Đứng giữa bầy đàn bốn con, con chào mào có bộ lông xám bạc với các điểm sáng lốm đốm quanh cổ tựa như những hạt nắng mai, vươn cao cổ như một anh chàng đầu lĩnh. Trông nó oai dũng như cái thuở cha nó thời còn trẻ trung, bay lượn khắp các sườn núi và cánh rừng lịm vàng ổi chín.
Con chào mào út trong đàn của đợt con thứ hai, đã mang lại lời ngợi khen từ dòng họ khi khoác bộ áo cánh bạc hiếm thấy. Sự dẻo dai và khéo léo của nó chẳng mấy chốc nổi tiếng khắp khu rừng rất nhiều quả chín ngọt ngào.
Người ta gọi nó là Ánh Bạc, khi chứng kiến trong buổi chiều sung sức nó đã biểu diễn một đường bay siêu đẳng đi xuyên qua ba cái chạc cây thẳng hàng, đứng khít nhau chỉ chừa cái rãnh bé xíu. Với kỳ tích đó họ chào mào gọi nó là Ánh Bạc, bởi trông nó bay như tia chớp màu bạc vào một chiều nhạt nhòa sợi nắng. Ánh Bạc rất tự tin từ lúc mới ra ràng. Nó sớm chán ngấy cái trò được mẹ đút ăn, chỉ muốn mau mau đứng lên trên đôi chân rắn chắc để tự mổ thức ăn cho mình. Cha mẹ nó khi thấy thái độ này đều hoan hỉ và cho đó là đức tính tốt cho sự tự cường về sau.
Từ khi Ánh Bạc bay được, nó chẳng lúc nào tham gia những trò giành giật vô bổ đối với thức ăn mẹ ít khi mang về. Nó chỉ thích bay, bay cao, và bay mãi… Trong suy nghĩ mới lớn của nó cho rằng: Một khi đã bay được là nó thừa sức tìm thức ăn cho mình, đâu cần phải tham gia cái trò giành giật chỉ dành cho những con còi cọc, ốm o… Cha mẹ Ánh Bạc rất tự hào về đứa con út, nhưng cũng không ít lo lắng với những trò quá mạo hiểm của chú chim lắm tật nhiều tài. Ánh Bạc chỉ thích bay một mình và thường tranh tài bay nhanh với bất kỳ loài chim nào. Đấy chính là điều cha mẹ nó lấy làm lo lắng cho đứa con yêu bướng bỉnh.
Dòng họ chào mào thường nghe tiếng quát tháo của đôi vợ chồng già trước đứa con tinh nghịch quá quắt.
– Cruýt… cruýt… Nguy hiểm… Nguy hiểm… Cruýt… cruýt…
Hoặc đại loại:
– Cruýt… cruýt… Diều hâu… Diều hâu… Cruýt… cruýt…
Mặc kệ những việc ấy, Ánh Bạc vẫn sống theo sở thích quái ác của mình. Nó thường bay xa, đi riêng lẻ đến lúc tối mịt mới trở về tổ. Không ít lần nó đối diện với hiểm nguy khi bị chim cắt săn đuổi. Nhưng với tài khéo léo và nhanh nhẹn nó vẫn tránh thoát để trở về nhà an toàn. Mẹ nó khi biết chuyện chỉ thở dài:
– Cruýt… cruýt… May mắn… May mắn… Cẩn thận… Cẩn thận… Cruýt… cruýt…
Ánh Bạc quá trẻ để ý thức sự may mắn của mình. Nó chỉ nghĩ, đã thoát được một lần thì lần sau vẫn như thế…
Rồi trong một chiều thưa thớt nắng, nó bị kẻ thù cũ săn đuổi. Đó chính là con chim cắt đã săn hụt nó mấy hôm trước. Lần này kẻ địch rất ranh ma chia cắt không cho nó lao vào cánh rừng. Chim cắt biết Ánh Bạc rất nhanh, không thể nào đuổi theo nó qua các cành lá dày đặc. Thế là cuộc rượt đuổi diễn ra suốt cả buổi chiều. Ánh Bạc mệt lử khi phải liên tục đảo hướng tránh những cú vồ hiểm ác. Con chim cắt rất khôn ngoan, luôn dồn Ánh Bạc ra dải bình nguyên rộng, không có lấy một cành cây. Cuộc thi tài sinh tử đang đe dọa Ánh Bạc thì may mắn xuất hiện. Mấy đứa trẻ quanh đấy dùng cây có chạc cắm xuống đất làm trụ đá bóng, và chính điều này đã cứu mạng Ánh Bạc.
Khi trông thấy cái chạc, Ánh Bạc vui mừng khôn xiết. Nó cố dẫn con chim cắt lao theo đường bay của mình, rồi bất thần ngoặt người rất nhanh, xuyên qua hai cái chạc. Con cắt tránh được cái chạc thứ nhất, nhưng đến cái thứ hai thì đôi cánh đập vào. Nó giãy giụa rơi xuống đất, trong khi Ánh Bạc hốt hoảng bay mất…
Từ hôm suýt chết trên đường đua tử thần, Ánh Bạc trở nên ngoan ngoãn hơn đôi chút, nhưng vẫn không bỏ cái tính thích đi rong ruổi một mình. Nó thường mằn mò ra tận bãi biển, nhìn những anh hải âu chao lượn trên các cánh buồm tàu hải dương với niềm thích thú không sao cưỡng được. Ôi! Nhìn những anh hải âu lượn tới, lượn lui không biết chán. Ánh Bạc ao ước mình cũng có đôi cánh rộng, được lượn bay giữa ngàn sóng gió đại dương. Nhất là nó có thể theo chân các con tàu, khám phá rất nhiều điều mà cuộc sống đất liền vốn ngăn trở không sao thực hiện được.
Ánh Bạc mải mê với những điều mình chưa biết mà quên mất các bài học cha và mẹ đã dặn dò. Nó nghĩ, mình có thể học mọi thứ ở ngoài đời mà không cần bất cứ sự dạy dỗ của ai, ngay cả cha mẹ mình. Cuộc sống hoang đàn khiến Ánh Bạc kênh kiệu, tỏ ra bất cần những người xung quanh với thái độ khinh khỉnh ra mặt. Chính điều này khiến nó ít bạn, vì không ai thích giao du với con chào mào mới lớn, lại tỏ vẻ kẻ cả hơn người…
Rồi mùa đông khắc nghiệt về. Họ nhà chim bắt đầu mùa di trú, tìm về những vùng ấm áp có nhiều thức ăn. Cánh rừng nơi Ánh Bạc sống vốn tràn ngập ánh nắng nên chim chóc kéo nhau đến mỗi lúc một đông. Trái chín trong rừng bị chim mổ ăn rơi rụng khắp nơi, và điều này khiến con người bắt đầu để ý đến. Nhiều đứa trẻ xách trên tay những vật dụng rất lạ, có cả lưới, đi sâu vào nơi đàn chào mào ở. Có hôm Ánh Bạc thấy trong đàn thiếu vắng mấy con nhưng vẫn không để ý đến. Việc này cứ tiếp tục tái diễn đến khi cha mẹ nó cất tiếng cảnh báo cho cả đàn:
– Cruýt… cruýt… Có bẫy… Có bẫy… Cruýt… cruýt…
Chào mào mẹ kêu khóc vì đã mất một đứa con, anh của Ánh Bạc. Điều này làm Ánh Bạc buồn, nhưng không bao lâu thì quên bẵng. Nó tiếp tục nhởn nhơ với nếp sống buông thả, không buồn để ý đến lời khuyên của mẹ.
Một hôm, nó đi lang thang trong rừng và phát hiện trái chuối chín vàng rất ngon, được treo bên cái lồng. Mùi trái chín gợi cho Ánh Bạc sự thèm thuồng không sao cưỡng được. Nó mon men đến gần rồi rơi vào bẫy con người. Cái lưới sập xuống nhốt Ánh Bạc vào trong, khiến cho nó vướng víu và kinh hoảng thét lên. Nhưng mặc cho nó gào thét, miệng lưới vẫn khép chặt, không chừa khe nào để Ánh Bạc có thể chui ra.
Buổi chiều hôm đó khi Ánh Bạc chán nản nằm im thì có người đến bắt nó bỏ vào cái lồng kẽm.
Cảm nhận được mối hiểm nguy, Ánh Bạc nhảy tưng tưng và cố gào thét gọi bầy đàn.
– Cruýt… cruýt… Cứu… Cứu… Cruýt… cruýt…
Đây là lần đầu tiên trong đời Ánh Bạc kêu cứu. Nhưng dù cho nó có kêu la thảm khóc cũng chẳng ai đến giúp đỡ con chim đơn độc, không có lấy một người bạn…
Người ta nhốt Ánh Bạc vào cái lồng cực đẹp, có vải bọc bên ngoài để che chắn gió vào lúc tối. Nó được cho ăn và uống nước đàng hoàng nhưng vẫn kêu than buồn bã. Đó là tiếng kêu ai oán của con chào mào đã mất tự do, chỉ còn biết nhìn bầu trời rộng lớn qua chấn song cái lồng nhỏ. Ánh Bạc hung hãn nhảy loanh quanh cái lồng. Nó lộn ngược lộn xuôi, tìm mọi cách để thoát ra nhưng không thành.
Mọi cố gắng của nó chỉ đem lại nhiều vết xước và những chiếc lông xù xì bắt đầu rơi ra. Cuối cùng hết cách, Ánh Bạc đứng hiu hắt buồn, nhìn về bầu trời quê hương trong nỗi tiếc nhớ. Qua ngày thứ hai nó bắt đầu rơi những giọt nước mắt đầu tiên cho sự hối tiếc. Nó tiếc mình không nghe lời dạy dỗ của cha mẹ, mới sa vào bẫy và mất đi bầu trời xanh quen thuộc. Nó ân hận vì tự xa lánh mọi người nên không được ai khuyến cáo trước khi bước vào bẫy. Và cuối cùng nó đành ôm lấy ước mơ được đi chu du thiên hạ như anh hải âu, trong nỗi sầu thảm không người san sẻ.
Có những đêm trong giấc ngủ, nó thấy mình đang tung cao đôi cánh, uốn lượn quanh những cánh buồm trên các con tàu vượt trùng dương. Nó thích thú kêu lên vang vang, khiến con người ở cạnh đó cũng giật mình chạy đến. Hóa ra Ánh Bạc đang mơ! Giấc mơ của niềm ao ước khắc sâu khi còn bé xíu, đứng nhìn những anh hải âu bay lượn trên nền trời xanh thẫm…
Sáng ngày, những điều đã thấy trong mơ khiến Ánh Bạc bứt rứt, khó chịu. Nó nhảy nhót loạn lên, khiến chiếc lồng đung đưa như muốn rời khỏi móc. Chiếc lồng càng lắc lư, Ánh Bạc càng nhảy tợn và cáu tiết la lên giận dữ. Nó không muốn trở thành con chim đứng lồng với những lời ngợi khen. Cái nó muốn là sự tự do được thể hiện ý chí, hướng đến mọi ngả đường với khoảng không bao la.
Ngày ngày trôi qua trong nỗi buồn ảo não. Ánh Bạc bắt đầu nhớ đàn cất tiếng kêu trong vô vọng. Một vài con chào mào bay qua nhưng không chú ý đến nó. Tiếng kêu vang của nó hết ngày này đến ngày khác, cuối cùng cũng được đồng loại hưởng ứng. Một đám chào mào mới lớn, thấy Ánh Bạc có màu lông thật kỳ lạ nên mon men lại gần. Ánh Bạc mừng lắm và bắt đầu kêu gọi sự giúp đỡ. Nhưng những chú chào mào đến vì sự bất ngờ hơn là lòng hảo tâm. Chúng nó nhìn nhận Ánh Bạc như kẻ xa lạ, sống du cư và vô kỷ luật nên bị sa bẫy con người.
Chúng nó đến vì tiếng kêu đồng loại chứ chưa sẵn lòng giúp đỡ kẻ bị nạn. Thế là Ánh Bạc kể lể cho chúng nghe điều mình trông thấy, và cả giấc mơ vượt trùng dương đến những nơi xa lạ. Đám chào mào vểnh tai nghe điều ấy với vẻ lý thú không sao rời được. Và rồi không còn cách giúp Ánh Bạc, nhưng ngày nào bọn chúng cũng đến để nghe những ước mơ cháy bỏng từ con chào mào có bộ lông thật khác biệt.
Ước muốn được đi và nhìn ra thế giới của Ánh Bạc bắt đầu lây sang các con chào mào. Nhưng loài chào mào vốn nhút nhát nên chỉ lắng nghe, chứ không con nào dám tự bay ra mé biển để trông thấy các cánh buồm căng gió. Dù vậy, bọn chúng vẫn nuôi lấy ảo tưởng mà người khác gieo cho mình, bằng cách lắng nghe tâm sự của Ánh Bạc với sự ngưỡng mộ lớn lao.
Sự tụ tập của đàn chào mào khiến một con mèo chú ý. Nó khẽ khàng bò theo thanh xà nhà đến cạnh cái lồng nhốt Ánh Bạc. Rồi bằng động tác mềm mại, con mèo nhảy xổ vào cái lồng chim. Đàn chào mào hốt hoảng bay lên mà không trông thấy cái lồng đã rơi xuống đất. Cái móc bật ra, thế là Ánh Bạc thoát được. Cất tiếng kêu lên vui mừng, Ánh Bạc bay ngang qua mũi con mèo như sự trêu tức. Nó vượt lên trên và hòa vào đàn chào mào mà bây giờ đã trở thành bạn thân thiết.
Không thể nào nói hết được niềm vui của Ánh Bạc. Nó bay cao và kêu lảnh lót trong sự tự do quý báu vừa tìm lại được.
Bỗng Ánh Bạc nghe tiếng kêu hoảng hốt của đàn chào mào. Nó đảo người nhìn xuống thì phát hiện ra con chim cắt đang đuổi theo một chú chào mào xám. Không cần nghĩ ngợi nhiều, Ánh Bạc lao xuống. Nó cắt một đường cánh cung và xẹt ngang qua mũi con chim cắt như trêu tức. Con cắt tức giận điên lên vì bị phá bĩnh nên lập tức đuổi theo Ánh Bạc. Cuộc rượt đuổi hung hãn của kẻ săn tìm dẫn Ánh Bạc về nơi trú ngụ ngày xưa. Nó cố dụ con cắt lao về hướng ba cái chạc thẳng hàng với cái khe bé xíu…
Từ trên cao Ánh Bạc như tia chớp lao xuống ba cái chạc cây, phía sau là con chim cắt hung dữ không chịu buông tha mồi…
Đàn chào mào nín thở nhìn theo cái tia bạc ánh lên trong nắng chiều nhạt nhòa… Tiếng kêu đau đớn vang lên… Con chim cắt va mình vào thân cây rơi xuống chết… Không ai trong bọn chào mào nhìn thấy Ánh Bạc. Không thấy Ánh Bạc bay lên…?
Cả đàn chào mào bay xuống chỗ ba cái chạc cây, nơi Ánh Bạc đang cố gượng dậy với bộ lông nhuộm đầy máu. Nó chỉ bay xuyên qua được hai cái chạc cây vì bị nhốt lồng quá lâu. Ngực nó đập vào cái chạc thứ ba rồi rơi xuống đất…
Những con chào mào xoay quanh vị anh hùng của mình với sự thán phục, lẫn niềm tiếc thương…
Ánh Bạc cố lắm mới gượng dậy được. Nó run rẩy hồi lâu rồi chập choạng bay lên, hướng ra phía biển. Cả đàn chào mào bay theo trong im lặng…
Đang bay, Ánh Bạc bỗng chấp chới rồi hạ xuống một nhành dương. Nó không còn đủ sức dẫn cả đàn ra tới biển để nhìn thấy những cánh buồm, nơi chứa đựng niềm ao ước và khát khao của đàn chào mào.
Ánh Bạc nhìn về phía biển kêu lên tiếng kêu khát vọng, niềm ao ước được khám phá thế giới, rồi xoạc cánh rơi xuống…
Cả đàn chào mào vụt kêu lên ai oán, cùng tiễn đưa vị anh hùng ra đi trong niềm tiếc nhớ…
***
Từ sau sự kiện thương tâm đó, không ai còn tìm thấy con chào mào nào có bộ lông xám bạc như Ánh Bạc. Thỉnh thoảng cũng xuất hiện vài con, nhưng chỉ điểm lốm đốm vài chấm bạc hiếm hoi trên đôi vai xám mà thôi. Duy một điều không ai có thể phủ nhận: Ước mơ cháy bỏng của Ánh Bạc đã để lại dấu ấn trong dòng họ chào mào, với hình ảnh cánh buồm đón gió mà mỗi con đều kính cẩn mang trên đầu. Và khi mùa ổi chín về, lại văng vẳng đâu đây điệu đồng dao của thuở nào:
Chào Mào có áo màu nâu.
Cứ mùa ổi tới từ đâu bay về…
