Chính thức gia nhập Liên bang Hoa Kỳ vào Tháng Chín 1850, có thể nói California là tiểu bang được nhiều nghệ sĩ ưu ái nhất. Nếu như I Love You, California được chọn là ca khúc chính thức của tiểu bang này thì theo Billboard có cả trăm ca khúc có từ “California” ở tựa hoặc được nhắc đến trong ca khúc. Cũng không thiếu nhiều bài pop, rock trứ danh khác mô tả địa danh nào đó của California.
Mệnh danh “The Golden State” nên Tiểu bang Vàng này có hấp lực rất mạnh. Từng là “miền đất hứa” của những đoàn pioneers (kẻ tiên phong khai phá) từ Bờ Đông tràn qua, mà trong đó có đủ những gia đình di dân đến từ Anh, Ireland, Pháp, Hà Lan, Đức, Ý… và không thiếu những người Trung Hoa vượt Thái Bình Dương nên California cũng cuốn hút các nghệ sĩ, trở thành nguồn cảm hứng cho họ sáng tác và đàn ca, với đủ thể loại folk, pop, rock, soul, jazz và cả rap, hip-hop.
Nổi lên từ năm 1965 qua phần trình bày của nhóm The Papas and the Mamas, mãi đến nay bài California Dreamin’ vẫn được người yêu nhạc pop Mỹ lưu giữ trong tim nên không ngạc nhiên khi nó chiếm vị trí đầu bảng những ca khúc về California được yêu thích nhất, theo cuộc bầu chọn tổ chức bởi tạp chí Billboard. Cặp vợ chồng John và Michelle Phillips, khi sống tạm tại thành phố New York lạnh lẽo và nhớ quê hương Los Angeles ấm áp quanh năm, đã có một tuyệt tác lưu danh.
Vài năm sau đó, góp phần cho California nói chung và thành phố cảng San Francisco nói riêng thêm lực cám dỗ là San Francisco (Be sure to wear some flowers in your hair), một “one hit wonder” qua tiếng hát của Scott McKenzie (nhưng là sáng tác của John Phillips, cột trụ của The Mamas and the Papas). Bạn nào lớn lên ở Sài Gòn những năm cuối thập niên 1960 đầu thập niên 1970 mà không biết và không yêu “If you’re going to San Francisco, be sure to wear some flowers in your hair. If you’re going to San Francisco, you’re gonne meet some gentle people there…”.
Năm 1971, từ tận bên kia bờ Đại Tây Dương, các rocker người Anh tài hoa là Robert Plant, Jimmy Page và John Paul Jones (nhóm Led Zeppelin trứ danh) trình bày một ballad folk thật hay là Going to California…
Nghe Scott McKenzie ca khen ở San Francisco có nhiều người dễ thương và thời tiết đẹp, có thể bạn quên rằng vào năm 1967, thành phố cảng này từng là đề tài một tuyệt tác u sầu vì nơi đó cũng luôn có những người thất nghiệp, ngày ngày nhìn các con tàu ra vào Vịnh San Francisco mà nghĩ về tương lai mù mờ của mình. Có ai không thích nghe Otis Redding hát (Sitting on the) Dock of the Bay, ghi âm chỉ ba ngày trước khi anh vĩnh viễn ra đi trong một tai nạn máy bay vào ngày 10 Tháng Mười Hai 1967! Phát hành đầu năm 1968, Dock of the Bay trở thành ca khúc nổi tiếng nhất của Otis Redding, đoạt hai giải Grammy và được rất nhiều nghệ sĩ, ban nhạc cover lại mãi đến nay.
Thời gian qua đi, thỉnh thoảng nổi lên vài ca khúc rất hay với nội dung ngược hẳn với những bài ca yêu thích, nhớ nhung California. Người mở đầu trào này có thể là Neil Diamond khi anh ta nhận định và ta thán rằng “L.A’s fine, the sun shines most the time and the feeling is lay back. Palm trees grow and rents are low but you know I keep thinkin’ about making my way back”. Mà anh ta muốn tìm về đâu? Thưa là tìm về nơi anh đã chào đời và lớn lên, “Well I’m a New York City born and raised, but nowadays, I’m lost between two shores, L.A’s fine, but it ain’t home, New York’s home but it ain’t no more”. Đó là bài I am, I said, từng leo lên đến hạng 4 ở Mỹ vào Tháng Năm 1971.
Một năm sau, từ bên Anh vọng qua một ca khúc pop nhịp nhàng, cuốn hút nhưng cũng có nội dung chê California là vùng đất “nghe vậy mà không phải vậy”, nơi mà nhiều người đến đó lập nghiệp và vỡ mộng. Đó là bài It never rains in Southern California, sáng tác bởi Albert Hammond và Mike Hazelwood nhưng trình bày bởi Albert Hammond. Bài này đã vọt lên đến hạng 5 Billboard Hot 100 tại Mỹ. Thật buồn khi thất nghiệp, đói khát, không người thân thương, đánh mất cả lòng tự trọng, anh ta muốn trở về nhà và khuyên các bạn đừng tin những gì thấy, nghe qua quảng cáo. “Out of work, I’m out of my head, out of self respect, I’m out of bread, I’m underloved, I’m underfed, I wanna go home. It never rains in California, but girl don’ they warn ya. It pours, man in pours!
Một ca khúc “chê” California nữa là bài California Songs của Local H, một nhóm rock ở Zion, tiểu bang Illinois. Tung ra năm 2004, không ngờ là bài này lại được hưởng ứng khá nồng nhiệt, bởi cả cư dân các bang Bờ Tây! Phải chăng họ đồng cảm vì cũng từng nhiều phen khóc nếm vị chua chát của cuộc mưu sinh ở Tiểu Bang Vàng? “Yeah your heaven is a lie, just more shit that I don’t buy. And they’re heading for the coast, they’re moving out in droves, sending back reports on the radio with the messages the same. It’s gettin’ pretty lame, California dreaming’s on the radio”.
Không thẳng thắn chê bai nhưng mô tả California như một hoang địa đầy rẫy hiểm nguy một khi đã lạc vào thì mất phương hướng, lạc lối về, vô vọng đường thoát là bài Hotel California của The Eagles tung ra năm 1976. Hẳn sẽ không sai khi nhắc đến nhạc pop rock về California thì nhiều bạn nhớ ngay đến bài này.
Không thành công lớn như bài Yellow River gặt hái hồi đầu năm 1970 nhưng nhóm Christie (Anh) cũng từng đàn hát về bang California, cụ thể là bài San Bernadino tung ra hồi Tháng Chín 1970. Sau khi bài này lọt vào Top 10 ca khúc được yêu thích tại Anh và Mỹ thì nhóm mới “khai” rằng họ chưa một lần đặt chân đến thành phố nhỏ San Bernadino ở California!
Nhưng bị kích thích phải tìm đến Bờ Tây, đến California lập nghiệp, trưởng thành và gặt hái thành công từ khi còn là chú nhóc sống tại Omaha, bang Nebraska lại là Dewey Bunnell, nhạc sĩ kiêm ca sĩ chính của nhóm America. Nhóm rock với ba thành viên trẻ người Anh và Mỹ này nổi lên trước The Eagles, nhờ có những bài thật cuốn hút như The Horse with no name và I Need you vào năm 1971.
Một năm sau, họ được yêu thích hơn với Ventura Highway mà theo giải thích của Dewey là do khi còn nhỏ, anh đã bị hút bởi hình ảnh về con đường dài chạy dọc theo bờ biển Thái Bình Dương, một lần khi bố anh dừng lại thay vỏ xe bị xì và anh ngước mắt lên tấm bảng chỉ đường có ghi “Ventura”. Anh kể lại trong bài Ventura Highway như một chàng trai trẻ tiến về California với những đam mê, hoài bão, “Chewing on a piece of grass, walking down the road. Tell me, how long you gonna stay here Joe? Some people say this town don’t look good in snow, you don’t care, I know. Ventura Highway in the sunshine, where the days are longer, the nights are stronger than moonshine. You’re gonna go, I know”. Bạn biết không, con đường dài tuyệt đẹp mà America hát chính là Pacific Coast Highway, Highway 1 dẫn đến Ventura!
BILLBOARD TOP 10 CA KHÚC CALIFORNIA ĐƯỢC YÊU THÍCH NHẤT
1. California Dreamin (The Mamas and the Papas, 1965)
2. California Girls (Beach Boys, 1965)
3. Hotel California (The Eagles, 1976)
4. Californication (Red Hot Chili Peppers, 1999)
5. California Love (Dr.Dre, 1996)
6. (Sittin’ on the) Dock of the Bay (Otis Redding, 1968)
7. San Franciscan Nights (Eric Burdon & The Aninals, 1967)
8. Paradise City (Guns ‘N Roses, 1987)
9. L.A Woman (The Doors, 1971)
10. Beverly Hills (Weezer, 2005)
