Dân ghiền xinê ở Sài Gòn thời xưa mà chưa xưa lắm, chỉ cách hơn nửa thế kỷ, hẳn còn nhớ đã phải lòng chàng diễn viên dáng vẻ cao nhòng, khuôn mặt hề hề mà rất có duyên, diễn vai chính trong phim Pierrot Le Fou. Tài tử ấy chính là Jean-Paul Belmondo, vừa qua đời tại tư gia ở Paris ngày 6 Tháng Chín 2021, thọ 88 tuổi.
Rất nhiều người biết Jean-Paul Belmondo ở vai trò diễn viên điện ảnh mà không ngờ rằng Bébel (tên thân mật mà bạn bè và người hâm mộ gọi ông) còn là một nhà sản xuất phim ảnh, một nghệ sĩ sân khấu và đáng nhớ hơn là… một “French lover” (người tình Pháp). Ở tất cả các khía cạnh con người ấy, Bébel thực là một “monstre sacré” (một quái thú thiêng liêng) đúng như người Pháp thường nói, được hàng triệu triệu người si mê nghệ thuật thứ bảy ái mộ và nể trọng.
Suốt một cuộc đời dài dành trọn cho điện ảnh, được vinh danh với hàng tá giải nhưng ông lại rất ngại ngùng khi phải trình diện trước đám đông, cùng những ngôi sao đồng nghiệp, để nhận sự tán dương. Lần cuối Bébel xuất hiện trên màn ảnh nhỏ với nụ cười “không biên giới” và mái tóc bồng bềnh là vào Tháng Hai 2017, tức cách đây chỉ hơn ba năm. Đó là đêm trao giải César của Viện Hàn lâm nghệ thuật điện ảnh Pháp.
Chiều hôm ấy, các đàn anh, đàn em chúc mừng ông được vinh danh vì sự nghiệp lớn dành cho điện ảnh. Họ đứng vỗ tay kéo dài tưởng không hồi kết! Và với những giọt lệ nơi khóe mắt, Bébel đã cám ơn “maman et papa” – mẹ và bố) của mình trước nhất, vì đã sinh ra con. Có lẽ hai đấng sinh thành nên con người này đã không ngờ rằng thằng con trai “avec une sale gueule” (gã thanh niên với khuôn mặt khó ưa, dịch thế cho lịch sự nhé) của họ có sự nghiệp diễn viên cực kỳ lung linh, lấp lánh được cả thế giới biết đến. Rằng Bébel của họ rồi đã trở thành một huyền thoại sống!
Có thể nói rằng chính Jean-Paul Belmondo là khuôn mặt ngầu đại diện cho thời kỳ Nouvelle vague (Làn sóng mới) đã giúp điện ảnh Pháp có cuộc phục hưng thành công thời hậu Thế chiến II, kể từ những năm 1960 trở đi. Năm 1956, Bébel dần trở thành khuôn mặt dễ nhớ trong đủ các loại phim, lần đầu được chú ý đến từ phim Sois belle et tais-toi (1958 với Mylène Demongeot, Henri Vidal và Alain Delon) cho đến năm 2009 khi diễn trong Un homme et son chien (Người đàn ông và con chó). Trọn một đời diễn xuất, ông xuất hiện trong 80 phim.
Giữa hai cột mốc ấy là rất nhiều dấu tích tuyệt vời. Ai yêu phim ảnh lại không biết À bout de souffle (Hết hơi, năm 1960, một phim hình sự bi của ông trùm màn ảnh Nouvelle Vague Jean-Luc Godard) mô tả gã sát thủ Pháp yêu cô nàng Mỹ Patricia (do Jean Seberg đóng). Ai mà không thích cô đào Ý Sophia Loren trong phim La Ciociara (Hai người đàn bà, năm 1960) cũng với Bébel. Rồi còn là người hùng trong phim hình sự Pháp-Ý Un nommé La Rocca – Gã Rocca, năm 1961 (năm 1972 có remake với tên La Scoumoune cũng vẫn với Bébel); kiếm sĩ tài ba Cartouche thế kỷ 18 (năm 1962, đóng với cô đào bốc lửa Claudia Cardinale); kẻ mạo hiểm trong phim hốt bạc L’homme de Rio (Gã ở Rio) với tiết tấu nhanh, hấp dẫn (năm 1964 với cô đào Pháp Francoise Dorléac); gã đàn ông bỏ gia đình vợ con sống đời đi hoang với cô gái lạ rồi dính vào án mạng trong Pierrot Le Fou (năm 1965, với Anna Karina)…
Còn nhiều vai hay lắm, gồm cả hai lần xuất hiện trong phim Thế chiến II là Weekend à Zudycoote (năm 1964, một trung sĩ quân đội Pháp tìm mọi cách để được di tản khỏi thị trấn Dunkirk cùng đoàn quân viễn chinh Anh) và Paris brule-t-il? (năm 1966, về những ngày cuối của thời Paris bị quân Đức chiếm đóng, bạn diễn của những Alain Delon, Yves Montand, Jean-Pierre Cassel, Orson Welles, Kird Douglas, Glenn Ford, Anthony Perkins…).
Bébel còn là một “French lover”? Đúng vậy. Vì ông ta là “người tình trong mộng” của rất nhiều cô nàng trong những năm 1960 và 1970. Trong đời thường, ông không chỉ có hai đời vợ (Élodie Constantin, kết hôn năm 1952, ly dị năm 1968; và Natty Tardivel, từ 2002 đến 2008 thì chia tay) mà còn từng là người tình của các mỹ nhân Ursula Andress; Laura Antonelli; Maria Carlos Sotto Mayor. Người đẹp chung sống với ông thời gian gần đây nhất à Barbara Gandolfi (từ 2008 đến 2012). Và Người tình Pháp này cũng đã được nhà nước Pháp vinh danh lên hàng Commandeur de l’Ordre National de la Légion d’Honneur vào năm 2007; sau khi đã được là Commandeur de l’Ordre National du Mérite từ năm 1994.
Có ai ngờ rằng Jean-Paul Belmondo được phái đẹp yêu đến thế khi có giai thoại kể rằng, ông Pierre Dux, một ông giáo dạy trung học cho anh chàng Bébel ở trường Conservatoire, từng nhận xét: “Với khuôn mặt này, chắc chắn anh ta sẽ không bao giờ ôm vào lòng mình được người phụ nữ nào, chuyện ấy không thể xảy ra!”.
Cũng chẳng thể ngờ rằng, cũng khuôn mặt “tức cười” ấy mà lại trong vai kẻ say nghiện khi diễn cùng một “quái vật thiêng liêng” khác là Jean Gabin trong Un singe en hiver (Con khỉ vào mùa đông, đạo diễn Henri Verneuil) mà lại thu hút đám đông khán giả đến rạp, dù cho Bộ Y tế Pháp muốn cấm chiếu bởi nội dung phim ca ngợi rượu mạnh. Gã có khuôn mặt hề thế mà rồi lại là bạn thân của tài tử điển trai lúc nào cũng áo quần bảnh bao là Alain Delon! Chúng ta không chỉ nhớ Pierrot Le Fou (Jean-Paul Belmondo), Le Samourai (Alain Delon) mà còn nhớ Borsalino (Alain Delon và Jean-Paul Belmondo).
Vĩnh biệt Bébel, chúc ông sẽ du hành thong dong nhàn nhã mãi trong “Thế giới đẹp” (Bel Monde)!
