứ tìm phương cách hối thúc các phụ huynh.
Trong một lần có mặt tại Hà Nội để phản ánh tình trạng bạo lực học đường, tôi được người dân chia sẻ thêm những bức xúc về các hoạt động của Ban Đại Diện Cha Mẹ Học Sinh, cho rằng không ít trường hợp đã trắng trợn buộc các giáo viên đứng lớp phải chấp nhận các đề xuất, lập kế hoạch thu các khoản tiền ngoài lề.
Rõ ràng Ban Đại Diện Cha Mẹ Học Sinh đã “núp bóng” danh nghĩa xã hội hóa trường học để kêu gọi phụ huynh học sinh đóng tiền, viện lời rằng; đầu tư vài trăm ngàn hay triệu đồng để tạo điều kiện cho con em được học hành tốt hơn. Qủa thực, đối với những phụ huynh thuộc hộ gia đình khá giả, có điều kiện thì số tiền phải nộp này quá đơn giản. Nhưng đối với những phụ huynh thuộc hộ gia đình nghèo và cận nghèo, những hộ gia đình kiếm chỉ đủ miếng ăn hằng ngày, đông con ăn học thì đây là cả một vấn đề đầy áp lực thậm chí có trường hợp phải đi vay nợ.
Đáng nói những khoản tiền không bắt buộc phụ huynh học sinh phải đóng nhưng trên thực tế ai cũng phải đóng cho Ban Đại Diện Cha Mẹ Học Sinh. Cho nên việc sử dụng dù công khai, minh bạch cũng không chấp nhận được vì nó không đúng với quy định. Và như thế ban này trở thành “cánh tay nối dài” giúp nhà trường thu hộ tiền, sai lệch hoàn toàn mục đích và ý nghĩa ban đầu thành lập. Nhà trường đã lợi dụng với danh nghĩa đây là việc riêng giữa Ban đại diện cha mẹ học sinh với phu huynh.
Nói rộng ra, ngành giáo dục Việt Nam từ lâu đã nghe và thấy nhiều hoạt động lạm thu, thiếu minh bạch thu chi ở Ban Đại Diện Cha Mẹ Học Sinh nhưng không mạnh tay dẹp bỏ, vẫn để tồn tại hòng tiếp tục gây phiền hà, làm khổ người dân.
Xét thấy, nếu ban này lập ra chỉ làm mỗi việc vận động phụ huynh nộp tiền, thu hộ tiền cho nhà trường thì không cần thiết. Bởi lẽ, ngày nay internet phát triển mạnh, mọi hoạt động hay giao dịch gì đều được thực hiện dễ dàng, người dân không nhất thiết phải tập trung nghe thông báo, không nhất thiết phải tập trung họp hành phiền phức.
Cũng thừa nhận có nơi, Ban Đại Diện Cha Mẹ Học Sinh của trường làm rất tốt vai trò làm cầu nối giữa nhà trường, phụ huynh và học sinh. Bởi ngoài học tập, các em học sinh còn tham gia nhiều hoạt động ngoại khóa ở trong hoặc ngoài nhà trường nên rất cần sự hỗ trợ từ Ban đại diện cha mẹ học sinh. Tuy nhiên, số này không nhiều bằng số lập ra chỉ để thu tiền hộ. Cho nên, để tránh mang tiếng xấu và nhiều phiền phức rắc rối thiết nghĩ các trường nên dẹp hẳn các ban này, còn không thì các trường phải chấn chỉnh, đừng để ban này ngày càng biến tướng, chỉ khổ phụ huynh.
