Ráy tai có thể cảnh báo sớm cho chúng ta biết về căn bệnh Parkinson tiềm ẩn.
Một nghiên cứu gần đây cho thấy mức độ bã nhờn, một loại dầu tự nhiên của cơ thể có trong ráy tai, là yếu tố để phát hiện chứng rối loạn thoái hóa thần kinh này sớm hơn nhiều so với các phương pháp hiện tại.
Mối liên hệ giữa bã nhờn và bệnh Parkinson
Những thay đổi về bã nhờn từ lâu có liên quan đến bệnh Parkinson. Trên thực tế, những người mắc bệnh này thường phát ra mùi đặc trưng do sự thay đổi trong thành phần bã nhờn của họ. Mùi này là kết quả của hợp chất hữu cơ dễ bay hơi (Volatile organic compounds – VOC) do bã nhờn tiết ra, bị ảnh hưởng bởi các quá trình cơ bản của bệnh Parkinson, gồm thoái hóa thần kinh, stress oxy hóa và viêm toàn thân.
Tuy nhiên, việc sử dụng bã nhờn trên bề mặt da để phát hiện bệnh thì không dễ chút nào. Các yếu tố môi trường như ô nhiễm không khí và độ ẩm dễ dàng làm thay đổi thành phần của nó, khiến việc phân tích chính xác trở nên khó khăn. Đây chính là lúc ráy tai phát huy tác dụng.
Tại sao lại là ráy tai?
Các nhà hóa học Hao Dong, Danhua Zhu và nhóm của họ nhận ra ráy tai cung cấp một giải pháp độc đáo. Nó dễ lấy mẫu và vì có nguồn gốc từ da bên trong ống tai nên được bảo vệ tự nhiên khỏi các tác động của môi trường bên ngoài. Điều này khiến nó trở thành nguồn đáng tin cậy và nhất quán hơn để phân tích thành phần bã nhờn.
Trong nghiên cứu của mình, các nhà khoa học thu thập các mẫu ráy tai từ 209 người, trong đó 108 người được chẩn đoán mắc bệnh Parkinson. Sau đó, họ sử dụng các kỹ thuật tiên tiến như sắc ký khí và khối phổ để phân tích thành phần hóa học của các mẫu này. Những phát hiện cho thấy một điều đáng kể: bốn VOC cụ thể trong ráy tai của bệnh nhân Parkinson rất khác biệt so với những người khỏe mạnh. Các dấu ấn sinh học tiềm năng này gồm có ethylbenzene, 4-ethyltoluene, pentanal và 2-pentadecyl-1,3-dioxolane.
Trí tuệ nhân tạo để phát hiện sớm
Dựa trên những phát hiện này, nhóm nghiên cứu tiến hành thêm một bước nữa. Họ phát triển một hệ thống khứu giác trí tuệ nhân tạo (Artificial Intelligence – AI) để phân tích dữ liệu VOC từ các mẫu ráy tai. Hệ thống AI này chứng minh được độ chính xác đáng kinh ngạc, phân loại các mẫu ráy tai với độ đúng đắn ấn tượng, 94%. Các nhà nghiên cứu tin điều này có thể mở đường cho một “công cụ sàng lọc tuyến đầu” mang tính thay đổi đối với bệnh Parkinson khởi phát sớm.
Mặc dù đầy hứa hẹn, Dong nhấn mạnh đây là một “thí nghiệm đơn trung tâm quy mô nhỏ ở Trung Quốc.” Các bước quan trọng tiếp theo như tiến hành nghiên cứu sâu hơn ở các giai đoạn không cùng nhau của bệnh, tại nhiều trung tâm nghiên cứu và giữa các nhóm dân tộc khác nhau để xác nhận ứng dụng thực tế rộng rãi hơn và độ tin cậy của nó.
Hiểu về bệnh Parkinson
Bệnh Parkinson là rối loạn thoái hóa thần kinh phổ biến thứ hai ở Hoa Kỳ, chỉ sau bệnh Alzheimer. Parkinson xảy ra khi một tình trạng tiến triển dần dần làm suy yếu khả năng đi lại, nói chuyện và nuốt của một người. Các triệu chứng phổ biến như:
Chạy không tự chủ, thường bắt đầu ở một chi.
Bradykinesia (chuyển động chậm): Theo thời gian, bệnh Parkinson làm giảm khả năng di chuyển và làm chậm chuyển động của một người.
Cơ cứng, hạn chế phạm vi chuyển động và gây đau.
Mất cân bằng và phối hợp, nên hay bị ngã.
Tác động và tầm quan trọng của việc phát hiện sớm
Khoảng 500,000 người Mỹ hiện đang được chẩn đoán mắc bệnh Parkinson, với hầu hết các trường hợp chẩn đoán xảy ra ở những người trên 60 tuổi. Tuy nhiên, các chuyên gia tin một số lượng lớn người vẫn chưa được chẩn đoán trong nhiều năm, với một số ước tính cho thấy có tới một triệu người Mỹ có nguy cơ mắc tình trạng này, theo National Institute of Neurological Disorders and Stroke.
Gánh nặng tài chính của bệnh Parkinson là rất lớn, với ước tính $14 tỷ chi cho việc điều trị mỗi năm. Chi phí này dự kiến sẽ tăng mạnh vì số lượng chẩn đoán ở Hoa Kỳ dự kiến sẽ tăng gấp đôi vào năm 2040. Điều này khiến việc phát hiện sớm trở nên quan trọng hơn bao giờ hết.
Các phương pháp chẩn đoán hiện tại thường dùng thang đánh giá lâm sàng và hình ảnh thần kinh, rất tốn kém và mất thời gian. Một công cụ sàng lọc dựa trên ráy tai, theo đề xuất của American Chemical Society (ACS), có thể cung cấp một giải pháp thay thế ít chi phí và dễ tiếp cận hơn đáng kể.
Trong khi hầu hết các phương pháp điều trị hiện tại cho bệnh Parkinson chỉ có khả năng làm chậm quá trình tiến triển của bệnh chứ không thể chữa khỏi, thì việc chẩn đoán sớm hơn sẽ mang lại cơ hội chữa trị, giúp ngăn ngừa hoặc trì hoãn sự khởi phát của các khiếm khuyết vận động gây suy nhược, cải thiện đáng kể chất lượng cuộc sống cho những người bị ảnh hưởng.
