Tổ chức Pen America (Văn Bút Hoa Kỳ) loan tin, nhà báo Phạm Đoan Trang tại Việt Nam sẽ được vinh danh, nhận giải thưởng Freedom to Write/Barbey 2024 (Cây Bút Tự Do) của tổ chức này.
Lễ trao giải sẽ diễn ra vào ngày 16 Tháng Năm tại New York.
Giải thưởng Freedom to Write/Barbey 2024 hàng năm vẫn được chọn để trao cho nhà văn viết với lương tâm nhưng bị tù đày. Năm ngoái, cho nhà hoạt động nhân quyền người Iran đang bị cầm tù Narges Mohammadi được trao giải Freedom To Write đã dấy lên một chiến dịch toàn cầu, dẫn đến việc Mohammadi được chọn trao Giải Nobel Hòa Bình năm 2023 vào Tháng Mười Hai.
Trong thông cáo phát đi, giám đốc điều hành PEN America Suzanne Nossel cho biết: “Phạm Đoan Trang đã khích lệ người dân Việt Nam thông qua các bài viết về dân chủ, nhân quyền, suy thoái môi trường và kêu gọi trao quyền cho phụ nữ. Chính quyền Cộng sản Việt Nam đã đàn áp và bỏ tù Trang nhằm ngăn chặn tiếng nói của cô.
Cô đã hy sinh sức khỏe và sự tự do của bản thân mình để theo đuổi sứ mạng lên tiếng cho công lý. Bất chấp sự đàn áp của chính phủ đối với những người bất đồng chính kiến và hoạt động ôn hòa nhiệt huyết, ngôn luận mạnh mẽ của Trang vẫn tiếp tục truyền cảm hứng cho người dân trên khắp Việt Nam và trên toàn thế giới. Chúng tôi rất vinh dự được xiển dương tiếng nói của Trang vì dân chủ và nhân quyền thông qua chiến dịch toàn cầu của chúng tôi.”
Phạm Đoan Trang, năm nay 45 tuổi, bị bắt vào năm 2020 vì tội danh mơ hồ “tuyên truyền chống nhà nước,” bị kết án chín năm tù. Chưa hết, hình phạt bổ sung, là cô bị nhà nước cố ý chuyển đến một nhà tù hẻo lánh cách nhà cô đến 900 dặm, khiến lý do địa lý buộc gia đình cô chỉ có thể đi thăm viếng không thường xuyên.
Trong thời gian bị giam cầm, cô đã bị từ chối điều trị y tế và sức khỏe của cô bị ảnh hưởng. Cô đi lại với tình trạng khập khiễng vĩnh viễn do bị cảnh sát mật vụ đánh đập trong một cuộc biểu tình vì môi trường năm 2015.
Phạm Đoan Trang là ai?
Tác giả, blogger và nhà báo nổi tiếng này đã xuất bản một số cuốn sách về dân chủ, bao gồm Phản kháng bất bạo động, Chính trị cho người dân bình thường, Cẩm nang dành cho những người đấu tranh vì tự do và Chính trị bị bắt giam. Chính quyền Việt Nam đã nhắm tới tác phẩm của cô và tịch thu chúng; những cá nhân bị phát hiện có lưu trữ sách phải đối mặt với nguy cơ bị buộc tội tuyên truyền chống nhà nước.
Năm 2019, lường trước việc mình bị bắt, cô đã kêu gọi những người ủng hộ qua thư và video hãy tiếp tục đấu tranh đòi cải cách dân chủ và trả tự do cho tù nhân lương tâm. Cô viết: “Tôi không muốn tự do cho riêng mình; điều đó quá dễ dàng. Tôi muốn một điều lớn lao hơn: tự do cho Việt Nam. Nó có vẻ giống như một mục tiêu xa xôi và quá lớn lao, nhưng nó hoàn toàn có thể thực hiện được – với sự tham gia của bạn.”
PEN America đưa ra nhiều lời kêu gọi trong nhiều năm để trả tự do cho Trang và tố cáo sự bất công trong việc kết án và bỏ tù cô. Tổ chức này đã kêu gọi bãi bỏ điều luật của Việt Nam đi ngược lại các chuẩn mực quốc tế về quyền tự do ngôn luận, bao gồm cả điều khoản trong Bộ luật Hình sự Việt Nam theo đó Trang bị buộc tội bất công.
Luật sư Đặng Đình Mạnh, người bào chữa cho Trang ở Việt Nam, hiện sống ở Hoa Kỳ sau khi đào thoát khỏi Việt Nam cũng do bị chính quyền sách nhiễu đối với công việc pháp lý bảo vệ con người của ông. Một người bạn của Trang là cô Quynh-Vi Tran, đồng sáng lập và giám đốc điều hành Sáng kiến pháp lý cho Việt Nam, hiện sống tại Đài Loan, sẽ thay mặt cô nhận giải thưởng cao quý này.
Buổi Gala vinh danh 2024 quy tụ nhiều ngôi sao nổi tiếng và hơn 700 nhà văn, nhà báo, nhà xuất bản, biên tập viên, nhà nhân đạo và những người có ảnh hưởng đến văn hóa để hỗ trợ chương trình văn học và nghệ thuật toàn cầu của PEN America cũng như vận động cho quyền tự do ngôn luận và quyền tự do ngôn luận, đọc và viết. Giải thưởng năm thứ 15 sẽ được tổ chức tại Bảo Tàng Lịch Sử Tự Nhiên Hoa Kỳ ở Manhattan.
Giải thưởng Freedom to Write/Barbey là một công cụ mạnh mẽ trong nỗ lực của PEN America nhằm lên tiếng kêu gọi chấm dứt đàn áp các nhà văn và bảo vệ quyền tự do ngôn luận. Theo thống kê, vào năm 2022, hơn 311 nhà văn trên toàn thế giới đã bị cầm tù, và 800 người khác bị chính quyền áp bức ở 80 quốc gia đàn áp, theo Chỉ số Tự do Viết lách năm 2023 của PEN America.
Trong số 53 nhà văn bị bỏ tù đã nhận được giải thưởng kể từ năm 1987, 46 người được trả tự do một phần do nhận thức và áp lực mà giải thưởng tạo ra.
