Sau 5 ngày sơ thẩm vụ khủng bố tại Đắk Lắk, Hội đồng xét xử (HĐXX) của CSVN đã tuyên phạt 10 người với mức án tù chung thân, 5 người cùng 20 năm tù; các những bị cáo còn lại bị tuyên phạt từ 9 tháng đến 19 năm tù giam.
Có 53 người bị buộc phạm tội Khủng bố nhằm chống chính quyền nhân dân; 45 người phạm tội Khủng bố; 1 người (Lê Văn Nghĩa) phạm tội Tổ chức cho người khác xuất nhập cảnh trái phép; 1 người khác là Y Cing Byă phạm tội Che giấu tội phạm.
Mức án cao nhất là tù chung thân đối với 10 người, đều là sắc tộc thiểu số; gồm: Y Sôl Niê, H Wuễn Êban, Y Thô Ayun, Y Chanh Niê, Y Jũ Niê, Y Tim Niê, Y Chun Niê, Nay Yên, Y Nơt Siu và Y Giốp Mlô. Được biết Ông Y Sôl Niê, người bị cáo buộc có vai trò “chỉ huy, cầm đầu, lôi kéo và chỉ đạo” cuộc tấn công, hiện đang ở Hoa Kỳ và là một công dân Mỹ. Ông này bị tuyên án tù chung thân vắng mặt.
Ngoài ông Y Sôl Niê, một số công dân Hoa Kỳ khác cũng được cho là có liên quan, và đã bị xét xử vắng mặt do hiện đang không ở Việt Nam, trong đó ông Y Mut Mlô -bị cho là chủ mưu.
Riêng các ông Y Pho Niê, Y Diơh Kbuôr, Y Jôl Arul, Y Dăr Kbuôr, Y Khing Liêng bị mức án 20 năm tù giam.
Đây là vụ xử gọi là lưu động, công khai trước quần chúng nhân dân, nhưng an ninh được xiết chặt, chỉ có những thành phần quần chúng được chọn lựa mới tham dự. Phiên toà công khai nhưng không có bất kỳ hình ảnh hay video nào được phát đi, ngoài truyền thông chính của công an.
Nói với RFA, bà H Biap Krong, một nhà hoạt động nhân quyền người Êđê ở tỉnh Đắk Lắk, cho biết:
“Từ năm 1980 cho đến bây giờ, đa số người Thượng khi bị đàn áp và bị cáo buộc dưới những tội danh như phá hoại chính sách đại đoàn kết của nhà nước, thì những hoạt động của họ lại không nằm trong bản án.
Nhưng toàn bộ những người bị đem ra xét xử bởi toà án, thì các cáo buộc của họ rất giống nhau, từ trước tới giờ rồi. Nó giống như một bài văn học đi học lại, chẳng hạn như là bị lôi kéo, bị xúi giục bởi các thế lực bên ngoài. Đây không còn là điều lạ lẫm đối với những người theo dõi tình hình ở Tây Nguyên.”
Nhà hoạt động có hàng chục năm kinh nghiệm theo dõi tình hình nhân quyền ở Tây Nguyên cũng cho biết, bản thân người Thượng hiểu rõ cái giá phải trả nếu bị bắt, cho nên sẽ không thể dễ dàng bị lôi kéo để thực hiện những hành động mạo hiểm như vậy, bà nói thêm:
“Đối với người Thượng, khi bị đưa ra xét xử thì các bản án mà nhà nước Việt Nam, và cụ thể là tại chính quyền Đắk Lắk ở Tây Nguyên, thì họ thường bị kết tội với những án tù rất lâu năm, từ 6 năm đến 17 năm.
Cho nên họ không thể nào đánh đổi cái cuộc sống, và an ninh của họ để mà nghe cái lời xúi giục từ bên ngoài. Bởi vì họ đủ biết rằng nếu họ nghe lời xúi giục từ bên ngoài thì họ sẽ phải đối mặt với những bản án lâu như vậy.”
Vụ án trước đó, xảy ra vào rạng sáng ngày 11/6/2023, hai nhóm tổng cộng chừng 40 người có trang bị súng đạn, dao đã tấn công vào trụ sở UBND Ea Tiêu và Eatur, huyện Cư Kuin, tỉnh Đắk Lắk. Vụ tấn công khiến 9 người thiệt mạng, trong đó có 4 công an, 2 cán bộ xã và 3 người dân được nói mà thành phần mật báo của công an.
