Tina Turner, một trong những ca sĩ vĩ đại nhất thế kỷ 20, với năng lượng đốt cháy sân khấu bằng giọng hát thô mộc và điệu nhảy điên cuồng, vừa từ giã vĩnh viễn người hâm mộ vào hôm nay, 24 Tháng Năm 2023, ở tuổi 83…
Với tư cách nghệ sĩ solo, Tina Turner đã bán được hơn 100 triệu đĩa, giành được tám Grammy. Bà là thần tượng của nhiều thế hệ nghệ sĩ, từ Mick Jagger đến Beyoncé đến Cardi B. Trong suốt nhiều thập niên, ca khúc lẫy lừng năm 1984 “What’s Love Got to Do With It” của bà dường như chưa bao giờ biến mất…
Trưởng thành với cái tên Anna Mae Bullock, Tina Turner xuất thân ở vùng nông thôn Nutbush, Tenn. Cuối thập niên 1950 khi đang sống ở St. Louis, bà được chị gái giới thiệu với nghệ sĩ Ike Turner. Lúc đó, Ike đã là một nhạc sĩ thành danh ở tuổi 26 và Tina mới 18 tuổi. Bà bắt đầu làm việc với ban nhạc của Ike, Kings of Rhythm, nhưng không được chú ý cho đến năm 1960, khi bà bất đắc dĩ thay thế một nam ca sĩ không xuất hiện trong buổi ghi âm phòng thu.
Bà hát bài “A Fool in Love,” một ca khúc do Ike viết. Không ngờ, bản thu demo này đã đưa bà lên đài danh vọng. Ca khúc được phát hành bởi một hãng đĩa nhỏ và được ghi tên là “Ike & Tina Turner” – nghệ danh do Ike đặt. Ike chọn cái tên này vì Tina đồng điệu với “Sheena, Queen of the Jungle”, một nhân vật ăn mặc xuề xòa, đung đưa dây leo trong truyện tranh và phim truyền hình thập niên 1950. “A Fool in Love” bán được 800,000 bản, trở thành bản hit R&B số 2 và đạt vị trí thứ 27 trên bảng xếp hạng nhạc pop Billboard Hot 100. Bà và Ike kết hôn năm 1962.
Tina Turner sau đó thu hút sự chú ý của nhà sản xuất âm nhạc Phil Spector. Sau khi đồng sáng tác với Jeff Barry và Ellie Greenwich ca khúc “River Deep, Mountain High,” Phil Spector đưa cho Tina Turner thu âm. Ca khúc thành công vang dội. Chuyên san âm nhạc Rolling Stone sau này đã xếp “River Deep” ở vị trí thứ 33 trong danh sách 500 bài hát hay nhất mọi thời.
Cuối những năm 1960 và đầu những năm 70, Ike và Tina Turner bắt đầu thu âm “Honky Tonk Women” của nhóm Rolling Stones, “I’ve Been Loving You Too Long” của Otis Redding và đáng nhớ nhất là “Proud Mary,” được viết bởi John Fogerty của nhóm Creedence Clearwater Revival. “Proud Mary” đạt vị trí thứ 4 trên bảng xếp hạng pop năm 1971, bán được hơn một triệu bản và giành giải Grammy cho màn trình diễn R&B hay nhất.
Trong khi Tina Turner đang ở đỉnh cao của sự nghiệp thì quan hệ giữa bà với Ike tuột dốc. Cuộc sống hôn nhân của bà những năm 1970 trở nên tồi tệ như địa ngục. Ike không chỉ nghiện ngập mà còn lang chạ ngoại tình. Ông đánh đập Tina tàn bạo (có lần đánh bà gãy quai hàm). Năm 1976, Tina Turner trốn khỏi phòng khách sạn và lẻn vào một con hẻm ở Dallas. Lúc đó bà chỉ có 36 xu, thẻ đổ xăng và vài bộ đồ. Bà phải trốn ở nhà bạn bè; đổi lại, bà dọn dẹp nhà cửa cho họ; và bà sống nhờ phiếu thực phẩm. Bế tắc, tuyệt vọng, bà nương vào cửa Phật, bắt đầu tu tập và nghiên cứu Phật học…
Sau khi ly hôn năm 1978, Tina không bao giờ gặp lại Ike Turner. Đó cũng là lúc bà rơi vào tình trạng khủng hoảng tài chính cực kỳ nghiêm trọng. Bà không đủ tiền để trả hàng trăm nghìn đôla tiền thuế truy thu và bồi thường các hợp đồng biểu diễn bị hủy. Để kiếm sống, bà bắt đầu xuất hiện trên các chương trình trò chơi truyền hình và biểu diễn ở các sòng bài Las Vegas.
Năm 1979, bà tìm được quản lý mới, Roger Davies, người Úc, nhân vật từng giúp đỡ sự nghiệp của ca sĩ Olivia Newton-John. Davies sắp xếp để Tina Turner trở lại sân khấu lớn, khi mở màn cho chương trình biểu diễn của nhóm Rolling Stones vào năm 1981. Sau đó, bản cover “Let’s Stay Together” của Al Green của Tina Turner trở thành ca khúc hit ở Anh và các câu lạc bộ khiêu vũ ở Mỹ. Tuy nhiên, đến cuối năm 1983, Tina Turner vẫn chưa có hợp đồng thu âm với một hãng lớn nào.
Ánh sáng huy hoàng chỉ trở lại với bà với sự giúp đỡ của David Bowie, người vận động hãng Capitol Records ghi âm cho Tina Turner. Được phát hành với những kỳ vọng khiêm tốn vào năm 1984, album “Private Dancer” của bà sau đó bán được hàng chục triệu bản. Tina Turner giành được ba Grammy, trong đó có hạng mục Ghi âm trong năm (Record of the Year) cho đĩa đơn “What’s Love Got to Do With It”.
Cuối cùng, ở độ tuổi muộn màng ngoài 40, Tina Turner trở thành siêu sao quốc tế, với phong cách biểu diễn rực lửa và vô cùng dữ dội. Album “Private Dancer” tiếp tục bán được năm triệu bản. Tina Turner thực hiện loạt tour diễn khắp nơi và trở thành một hiện tượng trên toàn thế giới. Năm 1988, bà xuất hiện trước khoảng 180,000 người tại Sân vận động Maracanã ở Rio de Janeiro, phá kỷ lục về lượng khán giả trả tiền nhiều nhất cho một nghệ sĩ solo. Bà bán được nhiều vé buổi hòa nhạc hơn bất kỳ nghệ sĩ biểu diễn solo nào khác trong lịch sử.
Cuốn hồi ký năm 1986 của bà (viết cùng Kurt Loder) được dựng thành phim “What’s Love Got to Do With It,” với Angela Bassett đóng vai Tina Turner và Lawrence Fishburne trong vai Ike Turner. Phim này đề cử Oscar năm 1993. Ngoài ca nhạc, Tina Turner cũng tham gia một số phim, đóng cùng Mel Gibson trong “Mad Max: Beyond Thunderdome”, trong đó có bài hát nổi tiếng “We Don’t Need Another Hero” của bà.
Tina Turner từ chối một vai trong phim “The Color Purple” năm 1985 của Steven Spielberg. Tina Turner được vinh danh vào Rock & Roll Hall of Fame, cùng với Ike Turner, vào năm 1991 (Ike lúc đó đang ở tù vì tội liên quan ma túy; ông qua đời năm 2007). Bà cũng được vinh danh tại Trung tâm Kennedy năm 2005.
Năm 1986, bà Turner gặp nhà điều hành âm nhạc người Đức Erwin Bach kém bà 16 tuổi. Họ sống với nhau nhiều năm trước khi kết hôn vào năm 2013 (bà theo chồng sang Thụy Sĩ sống). Sau khi phát hành album “Twenty Four Seven” vào năm 1999, ở tuổi 60, bà thực hiện chuyến lưu diễn quảng bá album và sau đó tuyên bố rời xa sân khấu. Tuy nhiên, năm 2008, sau khi biểu diễn cùng Beyoncé tại lễ trao giải Grammy, bà lại thực hiện chuyến lưu diễn quốc tế đánh dấu 50 năm hoạt động trong lĩnh vực âm nhạc.
Những năm cuối đời, Tina Turner cùng Erwin Bach đóng vai trò sản xuất điều hành “Tina: The Tina Turner Musical,” một chương trình sân khấu dựa trên cuộc đời bà và kết hợp nhiều bản hit của bà, ra mắt ở London năm 2018, ở Hamburg và Broadway năm 2019. Vở nhạc kịch giành được 12 đề cử giải Tony; và Adrienne Warren, người đóng vai Tina Turner, đã giành giải nữ diễn viên chính xuất sắc nhất.
