Giữa tháng Mười Hai, truyền thông độc lập và mạng xã hội Việt Nam lại lan tràn thông tin đồn đoán chủ tịch nước sắp tới sẽ là ông Trần Cẩm Tú.
Đại Hội Đảng XIV đang bộc lộ những dấu hiệu bất ổn rõ rệt, tâm bão chính trị đang đồn đoán CSVN muốn dùng ông Trần Cẩm Tú để thực hiện phép thử chính trị, bằng cách dựng lên một chủ tịch nước nhằm giải quyết bài toán khủng hoảng nội bộ…
Vào ngày 3 Tháng Mười, 2025, Thường Trực Ban Bí Thư Trần Cẩm Tú thay mặt Bộ Chính Trị và Ban Bí Thư Đảng CSVN, ký ban hành Kết luận 197. Trên bề mặt, đây là một văn bản ẩn chỉ đạo công tác cán bộ nhưng lại chứa tuyên bố chính trị, mở màn cho cuộc sàng lọc quyền lực lớn nhất trước Đại Hội Đảng XIV.
Thông điệp cốt lõi “có vào, có ra; có lên, có xuống” chính là thông điệp máu cán bộ, cảnh báo rằng; bất cứ vị trí, cá nhân nào đã chấp nhận cuộc chơi quyền lực thì phải chấp nhận sự thanh lọc mới, khốc liệt hơn, không còn vùng an toàn. Giới “chop bu” CSVN đưa bộ máy vận hành thay đổi theo hướng cứng rắn hơn và thận trọng hơn.
Bản thân ông Trần Cẩm Tú, kể từ thời điểm đó quyền lực của ông được gia tăng đáng kể và tên tuổi cũng được giới quan sát chính sự biết đến nhiều hơn. Với vai trò thường trực Ban Bí Thư, ông Tú nắm trong tay quyền điều phối nhân sự, kiểm soát kỷ luật và giám sát thực thi nghị quyết, đây toàn là những trục quyền lực thực sự của Đảng.
Chính trong bối cảnh ấy, nhiều đồn đoán xuất hiện khả năng cao sau Đại Hội ông Tú sẽ ngồi vào chiếc ghế quyền lực cao hơn có thể là chủ tịch Quốc Hội hoặc tổng bí thư, đặc biệt là thay thế chức vụ của ông Trần Thanh Mẫn ở hiện tại. Đây được cho là một cuộc dàn xếp nội bộ của giới “chóp bu” CSVN nhằm hợp thức hóa việc chuyển giao quyền lực của một người ở Ban Bí Thư sang một cơ quan có vai trò chính danh hơn đó là Quốc Hội.
Thế nhưng vào mấy ngày giữa tháng Mười Hai mới đây, truyền thông độc lập và mạng xã hội Việt Nam lại lan tràn thông tin đồn đoán ông Trần Cẩm Tú trở thành chủ tịch nước nhiệm kỳ tới thay Lương Cường về hưu. Thông tin đồn đoán diễn ra trong bối cảnh công tác bầu chọn nhân sự cấp cao cho Đại Hội Đảng XIV để trình hội nghị Trung Ương 15 khóa XIII chưa chốt hạ. Sự trùng hợp về thời gian khiến dư luận đặt nhiều câu hỏi nghi vấn: Phải chăng chiến lược dàn xếp nhân sự trước đó của giới “chop bu” CSVN đang có biến động, các thỏa thuận trước đó đang bị lung lay và sẽ có thay đổi ở phút cuối?
Trong mọi kỳ Đại Hội Đảng, số phận chính trị của một cá nhân cấp cao luôn được chiếu dưới “lăng kính” đấu tranh phe phái và thỏa thuận ngầm trong bộ máy, ông Trần Cẩm Tú không nằm ngoài quy luật này. Ông là người như thế nào? Đảm nhận chức vụ gì? Không do ông quyết định, mọi thứ đã có Đảng lo. Vậy ông Trần Cẩm Tú có đủ điều kiện trở thành chủ tịch nước hay không ? Câu trả lời sẽ là thừa khả năng.
Bởi lẽ, ông Tú năm nay 64 tuổi, ở thời điểm Đại Hội Đảng XIV dự kiến diễn ra vào cuối Tháng Một, 2026, ông nằm trong khung tuổi cho phép mà không cần đến “cơ chế đặc biệt.” Như vậy, tuổi tác không phải là sự ràng buộc đối với ông Tú. Còn xét con đường chính trị, ông là mẫu cán bộ đi lên từ bộ máy Đảng, lại công tác chủ yếu trong nhánh kiểm tra – kỷ luật, quyền lực chi phối nội bộ khá lớn.
Cột mốc quan trọng nhất là ông có quá trình gắn bó lâu dài với ủy ban Kiểm Tra Trung ương, sau đó trở thành chủ nhiệm, được bầu vào Bộ Chính Trị và giữ cương vị Thường Trực Ban Bí Thư. Đây không chỉ là sự thăng tiến, mà còn là cơ hội giúp ông tích lũy quyền lực thông qua việc tiếp cận, nắm rõ toàn bộ hồ sơ nhân sự cấp cao, nắm rõ lịch sử chính trị, sai phạm, điểm mạnh – yếu của từng cá nhân trong hệ thống.
Ở Việt Nam, người có chức vụ như ông Tú là dạng có quyền lực thực sự, có tính quyết định. Cho nên, xét theo tiêu chí hiến định thì ông Trần Cẩm Tú hoàn toàn đủ điều kiện để ngồi vào ghế chủ tịch nước, không nhất thiết phải tuân theo lối truyền thống rằng, chức vụ này phải là người có xuất thân từ đối ngoại hay quân đội. Nhiềuchủ tịch nước trước đây cũng đi lên từ trục Đảng.
Ngoài ra, việc ông Tú trở thành chủ tịch nước hẳn nằm trong bài toán ổn định hệ thống mà giới “chop bu” CSVN hiện đang tìm giải đáp, giữa bối cảnh quyền lực ngày càng tập trung vào cơ chế kiểm soát nội bộ và rất cần cân bằng quyền lực giữa những các nhánh Đảng – Quốc Hội – Chính Phủ. Như vậy, yếu tố quan trọng không nằm ở chỗ Trần Cẩm Tú có đủ điều kiện hay không, mà ở chỗ CSVN cần một Chủ Tịch Nước như thế nào sau Đại Hội 14?
Thực tế vào tháng Mười Một, 2024, vụ scandal tình dục của ông cận vệ Lại Đắc Tuấn tại Chile đã làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến ảnh hưởng chính trị của Chủ Tịch Nước Lương Cường. Sau chuyến công du đó, ông Lương Cường trở nên “thầm lặng,” muốn rời chiếc ghế nguyên thủ quốc gia để chờ ngày về hưu, chấp nhận kẻ thua cuộc. Kéo dài cơn khủng hoảng vị trí chủ tịch nước chính là sự tiếp nối sai sót trong tính toán của CSVN.
Qua đó có thể nói, ông Trần Cẩm Tú đang được CSVN thực hiện một phép thử chính trị để cắt sai sót thời gian qua. Một mặt, họ cần một chủ tịch nước sau Đại Hội 14 vượt khỏi hình ảnh một người chỉ có vai trò lễ tân trên các lễ đài hay hình ảnh “trưng bày” trong đối ngoại.
Mặt khác, họ muốn một chủ tịch nước mạnh về nội chính để giải quyết cơn khủng hoảng nội bộ sau những trận đấu đá, tranh giành, tái cơ cấu quyền lực. Ở điểm thứ hai này, ông Tú khá mạnh nhưng sẽ mạnh hơn, hợp hơn nếu tiếp tục ở lại trung tâm quyền lực Đảng với vai trò Thường Trực Ban Bí Thư.
Đó là chưa kể, việc CSVN đưa ông lên nắm chức vụ chủ tịch nước đồng nghĩa với việc tự tay làm suy yếu cơ chế kiểm soát nội bộ trong thời điểm họ đang cần sự ổn định. Điểm chưa hợp lý này được dư luận bàn tán khá nhiều ở mấy ngày qua.
Có nguồn thông tin đồn đoán Bí Thư Thành Ủy Hà Nội Nguyễn Duy Ngọc sẽ thay ông Tú ngồi vào ghế Thường Trực Ban Bí Thư. Xuất thân từ ngành công an, ông Ngọc từng theo chân ông Tú vào nắm quyền Chủ Nhiệm ủy ban Kiểm Tra Trung Ương và chưa tròn một năm thì chuyển đổi chức vụ. Như vậy, ông Ngọc còn thiếu thời gian tích lũy kinh nghiệm nội chính.
Khi trở thành yếu nhân quản lý các ban Kiểm Tra và Tổ Chức của toàn hệ thống thì liệu ông Ngọc có đủ khả năng xử lý tốt công tác nội bộ, cụ thể là giải quyết các mâu thuẫn và giữ cân bằng giữa các phe phái? Việc đưa ông Ngọc ngồi vào ghế thường trực Ban Bí Thư không chừng CSVN vô tình làm yếu đi quyền lực của Ban Bí Thư, khắc phục một đáp án sai bằng cách dùng đáp án sai khác để thay thế thì quả là đầy rủi ro, đáng lo ngại.
Một nước cờ sai sẽ làm hỏng cả đại cuộc. CSVN có dám mạo hiểm? Và khi CSVN mạo hiểm đi nước cờ dùng ông Trần Cẩm Tú và Nguyễn Duy Ngọc điều này có nghĩa là họ đang khủng hoảng nhân sự ở thượng tầng, hoặc có thể là một thỏa thuận bắt buộc phải hy sinh phần quyền lực nội bộ để đổi lấy ổn định tạm thời, tránh nguy đổ vỡ hệ thống trước Đại Hội. Đưa ông Tú ra khỏi trung tâm quyền lực thực chất để ngồi vào ghế chủ tịch nước có quyền lực hình thức là cách giới “chop bu” CSVN giảm quyền lực của ông Tú. Bởi lẽ, chức Chủ Tịch Nước không được phép can thiệp sâu vào nhân sự, không trực tiếp chi phối tổ chức, và phụ thuộc nhiều vào sự phối hợp của tổng bí thư, chủ tịch Quốc Hội và thủ tướng Chính Phủ.
Từ trường hợp Trần Cẩm Tú, CSVN đã cho dư luận thấy rõ hơn bản chất của các thỏa thuận phe nhóm trước và sau Đại Hội XIV. Chức danh vẫn còn nhưng quyền lực không còn được phân bổ đều giữa Đảng – Nhà Nước – Chính Phủ – Quốc Hội như các kỳ đại hội trước mà nghiêng hẳn về phía Đảng.
Cuộc mặc cả hiện nay, nếu ông Tú tiếp tục ở lại vị trí thường trực Ban Bí Thư, đó là tín hiệu cho thấy các phe chấp nhận “phương án cũ”, chủ tịch nước vẫn sẽ là gương mặt phù hợp với vai trò đối ngoại, quân đội.
Ngược lại, nếu ông Tú được đưa lên làm chủ tịch nước, đó sẽ là tín hiệu cho thấy cuộc mặc cả trong nội bộ CSVN không diễn ra suôn sẻ, các phe phái không còn tin tưởng lẫn nhau và đang rơi vào vòng xoáy khủng hoảng.
Đại Hội Đảng XIV không chỉ quyết định ai lên, ai xuống, mà còn xác định phương thức cầm quyền và quản lý đất nước cho cả nhiệm kỳ sau. Một nhiệm kỳ thiên về kiểm soát chặt và kỷ luật cứng, hay một nhiệm kỳ ưu tiên nới lỏng để thúc đẩy tăng trưởng và đối ngoại. CSVN hiện đang lúng túng hơn bao giờ hết.
