Tối ngày 13 Tháng Năm 2023 (giờ Việt Nam), trên trang Facebook của bà Ngụy Thị Khanh vừa có tin bất ngờ: Hà Nội đã im lặng trả tự do cho bà mà không cho biết lý do. Bà Khanh viết trên Facebook rằng “Hạnh phúc vô bờ bến khi được trở về giữa vòng yêu thương của gia đình, được gặp và ôm người thân sau 16 tháng tròn xa cách. Xin được gửi lời cảm ơn chân thành tới tất cả mọi người đã quan tâm lo lắng, chia sẻ và giúp đỡ cho cá nhân Khanh và gia đình trong suốt gần một năm rưỡi qua”.
Bà Khanh là một trong bốn người, bao gồm Đặng Đình Bách, Mai Phan Lợi và Bạch Hùng Dương, là những người tranh đấu cho môi trường các chính sách phát triển của Việt Nam và giai đoạn phát triển quan hệ với thể giới. Thế nhưng lần lượt cả bốn người này đều bị bắt với cáo buộc “trốn thuế” và đi tù. Mặc dù ở các phiên tòa, thẩm phán không viện dẫn được điều luật nào chính xác cho việc các khoản tài trợ cho hoạt động phi lợi nhuận phải đóng thuế, nhưng các bản án vẫn được đưa ra.
Vào ngày 21 tháng 4 năm 2023, tổ chức nhân quyền The 88 Project (Dự án 88) đã công bố một báo cáo tại câu lạc bộ báo chí ở Bangkok, cho rằng: việc cáo buộc bà Ngụy Thị Khanh, “là dấu hiệu của một làn sóng đàn áp mới ở Việt Nam”.
Ngay trong Tháng Một 2022, khi có tin bà Ngụy Thị Khanh bị kết án, phát ngôn viên Bộ Ngoại Giao Hoa Kỳ, ông Ned Price, công bố trong một thông báo rằng chính phủ Mỹ quan ngại sâu sắc và “kêu gọi nhà nước Việt Nam trả tự do cho bà Khanh, người đã được quốc tế công nhận vì những đóng góp của bà nhằm thúc đẩy các vấn đề về biến đổi khí hậu và năng lượng bền vững ở Việt Nam, cũng như các nhà hoạt động môi trường khác đang bị giam giữ khi làm việc vì lợi ích của Việt Nam và người dân”.
Bà Ngụy Thị Khanh là nhân vật nổi bật trong số bốn người bị bắt giam nói trên, vì bà là người Việt đầu tiên nhận Giải thưởng Môi trường uy tín của Goldman. Ngày 13 tháng 9 năm 2022, một lá thư của 52 người đoạt giải Môi trường Goldman đã được gửi đến các thành viên Hội đồng Nhân quyền Liên Hợp Quốc để ủng hộ bà Ngụy Thị Khanh. Các phản ứng quốc tế dồn dập, khiến sau đó, Hà Nội giảm cho bà ba tháng tù giam.
Tổ chức Project 88, còn có tên là Dự án 88, gọi bốn nhà hoạt động trên là The Vietnamese Four – “Bộ tứ Việt Nam” – là những người tiêu biểu trong NGO (tổ chức phi chính phủ) mà chính quyền Việt Nam dùng tội “trốn thuế” sau khi tham gia hoạt động nhằm giảm sự phụ thuộc của Việt Nam vào nhiệt điện than, nhưng thực chất là do yếu tố chính trị.
“Chúng tôi tiến hành nghiên cứu này vì chúng tôi quan sát thấy rằng các chuyên gia trong lĩnh vực NGO đang bị bắt giữ và các tổ chức của họ buộc phải đóng cửa. Đây là một xu hướng mới mà chúng tôi muốn hiểu sâu hơn’, ông Ben Swanton, người viết báo cáo cho biết.
Các dự án nhiệt điện, cải tạo đất làm dự án… của Việt Nam luôn có các thế lực từ trung ương Hà Nội tham gia, kể cả ngoại bang, nên việc minh bạch và đòi sự an toàn và các quy chế văn minh khiến gây ảnh hưởng đến quyền lợi của các nhóm lợi ích này.
Một nguồn tin khác, dự đoán việc trả tự do cho bà Ngụy Thị Khanh, là để mở đường cho chuyến đi Mỹ của đảng trưởng Nguyễn Phú Trọng sắp tới. Việc biến đất nước và con người Việt Nam trở thành con tin, nhằm đổi chác và thủ lợi cho đảng cộng sản, vẫn là cách thức quen thuộc của Hà Nội, kể từ sau 1975 đến nay.
