Đêm qua trời mưa. Cơn mưa trái mùa khiến tôi trăn trở, thao thức. Tôi ngồi dậy, kéo màn cửa sổ nhìn ra bên ngoài.
Mưa không lớn, nhưng đủ cho tôi thấy qua ánh đèn đường, những sợi tơ trời lóng lánh. Mưa ân cần thấm ướt mềm mặt đất. Mưa dịu dàng tưới gội cỏ cây. Mưa lặng lẽ, khe khẽ như không muốn làm xáo động giấc ngủ của con người, và chỉ những ai ngóng chờ mưa, mong đợi mưa, ước ao mưa mới biết là mưa đã đến. Mưa đến, nhẹ nhàng, kín đáo như bước chân êm của người tình muôn đời chung thuỷ.
Những giọt nước mưa âm thầm rơi xuống khiến tôi liên tưởng đến những giọt nước của đất trời và những giọt nước của con người.
Những giọt nước mưa! Đó quả là những giọt nước cần thiết. Trái đất này sẽ ra sao nếu không có mưa! Mọi sự đều khô cằn, héo úa. Đất sẽ nứt nẻ, cây sẽ tàn lụi, chim muông cầm thú và cả con người sẽ mất dần sinh lực.
Tôi hình dung đến những cuộc lễ cầu đảo của con người thuở bán khai.
Tôi hình dung đến niềm vui điên cuồng của những người dân quê khi cơn mưa đổ xuống sau cơn hạn hán.
Tôi hình dung đến những cánh đồng lênh láng nước, đến những tàu lá cau hứng nước mưa chảy vào chum, vại, đến những ngụm nước mưa ngọt ngào, trong lành, mát mẻ người ta uống trong những buổi trưa hè.
Và tôi hình dung ra tôi thời niên thiếu, cùng chúng bạn tắm mưa ngoài trời một cách hồn nhiên, thoả thích.
Nước mưa khiến tôi nghĩ đến những nguồn nước khác: nước giếng, nước sông, nước biển, nước suối, nước thác…
Nước giếng thẳm sâu như người có cuộc sống nội tâm ẩn chìm mà phong phú. Người ta không thể biết được dưới lòng giếng sâu hun hút có chứa đựng bao nhiêu lượng nước. Lòng giếng sâu mà miệng giếng hẹp. Giếng không ồn ào khoe mẽ, giếng không phô trương thanh thế. Nhưng những khi các nguồn nước đều khô cạn, người ta tìm đến giếng, và giếng sẵn sàng cung cấp cho con người bao nhiêu nước mà con người muốn. Tôi nghĩ cách sống hữu ích cho người có đời sống nội tâm là cũng biết âm thầm nhưng đại lượng như giếng.
Nước sông cuốn phù sa vào bờ, bồi đắp cho đất đai con người thêm màu mỡ, đem cá tôm làm thực phẩm nuôi sống con người. Con người không đòi hỏi, và cũng không có quyền đòi hỏi dòng sông cung hiến cho mình phẩm vật nào, phù sa cũng như tôm cá, người ta chỉ ước ao mong muốn; và dòng sông đã ân cần làm thoả mãn con người những điều ước ao, mong muốn ấy.
Dòng sông có khả năng dẫn dắt, đưa con người từ nơi này tới nơi khác. Khi dòng sông di chuyển, dòng sông không ngại giúp người khác cũng di chuyển với mình, dòng sông không ghen tương, không ích kỷ, sẵn sàng chia sẻ và nâng đỡ. Dòng sông như người khôn ngoan và nhân ái, dạy cho tôi sống yêu thương và dạy nhiều bài học khác về cuộc đời.
Nước biển bao trùm ba phần tư diện tích trái đất, chứa đựng trong nó bao nhiêu điều bí mật của đại dương. Hiền hoà và đại lượng nhất cũng là biển; cuồng nộ dữ dội nhất cũng là biển. Biển luôn luôn mang một vẻ quyến rũ khiến người ta say mê. Bao nhiêu người yêu thích cuộc sống hải hồ cũng vì vẻ quyến rũ của biển.
Cũng như sông, và có thể còn hơn sông, biển có nhiều tặng vật dành cho con người. Những quà tặng vật chất và những quà tặng tinh thần. Có lẽ không một người nào sống trên trái đất này lại chưa từng hưởng dùng những quà tặng vật chất của biển. Nhưng những quà tặng tinh thần, biển chỉ dành tặng cho riêng ai biết nghĩ đến biển, tìm hiểu về biển, học hỏi với biển, soi lòng mình trong lòng biển. Và trên hết, lòng biển mở rộng như lòng người Mẹ Việt Nam với tình mẫu tử mênh mang không bờ bến.
Nước còn là những dòng suối trong vắt, thanh thản chảy trong rừng sâu, bình an và tươi mát. Chính sự bình an, trong trẻo, tươi mát đó khiến cho người ta có thể nhìn được khuôn mặt mình dưới dòng suối. Người nào có được sự bình an, trong trẻo, tươi mát của dòng suối, người đó có khả năng làm cho người khác nhận chân được họ khi họ đối diện và đối thoại với mình. Người có được sự bình an, trong trẻo, tươi mát của dòng suối sẽ giữ được những hình ảnh đẹp đẽ nhất của cuộc đời. Bạn tôi nói rằng “nào ai giữ được ánh trăng trong mái tóc của mình,” nhưng suối, suối giữ được ánh trăng trong lòng nó.
Nước còn là những ngọn thác mạnh mẽ và hùng vĩ. Thác nước là một phản ảnh rõ nét về sức mạnh của thiên nhiên. Thác nước không những chỉ phô trương sức mạnh, thác nước còn biết dùng sức mạnh của mình cung ứng cho con người năng lượng. Người mạnh mẽ mà không biết dùng sức mạnh của mình vào việc hữu ích thì người đó chưa thể có được vẻ đẹp của một thác nước.
Nước cũng còn khiến tôi nghĩ đến bao nhiêu con kênh, bao nhiêu ao, hồ, chuôm, rạch; tôi nghĩ đến những mạch nước ngầm âm thầm trong lòng đất, làm tươi mát cỏ cây, làm xanh tươi trù phú cả những bình nguyên rộng lớn mà không cần được ai biết đến. Những mạch nước ngầm, đẹp âm thầm và hữu ích, nhưng có mấy ai trong cuộc đời thích sống như những mạch nước ngầm.
Những giọt nước mưa khiến tôi liên tướng đến những giọt nước mắt. Trời mưa tức là trời khóc! Có thể là khóc vì vui mừng, khóc vì thương xót, khóc vì buồn tủi, khóc vì đau khổ… Trí tưởng tượng khiến tôi mỗi lúc nhìn mưa rơi, thường tự hỏi Trời đang nghĩ gì về tôi, đang buồn hay đang vui vì tôi mà khóc?
Riêng những giọt nước mắt của con người, tôi cho đó là ngôn ngữ âm thầm nhất mà cũng mãnh liệt nhất, hiển hiện nhất mà cũng sâu kín nhất, con người dùng để bày tỏ tình cảm của mình. Phạm Duy khi viết tâm ca ”Giọt Mưa Trên Lá” đã nhắc đến ”nước mắt mẹ già lã chã đầm đìa trên xác con lạnh giá,” “nước mắt mặn mà thiếu nữ mừng vì tan chiến tranh chồng về.”
Phạm Duy còn nhắc tới nhiều giọt nước mắt khác, những giọt nước mắt biểu lộ niềm vui và nỗi buồn, khổ đau và hạnh phúc của kiếp người. Riêng tôi, nhiều khi tôi cũng khóc. Mỗi khi xúc động vì tình cảm người nào đó dành cho tôi, tôi khóc. Mỗi khi cảm thấy thương một người nhiều quá, không biết diễn tả thế nào bằng lời cho đủ, tôi khóc.
Dự đám tang, tôi cũng dễ khóc, khóc vì nhớ người đã khuất với những kỷ niệm người đó đã ghi lại trong trái tim tôi, khóc vì thương những người còn sống. Tôi cho rằng giọt nước mắt là những hạt ngọc quý giá, khi mình thương ai thì lấy ra tặng cho họ.
Nhưng thực ra không phải bao giờ nước mắt cũng là những hạt ngọc. Đó là khi nước mắt đổ ra vì nỗi tủi hờn của một kiếp người cực nhục, bị đè nén, khinh khi, bóc lột. Đó là khi nước mắt đổ ra vì những thất bại ê chề, đắng cay, chua xót. Đó là lúc nước mắt đổ ra vì quá đau đớn về thể xác, tinh thần hay tình cảm. Những lúc đó, nước mắt quả thực là những giọt lệ mặn chát vị khổ đau. Thật đáng trách cho những aì làm cho đồng loại phải đổ những giọt nước mắt đắng cay như thế.
Những giọt nước còn khiến tôi nghĩ đến những giọt mồ hôi cần lao con người đã đổ ra để kiến tạo và làm thăng tiến bộ mặt trái đất. Những giọt mồ hôi đổ xuống luống cày. Những giọt mồ hôi rịn ra trên thân thể người công nhân trong xưởng máy. Những giọt mồ hôi đầm đìa trên trán người cha lao nhọc, đổi sức lao động lấy tiền nuôi vợ nuôi con. Những giọt mồ hôi đọng trên má người mẹ tảo tần khuya sớm… Những giọt mồ hôi tạo nên của cải vật chất và hạnh phúc tinh thần.
Những giọt nước…
Tôi nghĩ đến những giọt máu Chúa Kitô đã đổ ra để cứu tôi khỏi chết đời đời. Tôi nghĩ đến dòng nước tuôn đổ ra từ vết thương nơi cạnh sườn Ngài như một dòng suối Tình Yêu. Dòng suối ấy chảy mãi không ngừng, từ thế hệ này sang thế hệ khác, để cho Tình Yêu Cứu Chuộc tràn trề khắp mặt đất, đem lại nguồn ơn cứu thoát cho những thế hệ con người nối tiếp nhau.
Những giọt nước…
Tôi nghĩ đến dòng nước Rửa Tội vị linh mục đổ trên đấu em bé sơ sinh và những người tái sinh trong nguồn ơn Cứu chuộc. Mỗi khi chứng kiến hình ảnh cảm động ấy, tôi thường có ý nghĩ nước đó chính là Thiên Chúa. Ngài lấy chính Ngài để xoá sạch tội lỗi con người.
Mưa vẫn lặng lẽ rơi, và tôi chìm trong suy tư về những giọt nước.
(Trích trong Nhìn Xuống Cuộc Đời, xuất bản năm 1995)
