Sau Tháng Mười Hai nhiều tuyết hơn so với mọi năm, tiểu bang California đột nhiên trở nên khô hạn vào Tháng Một, làm dấy lên mối lo ngại về tái diễn hạn hán trên diện rộng. Nhiều khu vực ở trung tâm tiểu bang hầu như không có mưa hoặc tuyết cho đến ngày 24 Tháng này. Cơ quan Quản lý Khí quyển và Đại dương Quốc gia Mỹ (National Oceanic and Atmospheric Administration) chính thức thông báo hạn hán sẽ kéo dài ở California vào mùa Xuân.
Tháng Mười Hai tốt lành và Tháng Một báo nguy!
California đã đi được gần nửa chặng đường của một mùa mưa được theo dõi sát nhất trong lịch sử tiểu bang vì diễn biến bất thường của nó. Tháng Mười mưa nhiều và Tháng Mười Hai tuyết rơi đã giúp giảm phần nào đợt hạn hán kéo dài nhiều năm. Nhưng khi Tháng Một bất ngờ quay lại khô hạn, những thách thức về nước sinh hoạt và nông nghiệp lại xuất hiện.
Các khu vực ở trung tâm California đã chứng kiến lượng mưa thiếu kỷ lục từ trước đến nay trong tháng này. Vì vậy, những gì diễn ra trong vài tuần tới sẽ có tác động rất lớn đến mức hanh khô của mùa Hè. Hầu như tất cả lượng mưa nuôi dưỡng đất và lấp đầy các hồ chứa ở miền Tây nước Mỹ đều rơi vào thời gian từ Tháng Mười Một đến Tháng Ba. Mưa và tuyết rơi trong năm tháng quan trọng này có tác động đáng kể đến một khu vực dân số hàng chục triệu người với trị giá sản xuất nông nghiệp hàng tỷ đôla.
Những năm không mưa hay mưa ít đã dẫn đến nhiều vụ cháy rừng lớn, thiệt hại cho nông nghiệp trên diện rộng, căng thẳng phân phối nước sinh hoạt và nhiệt độ khắc nghiệt. Đối với phần lớn bờ Tây nước Mỹ, gồm cả California, một mùa Đông khô hạn ở những tháng cuối là rất đáng lo ngại. Mùa Đông 2021 khởi đầu đầy hứa hẹn trước khi đảo chiều đột ngột. Mở đầu là vụ cú huých lớn của hệ thống bão Tháng Mười lập kỷ lục mới, kéo theo “con sông khí quyển cấp 5” (Category 5 atmospheric river) vào California gây ra trận đại hồng thủy với lượng mưa kỷ lục trong một ngày tại thủ phủ Sacramento, gây ra lũ lụt, trừ một trận cháy rừng thảm khốc.
Dù California đã nhận rất nhiều mưa trong đợt bão Tháng Mười, nhưng lớp băng tuyết tích tụ trên núi (yếu tố cần thiết để giảm khô hạn) lại hầu như không có! Khô hạn sẽ được cải thiện ở miền Tây nước Mỹ nếu có nhiều băng tuyết tích tụ hơn. Mãi đến giữa Tháng Mười Hai, khi một loạt trận bão lớn đổ bộ vào bang gây ra lở đất, tình hình mới khả quan hơn.
Lượng mưa gần như liên tục rơi xuống trong những cơn bão tuyết khủng khiếp bao trùm các điểm rất cao của California, dẫn đến mất điện và đóng đường trong ngắn hạn. Nhưng đây là tin tốt lành vì bão tuyết đã tạo ra lớp băng tuyết cao hơn mức bình thường trên ngọn Sierra. Đến ngày 1 Tháng Một, tổng lượng tuyết rơi ở Sierra đã nhiều hơn 50% so với bình quân cùng ngày những năm trước.
Mẫu thời tiết tụ tuyết dày đã cho phép cái gọi là “những con sông trong khí quyển” (atmospheric rivers) lao vào bờ nhiều lần. Những con sông này chính là “luồng hơi ẩm” được “những lưỡi gió dài phương Bắc” hút từ Thái Bình Dương nhiệt đới. Kiểu thời tiết “dòng phản lực cao độ” (high-altitude jet stream) uốn cong thành hình chữ u trên Thái Bình Dương ở phía Đông đã hướng gió bão về phía bờ biển. Tháng Mười Hai, dòng phản lực vẫn giữ vững hình chữ u ngoài khơi California.
Không thể biết chắc chắn
Nhưng một sự thay đổi đột ngột vào đầu Tháng Một đã khiến hình chữ u này chuyển sang hình chữ n. Đột nhiên, gió Tây Nam giàu độ ẩm ngừng chảy, giống như “vòi nước” bị tắt đột ngột. Kể từ đó, chỉ còn những trận mưa rào nhỏ trong tuần đầu tiên của Tháng Một thổi qua phía Nam và cực Bắc California. Phần còn lại của tiểu bang, bao gồm phần lớn dãy Sierra Nevada, vẫn khô khốc vào những thời điểm thường ẩm ướt nhất trong năm.
Vì vậy, Tháng Một năm nay có thể là Tháng Một khô hạn nhất được ghi nhận đối với phần lớn vùng trung tâm California. Sacramento chỉ nhận được lượng mưa 0.05 inch, thấp thứ năm trong lịch sử. Chỉ có một chút mưa rơi ở Stockton. Reno, Nevada không có chút mưa nào trong tháng này. Khô hạn nặng đến mức một trận cháy rừng bất thường giữa mùa Đông được thổi lên bởi những cơn gió lớn ngoài khơi vào ngày 21 và 22 tháng này, ngay phía Nam Monterey, khiến dân vùng Big Sur phải di tản và một phần Highway 1 phải đóng cửa.
Hình thái thời tiết bao trùm phần lớn miền Tây nước Mỹ trong Tháng Một cũng dẫn đến sự ấm áp bất thường khi nhiệt độ cao hơn bình thường từ 3 đến 7 độ. Lớp băng tuyết quan trọng ở Sierra, được tích tụ nhờ thời tiết lý tưởng vào Tháng Mười Hai, đã giảm tại nhiều điểm do tuyết tan chảy trong những tuần ấm áp và khô hạn. Chỉ có một Tháng Mười Hai mưa và tuyết nhiều không đủ để chấm dứt tình trạng hạn hán nặng ở California, một tháng ấm áp mùa khô cũng không đủ giảm khó khăn do hạn hán.
Lượng mưa mùa Đông cho đến nay thường ở mức bằng hoặc trên mức trung bình, với lượng tuyết rơi ở Sierra khoảng 10 phần trăm cao hơn bình thường. Điều này có nghĩa California có thể trải qua một mùa Đông rất ẩm ướt như 2016-2017 nhưng cũng có thể có một mùa Đông rất khô như 2020-2021. Hạn hán của California sẽ nghiêm trọng đến mùa Hè 2022 hay sẽ cải thiện đáng kể, phụ thuộc phần lớn vào thực tế thời tiết trong tháng tới.
Vậy mùa mưa năm 2022 ở California sẽ ra sao. Có thể thời tiết sẽ thay đổi trên toàn tiểu bang, trừ phần lớn Bờ Tây sẽ vẫn ít mưa như Tháng Một. Tuy nhiên, điều đó không có nghĩa là Tháng Hai sẽ ẩm ướt mà khô hạn vẫn có thể kéo dài. Trong khi dự báo “dòng phản lực chữ n” sẽ nhanh chóng chuyển lại thành chữ u vào cuối Tháng Một để mang nhiều bão hơn về phía bờ biển, nhưng nếu dịch chuyển vào đất liền, nó có thể làm tắt mọi cơn bão sau đó.
Hệ thống mô hình dự báo thời tiết của Mỹ (với hàng chục mô phỏng máy tính, có thể gợi ý cho các nhà dự báo về các mẫu khí quyển trước nhiều tuần) cho thấy bắt đầu từ Tháng Hai, dòng phản lực sẽ nhanh chóng chuyển đổi cấu trúc từ chữ n sang chữ u. Dù sự thay đổi này báo hiệu có bão, nhưng lượng mưa cũng có thể giảm nhanh vào Tháng Hai. Dự báo cũng cho thấy ẩm ướt có thể quay lại vào Tháng Ba, nhưng vẫn còn quá sớm để biết chắc chắn.
(Tham khảo The Washington Post 25 Tháng Một)
