Sài Gòn có khoảng 3,600 đường có tên, nhiều đường chưa có và sẽ có thêm nhiều tuyến mới xuất hiện theo sự phát triển đô thị.
Phát biểu tại hội thảo xây dựng WebGIS phục vụ quản lý quy hoạch thành phố hôm 14 Tháng Hai, tiến sĩ Trương Hoàng Trương, trưởng khoa Đô Thị Học, ĐH Khoa học-Xã hội và Nhân văn thành phố cho biết Sài Gòn có 311 đường trùng với 132 tên; 38 tên đường đặt không chính xác nhân vật lịch sử hoặc địa danh; 21 tên đường không có ý nghĩa về lịch sử, văn hóa. Ngoài ra còn nhiều đường khác đặt tên chưa phù hợp, chưa hay hoặc vô nghĩa.
Có gần 50 đường mang các tên khác nhau của 16 nhân vật như Trần Hưng Đạo – Trần Quốc Tuấn, Nguyễn Huệ – Quang Trung, Học Lạc – Nguyễn Văn Lạc… Hàng trăm tên đường trùng nhau như Cao Thắng, An Dương Vương, Cô Giang, Nguyễn Đình Chiểu, Hoàng Hoa Thám… hoặc tên đường không hay như Kênh Nước Đen, Vành Đai, Tên Lửa…
Theo ông Trương, điều này cần sửa đổi, và để tránh xáo trộn giấy tờ, chỉ nên ưu tiên đổi lại tên 38 đường cho chính xác, với tổng 14 tuyến, nhiều nhất ở quận 1 và quận 5, như Lê Thánh Tông (thay cho Lê Thánh Tôn hiện tại), Hồ Huân Nghiệp (thay cho Hồ Huấn Nghiệp), Trần Khát Chân (thay cho Trần Khắc Chân), Ký Hòa (thay cho Chí Hòa), Ngô Thì Nhậm (thay cho Ngô Thời Nhiệm), Trương Quốc Dụng (thay cho Trương Quốc Dung)…
Hồi năm 2012, Trung tâm Nghiên cứu đô thị và phát triển đã thực hiện đề án “Công tác đặt đổi tên đường và công trình công cộng tại thành phố”, hiện nay vẫn tiếp tục thực hiện với việc xây dựng cơ sở dữ liệu WebGIS, để hoàn chỉnh hệ thống tên đường. Đây là một giải pháp cho phép quản lý, phân tích, cập nhật, phân phối thông tin bản đồ và thông tin địa lý (GIS) trên internet.
Sài Gòn là một trong các thành phố trực thuộc trung ương có thẩm quyền quyết định đặt tên, đổi tên đường, phố, công trình công cộng có quy mô lớn, có ý nghĩa quan trọng.
Nhìn lại cách đặt tên đường Sài Gòn ngày xưa, Vnexpress có bài viết thú vị ngày 31 Tháng Giêng 2017 cho biết dưới thời Việt Nam Cộng Hòa có “Ủy ban đổi tên đường đô thành” để thay tên tiếng Việt cho các con đường vốn đang mang tên tiếng Pháp.
Theo nhà nghiên cứu Nguyễn Đình Tư, “Ủy ban đổi tên đường đô thành năm 1955” chọn cách đặt tên đường theo khóm, cụm. Đó là cách đặt tên rất khoa học và rất hay, chỉ cần biết một tên đường là có thể hình dung ra một khu vực, chẳng hạn như thi sĩ và tướng quân Tây Sơn ở quận 3, khởi nghĩa Yên Bái ở quận 1, danh nhân đời Trần ở khu Tân Định…
Ở khu vực quận 3 là những con đường mang tên nhà văn, nhà thơ, học sĩ: Bà Huyện Thanh Quan, Hồ Xuân Hương, Đoàn Thị Điểm, Lê Ngô Cát, Đặng Trần Côn, Tú Xương, Nguyễn Gia Thiều… cùng các võ tướng Tây Sơn như: Bùi Thị Xuân, Trần Quang Diệu, Ngô Thời Nhiệm.
Trong khi đó, tên các danh tướng nhà Trần được đặt cho các tuyến đường gần nhau ở khu Tân Định (quận 1), gồm: Trần Nhật Duật, Trần Khánh Dư, Trần Quang Khải, Trần Quý Khoách..
Khu vực quận 1, gần chợ Bến Thành và chợ Dân Sinh có các con đường mang tên các anh hùng tham gia khởi nghĩa Yên Bái chống Pháp (1930) gồm Nguyễn Thái Học (người sáng lập Việt Nam Quốc dân Đảng), Cô Giang (Nguyễn Thị Giang – vợ ông Nguyễn Thái Học), Cô Bắc (Nguyễn Thị Bắc – em gái Cô Giang), Phó Đức Chính, Ký Con (tên thật là Đoàn Trần Nghiệp), Nguyễn Khắc Nhu….
Quận 4 có cụm danh tướng nhà Lê, bao gồm: Đinh Lễ, Lê Quốc Hưng, Lê Thạch, Lê Văn Linh.
Từ bến xe miền Tây vào tới trung tâm Sài Gòn sẽ thấy chiều dài lịch sử của Việt Nam qua từng con đường, như Hồng Bàng, Hùng Vương, An Dương Vương, Bà Triệu… rồi đến Lý Nam Đế, Lý Thường Kiệt, Triệu Quang Phục… tiếp đến là Mai Hắc Đế, Phùng Hưng, Ngô Quyền, Lý Chiêu Hoàng…
Các bến sông Vạn Kiếp, Hàm Tử, Chương Dương… được đặt theo tên các trận đánh hiển hách chống quân Nguyên Mông lần thứ hai 1284-1285 của nhà Trần. Còn bến Bạch Đằng được đặt tên theo con sông nơi Ngô Quyền chiến thắng quân Nam Hán năm 938.
Đại lộ rộng và đẹp nối Thảo Cầm Viên và Dinh Độc Lập mang tên Thống Nhất, với hàm ý sau dòng chảy 4,000 năm lịch sử thì tất cả đều tụ về tòa nhà quyền lực cao nhất của thời đó. Con đường chạy ngang qua cổng chính Dinh Độc Lập và Tối cao Pháp Viện (nay là Tòa án thành phố) là đường một chiều mang tên Công Lý, ám chỉ công lý thì chỉ một chiều: Đúng hoặc sai.
Dọc theo đại lộ Thống Nhất có hai đường nhỏ song song mang tên Hàn Thuyên và Alexandre de Rhodes để nhớ ơn hai vị đã tạo ra ngôn ngữ cho nước Việt. Hàn Thuyên đã sáng tạo ra chữ Nôm (được người Việt dùng trong gần 10 thế kỷ) để thay cho chữ Hán. Còn Alexandre de Rhodes, vị giáo sĩ người Pháp, có công lớn trong việc tạo ra chữ Quốc ngữ hiện tại.
Tên hai danh nhân Phan Bội Châu và Phan Chu Trinh được đặt ở hai con đường song song cửa Tây và Đông chợ Bến Thành cũng có ngụ ý tư tưởng tương đồng: Một người khởi xướng phong trào Đông Du, một người kêu gọi cải cách, muốn phát triển phải học những tư tưởng tiến bộ của phương Tây.
Quay trở lại hội thảo ngày 14 Tháng Hai, bên cạnh việc đề nghị phải sửa đổi tên các tuyến đường bị sai, ông Trương Hoàng Trương lưu ý: Cần phối hợp tạo điều kiện thuận lợi cho người dân, cho họ giấy xác nhận để khi làm các giao dịch hành chính, dân không bị ảnh hưởng nhiều.
Thế nhưng, đứng ở góc độ người dân, đã từng bị hành “lên bờ, xuống ruộng” vì các thể loại giấy tờ, tôi không thích việc các tên đường bị xáo trộn. Bạn tôi bình luận: “Tên sai hay tên trùng, tên không hay thì cũng có sao đâu, miễn giấy tờ khớp thì thôi. Giờ sửa cho đúng, cho hay rồi giấy tờ nhà đất, hộ khẩu, căn cước…. xáo trộn hết cả, phải đi xin mỗi nơi một giấy xác nhận địa chỉ mới giống địa chỉ cũ, ôi điên mất!”.
Để nguyên những tên đường sai và lộn xộn vậy mới là Việt Nam xã hội chủ nghĩa chớ!
