Một người thợ làm gốm thâm niên 40 năm đã chắt chiu xây dựng ngôi nhà gốm trị giá gần 5 tỷ đồng ($210,950), là điểm tham quan hấp dẫn của du khách đến thăm Vĩnh Long.
Người thợ đó là ông Nguyễn Văn Buôi (63 tuổi, ngụ phường 5, TP. Vĩnh Long, tỉnh Vĩnh Long) hay thường gọi là ông Tư Buôi.
Từ những năm 2000, ông Tư Buôi đã ấp ủ ý định cất một căn nhà hoàn toàn bằng gốm để lưu giữ truyền thống, giới thiệu đến nhiều người nghề làm gốm đỏ của Vĩnh Long. Ông tìm kiếm người vẽ bản thiết kế để xây căn nhà nhưng không ai nhận làm, thế là ông tự mày mò tính toán, từ kiến trúc bên ngoài lẫn bên trong căn nhà, đến hoa văn trên cột.
Theo Lao Động ngày 1 Tháng Tám 2023, sáu năm trước, ông Tư Buôi bắt đầu tạo khối cho các cột, kèo nhà và sưu tầm một số vật cổ xưa để trang trí bên trong, tạo thêm nét độc đáo cho ngôi nhà.
Khởi công từ Tháng Tư 2018, ngôi nhà trong mơ của ông Tư Buôi dần dà thành hình, với đặc trưng là tất cả những cây cột trong và ngoài nhà đều có màu gốm đỏ, khắc những họa tiết về trống đồng Đông Sơn, cảnh làng quê, người dân đang lao động hoặc sum họp ngày tết…
Kiến trúc ngôi nhà kiểu ba gian, hai chái, từa tựa kiểu nhà của các ông Hội đồng ngày xưa, được xây dựng trên diện tích 300m2, với 90% nguyên vật liệu là đất sét nung của địa phương, trị giá khoảng 1.2 – 1.3 tỉ đồng ($50,628 – $54,847).
Nội thất của căn nhà có những bộ ghế, bàn thờ, giường, phản, tủ… giả cổ, làm bằng gỗ với hoa văn và họa tiết khảm xà cừ.
Đồ dùng trong nhà cũng là những vật dụng xưa mà ông Tư Buôi sưu tầm nhiều năm như bàn ủi con gà, bộ loa kèn, những bộ chén dĩa, thau đồng, đèn dầu-đèn khí đá- đèn măng-xông các kiểu… có tổng giá trị lên đến trên 3 tỷ đồng ($126,570).
VTV hồi Tháng Ba 2021 mô tả chi tiết hơn: Điểm đặc biệt là những hàng cột gốm phía ngoài mái hiên được thiết kế với nhiều hình ảnh về chủ đề đất phương Nam như: Nông nghiệp lúa nước, lễ hội, cuộc sống…
Tường rào ngôi nhà gốm của ông Tư Buôi được trang trí bích họa gốm đỏ mỹ thuật. Trong nhà, những rui, mè, kèo, cột, đòn dông, mái nhà đều bằng gốm đỏ. Để hoàn thành căn nhà gốm, ông Tư Buôi gặp không ít khó khăn, trong đó khó nhất là mọi thứ phải được cân chỉnh ăn khớp với nhau khi vật liệu còn là đất sét khô.
Để đất sét chịu lực tốt, bền bỉ theo thời gian, ông phải điều chỉnh nhiệt độ nung gốm từ 950 – 970oC so với chỉ khoảng 850oC đối với loại gốm mỹ thuật thông thường.
Hiện căn nhà gốm đỏ của ông Buôi ở TP. Vĩnh Long là điểm dừng chân trong chuỗi du lịch của nhiều công ty du lịch.
Một hướng dẫn viên thuộc đơn vị tàu du lịch Tâm Thuỳ (TP.Vĩnh Long) cho biết: “Tôi bắt đầu đưa khách đến tham quan nhà gốm đỏ này từ sau COVID-19 đến nay. Tất cả các đoàn khách đến đây đều dành những lời khen về độ sắc sảo của từng họa tiết trên các cột nhà làm bằng gốm, cũng như những loại đồ cổ xưa mà ông Tư Buôi trưng bày trong nhà”.
Ông Nguyễn Thanh Tuấn (39 tuổi), một du khách từ Nghệ An, tỏ ra ngỡ ngàng khi nhìn thấy ngôi nhà xây bằng gốm đỏ.
Ông nhận xét bước vào nhà rất thoáng mát, việc bố trí các đồ vật xưa trong nhà cũng hài hòa, thuận tiện cho du khách chụp ảnh lưu niệm.
Một bài viết giới thiệu về ngôi nhà gốm đỏ trên trang vinhlongtourist Tháng Tám 2020 cho biết: Ngôi nhà gốm đỏ của ông Tư Buôi có khung cảnh thanh bình, với cách bài trí… giống như những ngôi nhà của những ông Hội đồng xưa trong tiểu thuyết của tác giả Hồ Biểu Chánh.
Đến tham quan ngôi nhà này, du khách có thể khoác lên mình những bộ trang phục truyền thống như: Áo dài, áo bà ba, trang sức, mũ, gậy… để chụp hình lưu niệm và thưởng thức những loại bánh dân gian, chè, trái cây và nước (mía lau, hột é)… được bày bán bên ngoài ngôi nhà với giá cả hợp lý.
Thế gốm đỏ Vĩnh Long là loại gốm gì?
VTV ngày 1 Tháng Bảy 2019 cho biết gốm đỏ Vĩnh Long nổi tiếng về sự khác biệt, với sắc màu đẹp, không cần tráng men, gặp mưa vẫn không thấm nước chính là nhờ nguồn nguyên liệu quý giá từ dòng Cửu Long.
Theo nghiên cứu của các nhà khoa học, mỗi năm, dòng Cửu Long mang về cho vùng đất Tây Nam Bộ gần 5 triệu mét khối phù sa.
Những hạt phù sa đỏ, xốp nhẹ nằm ở phần trên là nguồn dưỡng chất cho ruộng đồng và vườn trái cây. Còn những lớp phù sa mịn, chìm sâu vào lòng đất là nguồn đất sét nguyên sinh quý giá cho nghề gạch gốm mà hiếm nơi nào có được.
Gốm đỏ Vĩnh Long không làm theo phương pháp tạo hình trực tiếp như ở các làng nghề khác, mà in theo khuôn thạch cao được làm sẵn.
Thời hưng thịnh, Vĩnh Long thu hút trên 20,000 lao động địa phương theo nghề gạch, gốm. Màu đặc trưng của gốm Vĩnh Long là sự kết hợp hài hòa giữa sắc đỏ của đất sét nơi đây và những vân trắng được đốt từ tro trấu. Gốm mộc, không tráng men chính là nét khác biệt so với các phẩm của các làng nghề khác.
Tuy nhiên, nhiều năm nay, phù sa không về miền Tây mấy nữa nên nghề làm gốm đỏ ở Vĩnh Long cũng dần dà co cụm lại, hiện chỉ còn một số ít gia đình còn bám nghề.
