Các viện sĩ Hàn lâm điện ảnh Mỹ (AMPAS) sẽ bỏ phiếu chọn những phim, đạo diễn, nam nữ diễn viên chính phụ, kịch tác gia… để lập danh sách đề cử Oscar 2022 vào ngày 27 Tháng Một năm 2022. Danh sách đề cử được công bố vào ngày 8 Tháng Hai và lễ trao tượng vàng sẽ diễn ra vào ngày 27 Tháng Ba. Nhưng lúc này người ta đã có thể dự đoán vài ứng cử viên ở hạng mục giá trị nhất là Oscar Phim xuất sắc nhất.
MÙI OSCAR
Belfast; The Tragedy of McBeth; The Power of the Dog; Parallel Mothers; King Richard; Dune; Nightmare Alley; Licorice Pizza và Cmon C’mon thuộc Top 10 Phim được tạp chí Variety dự báo được đề cử Oscar 2022 Phim xuất sắc nhất. Từ đâu mà tạp chí này cũng như những tờ báo chuyên ngành điện ảnh có thể dự báo sớm thế? Đó là nhờ các liên hoan phim quốc tế có uy tín, từ Berlin, Cannes, Venise qua đến Toronto, Telluride và mới đây nhất là Liên hoan phim quốc tế New York 2021 (kết thúc ngày 10 Tháng Mười). Do những phim hay thường được các hãng giữ lại đến gần thời gian đua tranh Oscar mới tung ra nên Venice, Toronto, Telluride và New York được xếp thành Bộ tứ liên hoan phim có “mùi Oscar” nhất trong năm.
Phim khoa học giả tưởng Titane đã mang Cành cọ vàng Cannes 2021 về cho nữ đạo diễn Pháp Julia Ducournau. Tại Venice mới kết thúc cuối Tháng Chín qua, phim The Power of the Dog đánh dấu sự trở lại của Jane Campion. Phim trắng đen Belfast giành được giải đáng giá nhất của LHP Quốc tế Toronto (TIFF) là Chọn lựa của Khán giả (People’s Choice Award)… Cứ thế, từng phim ra mắt giới phê bình, thâu nhận được thêm những tán dương để cuối cùng có thể mang lại khả năng đoạt Oscar nhiều hơn.
Cần nhớ rằng đã có nhiều phim đoạt giải Chọn lựa của Khán giả tại TIFF sau đó đã được đề cử Oscar và chiến thắng. Cụ thể có 10 phim đoạt đủ hai giải danh giá TIFF lẫn Oscar: Chariots of Fire (1982); American Beauty (2000); Slumdog Millionaire (2009); The King’s Speech (2011); Argo (2013); 12 Years a Slave (2014); Spotlight (2017); Green Book (2019); Parasite (2020) và Nomadland (2021).
‘BELFAST’ NẶNG KÝ NHẤT
Nếu theo “nhớp” này thì Oscar 2022 Phim xuất sắc nhất có thể thuộc về Belfast, phim đã nhận rất nhiều đánh giá tốt tại TIFF lẫn LHP Quốc tế Telluride. Phim trắng đen này được đánh giá cao nhờ do kết hợp hài hòa cả nghệ thuật lẫn thương mại; vừa trình bày quan điểm cá nhân vừa là bản tin đại chúng hoàn vũ. Phim có kịch bản chắc chắn, những thước phim đẹp và quan trọng không kém là dàn diễn viên được giới phê bình khen là tuyệt vời (superb), gồm Jamie Dornan (vai ông bố, Pa), Caitríona Balfe (vai người mẹ, Ma), Jude Hill (vai chú nhóc Buddy) và hai cựu binh Ciarán Hinds (vai người ông) và quý bà đáng kính Judi Dench (vai người bà, Granny).
Đạo diễn Kenneth Branagh được giới thưởng thức nghệ thuật thứ bảy đánh giá là một nghệ sĩ kỳ tài từ thập niên 1990, được dân bình luận gọi là một Laurence Olivier kế tiếp của nền điện ảnh Anglo Saxon. Với Belfast, ông đã chứng thực khả năng của mình lần nữa và khá lâu rồi mới thấy ông trổ tài ở cả phần soạn kịch bản lẫn phần đạo diễn.
Belfast là một phim tiểu sử tự thuật, về một chú nhóc 10 tuổi tên là Buddy lớn lên ở Bắc Ireland những năm cuối thập niên 1960, đúng thời khủng hoảng chính trị, xã hội (và cũng đúng loại phim mà các viện sĩ hàn lâm điện ảnh Hoa Kỳ rất thích chọn). Năm 1969, đường phố ở Belfast, Bắc Ireland, có những chú nhóc chạy nhảy theo quả bóng; những dãy nhà giống nhau với những hàng xóm không khác gì nhau lắm và các bà mẹ ngồi tán chuyện trước cửa rồi gọi con về ăn trưa. Ngày nọ, thình lình một nhóm bịt mặt xuất hiện, ném bom xăng, xe này cháy lan qua xe khác. Rồi xe tăng, quân lính tiến vào khu phố. Cuộc bạo loạn Tháng Tám nổ ra, mở màn chuỗi năm tháng đấu tranh bạo lực giữa Tin Lành và Công giáo, thù ghét nhau kéo dài mãi sau đó nhiều chục năm. Đám người bịt mặt ném lựu đạn tự chế là phe Tin lành, muốn xua đuổi các gia đình Công giáo ra khỏi khu phố. Gia đình Buddy là gia đình Tin Lành nhưng Pa, bố của cậu bé, là nhân viên chính phủ Anh cho nên cả gia đình dòng họ đều trở thành mục tiêu của phe Tin Lành.
Belfast nóng bỏng, nguy hiểm, khó khăn, chia rẽ nhưng vẫn là “lãnh địa an toàn” của chú nhóc Buddy cho tới khi nó không còn là cái tổ ấm cần thiết cho Buddy nữa. Gia đình cậu bé ray rứt với suy nghĩ có nên dứt bỏ ra đi khỏi khu phố không. Y như chính đạo diễn Kenneth Branagh, khi mới 9 tuổi, đã phải theo cha mẹ và anh chị em di cư sang Anh.
Hoài cảm cá nhân, kỷ niệm riêng tư pha trộn với những cột mốc lịch sử của một khu phố, ở một thành phố lớn, trong một lãnh thổ nào đó, luôn là đề tài hấp dẫn. Nó cũng là “vùng đất” màu mỡ để Kenneth Branagh khai thác qua mắt đứa nhóc, trong kho tàng ký ức một người già. Mà trong lịch sử đất nước Ireland thì có quá nhiều người già hoài cảm chuyện gia đình bồng bế nhau ra đi khỏi làng nhà, khu phố nhà, quê nhà. Ra đi là “định mệnh” của dân tộc Ireland.
Belfast đúng là phim có “mùi hương Oscar”, giống như các phim đã đoạt giải trước đây, từ Pan’s Labyrinth (2005); Roma (2018) đến Jojo Rabbit (2019). Belfast sẽ ra rạp từ ngày 12 Tháng Mười Một năm 2021.
Oscar cho Kenneth Branagh
Rất có thể với Belfast, Kenneth Branagh sẽ được vinh danh giải Oscar đạo diễn xuất sắc nhất và Oscar kịch bản nguyên thủy xuất sắc nhất. Tính đến nay, ông đã nhiều lần được đề cử (nhưng chưa được giải):
– Oscar đạo diễn và nam diễn viên với phim chuyển thể từ vở Henry V của Shakespeare (1989)
– Oscar phim hoạt hình ngắn với Swan Song (1992)
– Oscar kịch bản chuyển thể với Hamlet (1996)
– Oscar nam diễn viên vai phụ với My week with Marilyn (2011)
