Ban giám khảo Giải Cino Del Duca vừa quyết định trao Giải thưởng Văn học Thế giới năm 2023, trị giá € 200,000, cho nhà văn Dương Thu Hương.
Ban giám khảo Giải Cino Del Duca do bà Hélène Carrère d’Encausse, Thư ký Thường trực của Viện Hàn lâm Pháp làm Chủ tịch, Ủy ban Quỹ Del Duca, do Xavier Darcos, Thủ tướng của Viện làm Chủ tịch, quyết định trao giải thưởng cho nhà văn Dương Thu Hương – tác giả cuốn “Chốn Vắng” (Terre des oublies), để tri ân một nhà văn lớn có tác phẩm và nhân cách cùng những thành tựu đặc biệt mang thông điệp của chủ nghĩa nhân văn hiện đại, được giải thưởng thế giới này công nhận.”, theo ViaBooks.
Nhà văn Dương Thu Hương, 76 tuổi, rất nổi tiếng, cả ở Việt Nam, và ở ngoại quốc, và đặc biệt là ở Pháp, nơi từng xuất bản hàng chục tiểu thuyết, chủ yếu từ nhà xuất bản Sabine Wespieser, tất cả đều được dịch sang tiếng Pháp, từ “Terre des oublies” (2016), cuốn sách được đọc nhiều nhất của bà, đến “Eucalyptus Hills” (2014), “Au zénith” (2009). Theo ViaBooks, sách của bà mô tả cuộc sống hàng ngày của người dân Việt Nam, sức nặng của quá khứ và truyền thống trong một xã hội được đánh dấu bởi các cuộc chiến tranh.
Nhà văn Dương Thu Hương sinh ra tại tỉnh Thái Bình. Lúc 8 tuổi trong thời kỳ Cải cách ruộng đất, bà đi theo các đoàn học sinh để chứng kiến phong trào chia đất cho nông dân và tố cáo địa chủ. Năm 1967, bà tình nguyện tham gia Thanh niên xung phong, phong trào Tiếng hát át tiếng bom, phục vụ trong một đoàn văn công tại một trong những khu vực chiến tranh ác liệt nhất lúc đó: Bình Trị Thiên. Sau chiến tranh, trở ra Bắc, bà cầm bút viết văn và công tác trong ngành điện ảnh. Bà tham dự khóa đầu tiên Trường viết văn Nguyễn Du (1980).
Nữ văn sĩ hiện đang sống tại Pháp, là tác giả của nhiều tác phẩm nổi tiếng như “Bên kia bờ ảo vọng”, “Những thiên đường mù”… Những tác phẩm thể hiện sự bất mãn của bản thân bà đối với chế độ cộng sản. Năm 1994, tác phẩm của bà nhận được Huân chương Văn hóa Nghệ thuật Chevalier des Arts et des Lettres do Bộ trưởng Văn hóa Pháp, Jacques Toubon trao tặng. Cuốn tiểu thuyết “Chốn vắng” của bà nằm trong danh sách đề cử giải Femina và nhận Giải thưởng lớn Độc giả của tạp chí Elle (Grand prix des lectrices de Elle) năm 2007.
Nhà văn Dương Thu Hương được biết đến như một người từng có thời hết mực tận tụy với đảng Cộng sản Việt Nam và tự nhận là “thuộc thế hệ xẻ Trường Sơn đánh Mỹ”, nhưng trong lần trả lời phỏng vấn của The New York Public Library (live) ngày 30 Tháng Tư, 2006, bà nói: “Sau ngày 30 Tháng Tư, mọi người tràn vào Sài Gòn, những người phương bắc cười như điên dại, vì sung sướng. Riêng tôi, đối với mọi người, giống một con điên, vì họ thấy tôi khóc như cha chết. Tôi khóc vì cảm thấy cuộc chiến tranh là trò đùa của lịch sử, toàn bộ năng lượng của một dân tộc dồn vào sự phi lý, và đội quân thắng trận thuộc về một thể chế man rợ. Tôi cảm thấy tuổi trẻ của tôi mất đi một cách oan uổng, gieo vào tôi trạng thái hoang mang và cay đắng…”
Hiện nay, các tác phẩm văn chương của nhà văn Dương Thu Hương bị cấm tại Việt Nam vì lý do chính trị. Bà cũng từng phải vào tù vì dám lên tiếng phát biểu phê phán việc áp dụng chủ nghĩa Marx-Lenin vào Việt Nam, phản đối độc quyền của Đảng Cộng sản.
Tháng Tư năm 2006, nhà văn Dương Thu Hương được mời sang Paris và New York, dự một hội nghị Văn bút Quốc tế. Sau khi kết thúc chuyến đi, bà xin lưu trú tại Pháp.
Các tiểu thuyết của bà như: Hành trình ngày thơ ấu (bản tiếng Pháp được in với tựa Itinéraire d’enfance), năm 1985; Bên kia bờ ảo vọng (bản tiếng Pháp: Au-delà des illusions), năm 1987; Những thiên đường mù (bản tiếng Pháp: Paradis aveugles) năm 1988; Quãng đời đánh mất, năm 1989; Tiểu thuyết vô đề (còn có tên là Khải hoàn môn; bản tiếng Anh: Novel Without a Name); Lưu ly (bản tiếng Anh: Memories of a Pure Spring, 1996; bản tiếng Pháp: Myosotis, 1998); Chốn vắng (bản tiếng Anh: No Man’s Land; bản tiếng Pháp: Terre des oublis), năm 2002; Đỉnh cao chói lọi (được dịch sang tiếng Pháp với tựa Au Zénith), năm 2009; Hậu cung của con tim (tên tiếng Pháp Sanctuaire du cœur), năm 2011; Đồi bạch đàn (tên tiếng Pháp Les Collines d’Eucalyptus), năm 2013.
Tác giả Dương Thu Hương từng được Giáo sư Joseph Pivato, dạy môn Văn chương Anh ngữ tại Đại học Athabasca ở Alberta, Canada đề cử vào danh sách thẩm xét cho giải Nobel văn chương của năm 2009.
Với giải thưởng văn học Cino del Duca do Simone Del Duca lập ra vào năm 1969, là Giải thưởng Thế giới tôn vinh sự nghiệp của tác giả người Pháp hoặc người ngoại quốc có tác phẩm cấu thành, dưới hình thức khoa học hoặc văn học, mang thông điệp của chủ nghĩa nhân văn hiện đại, mà nhà văn Dương Thu Hương vừa được nhận, có trị giá € 200,000 (tương đương gần $222,000) là giải thưởng văn học trị lớn (về hiện kim), chỉ sau giải thưởng Nobel.
Giải thưởng sẽ được trao cho Dương Thu Hương dưới mái vòm của Institut de France trong buổi lễ long trọng tổ chức vào ngày 21 Tháng Sáu năm 2023.
Năm 2022, nhà văn Nhật H.Murakami được trao giải thưởng này. Người Việt Nam đầu tiên được giải này, vào năm 2012, là Giáo sư Trịnh Xuân Thuận, nhà vật lý thiên văn học, hiện giảng dạy tại Virginia University.
