Ngày này năm trước (14 Tháng Năm 2022), anh Bảy Chà mất tại Virginia. Hoa Kỳ. Chắc không nhiều người biết về anh, nhưng với tôi, anh Bảy Chà là người rất đặc biệt.
Tên anh là Nguyễn Văn Bảy, nhưng vì da anh khá đen, vóc dáng anh cao lớn và tướng anh rất “ngầu”, nên có biệt danh là anh Bảy Chà. Anh là người tù làm trật tự trong trại Thanh Cẩm sau khi Trật tự Bùi Đình Thi đã được tha về.
Nghe tới hai chữ “trật tự”, có thể một số người sẽ lắc đầu lè lưỡi vì liên tưởng tới hình ảnh kinh hoàng “Trật tự Bùi Đình Thi” nằm rải rác nhiều chỗ trong bút ký TÔI PHẢI SỐNG của tôi, và qua các chuyện kể của nhiều cựu tù nhân của nhà tù Thanh Cẩm, tỉnh Thanh Hóa!
Tôi rất cảm thông với các bạn. Nhưng người đời có câu: “Đồng tiền có mặt phải và mặt trái”. Ý nói, có khi ở cùng hoàn cảnh, cùng vị trí nhưng con người có thể hành xử hoàn toàn khác nhau tùy theo cái TÂM của mỗi người.
Chính vì thế, mà trong chương 15 của bút ký TÔI PHẢI SỐNG tôi đã nói tới Trật tự Bảy Chà như sau:
… “Tôi cũng muốn dành một đoạn trong bút ký này để nói về tám anh trật tự mà tôi gặp trong trại tù Thanh Cẩm theo thứ tự thời gian từ 1978 tới 1988, vì vai trò của các anh trật tự này ảnh hưởng tới cuộc sống của tù kỷ luật và kiên giam chúng tôi rất nhiều.
Trước tiên là Phạm Đình Thăng, tôi chỉ gặp thời gian ngắn khi tôi được chuyển từ tại Cổng Trời về trại Thanh Cẩm vào ngày 4 Tháng Tám 1978, rồi anh được về nên không có gì để nói.
Hai tên Bùi Đình Thi (người Công giáo) và Trương Văn Phát là cặp hung thần. Riêng Bùi Đình Thi thì đúng là một thứ hung thần ác quỷ, tôi đã nói đến nhiều trong bút ký này, không cần phải nhắc lại.
Tên Trần Chiêu Quan cũng thuộc diện “hắc ám” mà anh em than phiền rất nhiều, mặc dù chưa có dịp gây ra thành tích bất hảo như hai tên Bùi Đình Thi và Trương Văn Phát.
Nguyễn Tấn Đạt (người Công giáo), tánh tình lầm lỳ, ít nói nhưng chưa có hành động bất hảo gì đáng kể.
Anh Danh, chỉ làm trật tự thời gian rất ngắn rồi được về.
Riêng anh Nguyễn Văn Bảy chúng tôi gọi là Bảy Chà thì quá tốt, tốt hiếm có. Phải nói anh Bảy Chà là một ân nhân lớn của tôi trong thời gian tôi ở kỷ luật và kiên giam. Tôi rất quý mến và biết ơn anh trong suốt quãng đời còn lại của tôi. Nếu trước kia, Trật tự Bùi Đình Thi là một thứ hung thần ác quỷ, là nhân tố tiêu diệt đối với tù nhân trong trại Thanh Cẩm, nhất là đối với anh em khu kiên giam và kỷ luật chúng tôi, thì nay Trật tự Nguyễn Văn Bảy, mà chúng tôi gọi là Bảy Chà thì đúng là một ân nhân, một vị cứu tinh của chúng tôi.
Cuối cùng là Anh Tơ, một người tù hình sự, cũng rất tử tế đối với tù chính trị, đặc biệt là với nhóm anh em linh mục chúng tôi.
Gặp nhau tại Mỹ
Sau khi ra tù, anh Bảy Chà qua Mỹ theo diện HO và định cư tại bang Virginia. Phần tôi sau khi ra tù, tôi vượt biên và sống tại New Zealand. Từ năm 1992, tôi đi làm việc nhiều nơi trên thế giới, nhiều nhất là tại Mỹ. Mỗi lần có dịp tới miền Đông Hoa Kỳ, anh em tôi đều gặp nhau và tình bạn chúng tôi càng thắm thiết.
Chúng tôi có lối xưng hô khá đặc biệt. Anh gọi tôi là “Huynh Lễ” và tôi gọi anh là “Huynh Bảy”. Tình bạn chúng tôi kéo dài hàng mấy chục năm trời, từ nhà tù Thanh Cẩm qua tới Xứ Cờ Hoa. Tôi chỉ không liên lạc điện thoại được với anh chừng một tháng trước khi anh mất.
Từ khi qua Mỹ, anh có viết khá nhiều dưới bút danh Nguyễn Vĩnh Long Hồ. Anh viết nhiều thể loại, từ bình luận, phân tích, phản bác… đến nghiên cứu, chuyện trong tù, truyên dài, truyện ngắn… Các bài viết của anh rất hấp dẫn và sâu sắc (các bạn có thể vào Google gõ tìm “Nguyễn Vĩnh Long Hồ” để tìm đọc).
Tâm tình gởi “Huynh Bảy”
“Huynh Bảy” ơi! Người đời thường nói: “Cọp chết để da, người ta chết để tiếng”. Cái “tiếng” quý nhất mà hôm nay tôi muốn viết ra đây về Trật tự Bảy Chà là “Huynh” đã “Rửa Tội” cho hai chữ TRẬT TỰ. Hai chữ này đã bị một vài anh tù, và đặc biệt là anh tù Bùi Đình Thi làm cho nhơ bẩn, xấu xa và ghê tởm như bộ mặt của một hung thần ác quỷ. Cho đến nỗi, trong tù ai nghe tới hai tiếng TRẬT TỰ cũng phát khiếp. Nhưng “Huynh” đã làm thay đổi quan niệm đó!
Nếu Trật tự Bùi Đình Thi là hiện thân của một hung thần ác quỷ trong nhà tù Thanh Cẩm, thì ngược lại Trật tự Bảy Chà là vị Thiên Thần hiện ra mang đến cho tôi và các bạn tù khốn khổ bị cùm chân trong nhà kỷ luật trại tù Thanh Cẩm một tia sáng màu hồng trong cái địa ngục trần gian âm u đó. Chính vì thế mà tôi dùng tựa đề ĐỒNG TIỀN CÓ HAI MẶT cho bài viết này trong ngày giỗ đầu của “Huynh”. Bài viết này thay cho nén hương tôi thắp trước di ảnh của “Huynh” đó.
Hãy yên nghỉ ngàn thu và mỉm cười bên kia thế giới “Huynh Bảy” nhé.
Auckland, New Zealand
Ngày 14 tháng 5 năm 2023
“Huynh Lễ”
