Jane Birkin, qua đời ở tuổi 76 vào ngày 16 Tháng Bảy 2023, được xem như là một “siêu mẫu” deluxe dù cho số lần bà chính thức làm mẫu thời trang có thể đếm được đủ những ngón tay của một bàn tay, chẳng hạn như lần giới thiệu thiết kế của Hedi Slimane dành cho nhà Saint Laurent. Dù ít xuất hiện trên catwalk và billboard quảng cáo, dù ít nói, không bao giờ tự khoe khoang nhưng Jane Birkin là hình ảnh và tiếng nói của trào lưu phụ nữ phá đổ mọi rào cản quy cách về lối sống, trang phục mà tỏa lộ sự quyến rũ một cách tự nhiên, phóng khoáng, tự tin. Bà là một trong những người giúp hình thành nên làn sóng phái đẹp mới nở rộ vào thập niên 1970…
Hermès, một nhà thời trang hạng deluxe lừng danh thế giới không thích kết hợp uy danh của mình với những nhân vật nổi tiếng nhất thời, vậy mà họ lại kết hợp với Jane Birkin để tạo ra một trong những dòng sản phẩm được phái đẹp khắp nơi mơ tưởng: Đó là những túi xách tay Birkin, mang tên Jane Birkin, nữ nghệ sĩ Anh nhập tịch Pháp và từng là một “cục cưng” của điện ảnh, ca nhạc và thời trang Pháp.
Túi xách Birkin ra đời từ một lần gặp gỡ trên chuyến bay Paris-London giữa Jane Birkin và Jean-Louis Dumas (một doanh nhân tỷ phú từng là chủ tịch và giám đốc nghệ thuật nhà Hermes từ 1976 đến 2008, qua đời năm 2010). Đó là vào năm 1984, khi Jane là người mẹ trẻ của bé gái hai tuổi Lou Doillon và không có được một cái túi xách tay vừa thanh lịch vừa đủ lớn để có thể nhét vào đó những gì cần thiết cho mình và con gái nhỏ, từ tập kịch bản phim đến bình sữa, lã tót cho em bé.
Năm 2010, nhân dịp dự triển lãm thời trang Hermès tại École des Beaux-Arts, Jane kể về gốc gác cái túi “thần thánh” này. “Tôi còn nhớ rõ lắm, tôi được Air France nâng hạng lên bay hạng nhất và ngồi cạnh một hành khách nam. Hôm ấy tôi không thoải mái vì có nhiều thứ phải xách tay mà không có cái túi đa dụng vừa ý. Hai ba ngày trước đó, Jacques (tức chồng thứ hai của cô, nghệ sĩ Pháp Jacques Doillon) khi lùi xe đã cán nát cái túi của tôi. Khi thấy đồ đạc rớt ra, hành khách nam ngồi cạnh mới nói, “Cô nên có một cái giỏ xách có nhiều túi nhỏ với dây khóa hoặc nút bấm!”. Tôi đáp lại, “khi nào Hermès làm ra loại giỏ xách tay ấy tôi sẽ mua ngay”.
Jane thật bất ngờ khi, vị khách nam ngồi cạnh, tức ông Jean-Louis Dumas, nói, “Tôi là Hermès đây, tôi sẽ làm ra thứ mà cô cần, loại giỏ có nhiều túi!”. Jane hào hứng nói, “Nhớ nhé, làm cái giỏ xách tay lớn hơn chiếc túi Kelly nhưng nhỏ hơn cái vali”. “Vậy cô muốn nó như thế nào?”, ông ta hỏi. “Tôi vẽ hình dáng cái giỏ lên trên cái túi bìa cứng dành cho hành khách khi nôn mửa và đưa cho ông ta. Ông hứa sẽ làm nó cho tôi”.
Vài tháng sau, Jane Birkin tìm đến cửa hàng Hermès chính ở số 24 phố Faubourg Saint-Honoré, Paris để nhận cái giỏ có nhiều túi nhỏ mà cô đã “đặt hàng” với chính ông Chủ tịch Dumas. Tiếp đón cô, ông đề nghị thay vì trả tiền, cô chỉ cần cho mượn tên Birkin để ông đặt cho thiết kế mới này. “Tôi cảm thấy rất vui và câu chuyện giỏ Birkin bán chạy như thế nào thì nay ai ai cũng biết”. Jane còn tiết lộ rằng, đều đều hàng năm nhà Hermès đều trả tiền cho cô vì đã mượn tên Birkin. Bốn thập niên trôi qua từ sau chuyến bay ấy, cái Birkin “fourre-tout” (nhét đủ thứ vào trong) vẫn là hàng thời trang bán chạy, đến độ không phải người đẹp nào bước vào không gian Hermès ở Paris là có thể mua được ngay.
Túi Birkin dựa trên thiết kế trước đó, Haut à Courroies, do Hermès tạo ra vào khoảng năm 1900. Với tay cầm dạng vòng, được đóng lại bằng một móc khóa dây, chiếc túi đã trở thành biểu tượng của địa vị và sự giàu có được công nhận trên toàn cầu. Với mức giá cơ bản hơn $10,000, túi Birkin luôn được thèm muốn (phiên bản Diamond Himalaya đã trở thành chiếc túi xách đắt nhất từng được đấu giá khi Sotheby’s bán nó vào năm 2022 với giá hơn $450,000).
Ảnh hưởng của Jane Birkin rộng hơn nhiều so với khuôn khổ thời trang. Sang trọng có thể bắt đầu từ… “không có gì là sang trọng”, như Giám đốc kiêm nhà thiết kế opera Patrick Kinmonth từng nhận xét. Bắt đầu từ những ngày đầu tiên nổi tiếng với tư cách là nàng thơ của thế giới nghệ thuật và là phối ngẫu của nhạc sĩ Serge Gainsbourg, bà Jane Birkin thường xuyên mặc trang phục không có gì phù hợp. “Phong cách của cô ấy rất khác với phong cách Mỹ,” nhà thiết kế Anna Sui nói, và điều này đã giới thiệu “một điều gì đó mới mẻ cho vốn từ vựng thời trang của chúng tôi.” Chính xác thì nó là gì? Anna Sui nói: “Có một chút gì đó của người Anh, vẻ ngoài hơi nhàu nát kiểu Anh nhưng được kết hợp với các yếu tố cổ điển của Pháp.
