Moscow cho biết gần 700 binh sĩ Ukraine đã đầu hàng ở Mariupol, đã được đưa về các bệnh viện hoặc nhà tù trong những thành phố do Nga kiểm soát, nhưng không xác nhận những tù binh chiến tranh này có được trao đổi với phía Ukraine hay không. Số phận của họ như thế nào vẫn chưa biết được.
Tại sao phải đầu hàng?
Như tin đã đưa, Bộ Quốc phòng Ukraine đã ra lệnh cho các lực lượng phòng thủ bên trong nhà máy thép khổng lồ Azovstal ở Mariupol ngừng chiến đấu và di tản – thực tế là đầu hàng quân Nga – nhưng truyền thông quốc tế cho biết kết quả cuối cùng của trận chiến đẫm máu nhất châu Âu trong nhiều thập kỷ vẫn chưa được rõ ràng. Theo Denis Pushilin, thủ lĩnh cái gọi là Cộng hòa Nhân dân Donetsk ly khai và thân Nga đang kiểm soát khu vực, các chỉ huy hàng đầu của các lực lượng Ukraine phòng thủ vẫn còn ở bên trong nhà máy Azovstal, hãng tin địa phương DNA của Donetsk cho biết hôm Thứ Tư 18 Tháng Năm.
Các quan chức cao cấp Ukraine từ chối bình luận công khai về số phận của các chiến binh. Người phát ngôn của quân đội Ukraine Oleksandr Motuzaynik nói trong một cuộc họp báo: “Chính phủ đang nỗ lực tối đa để thực hiện việc giải cứu các nhân viên. Bất kỳ thông tin nào cho công chúng đều có thể gây nguy hiểm cho quá trình đó.” Trong bài phát biểu qua video trong đêm Thứ Tư, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky nói ông đã ký một sắc lệnh cung cấp “sự bảo vệ và hỗ trợ của nhà nước” cho các tù binh và thành viên gia đình họ ở Crimea và các khu vực bị Nga chiếm đóng ở vùng Donbass.
Trước đó, hôm Thứ Ba, Tổng thống Volodymyr Zelensky nói: “Chúng tôi hy vọng sẽ có thể cứu sống những người của chúng tôi. Tôi muốn nhấn mạnh rằng Ukraine cần những anh hùng Ukraine còn sống,”
Ukraine xác nhận hơn 250 chiến binh đã đầu hàng vào hôm Thứ Ba nhưng không cho biết thêm còn bao nhiêu binh sĩ ở bên trong nhà máy. Các quan chức Ukraine cho biết, lệnh đầu hành ban ra vào tối Thứ Hai là cách thức duy nhất để tránh cho các lực lượng phòng thủ bị tiêu diệt hoàn toàn trong hoàn cảnh bị bao vây kéo dài, không có tiếp viện và đó là bước mở đầu cho một cuộc trao đổi tù binh giữa Ukraine và Nga.
Hôm Thứ Tư, phía Nga cho biết có thêm 694 binh sĩ Ukraine đã đầu hàng, nâng tổng số lên 959 người. Bộ Quốc phòng nước này đã đăng video về những gì họ nói là các thương binh Ukraine đang được điều trị tại bệnh viện sau khi đầu hàng và rời khỏi nhà máy Azovstal.
Thị trưởng thành phố Mariupol Vadym Boichenko nói đích thân Tổng thống Zelenskiy, Hội Chữ thập Đỏ Quốc tế và Liên Hiệp Quốc đã tham gia vào các cuộc đàm phán dẫn tới vụ đầu hàng của các chiến binh Nga, nhưng không cho biết thêm chi tiết.
Tù binh hay tội phạm chiến tranh?
Tuy nhiên từ Moscow không có thông tin nào về thỏa thuận trao đổi tù binh mà đến hôm nay Thứ Tư đã có những dấu hiệu cho thấy Kremlin có ý định sử dụng tù binh Ukraine vào các mục đích khác.
Trong số binh sĩ Ukraine đầu hàng có nhiều thành viên của Trung đoàn Azov thiện chiến, một lực lượng hiện thuộc biên chế của Bộ Quốc phòng Ukraine, nhưng trước đây là một đơn vị quân sự tự phát, cực hữu có chủ trương kỳ thị chủng tộc, chống lại sự chiếm đóng của Nga và các phần tử người Nga ly khai ở vùng Donbass. Phía Nga nói trong số 959 binh sĩ đầu hàng có tới 800 thành viên của Trung đoàn Azov. Ông Vladimir Putin đã khai thác sự sáp nhập Trung đoàn Azov vào quân đội Ukraine như là cái cớ để cáo buộc chính phủ Kyiv theo chủ nghĩa phát-xít và biện minh cho hành động xâm lược của Nga.
Tòa án Tối cao của Nga hôm nay cho biết tòa sẽ mở phiên họp trong tuần tới để tuyên bố Trung đoàn Azov là “tổ chức khủng bố”, tạo căn cứ pháp lý để Moscow tước bỏ tư cách tù binh của các chiến binh Ukraine. Chủ tịch Hạ Viện Nga Vyacheslav Volodin làm phức tạp thêm tình hình bằng tuyên bố các đại biểu Hạ viện Nga đang xem xét thông qua một đạo luật “cấm trao đổi các tội phạm phát xít”.
Theo The New York Times, Phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Nga Maria V. Zakharova nói các chiến binh Azov đã phạm tội ác chiến tranh bằng việc sử dụng nhà trẻ và bệnh viện làm nơi cất giữ vũ khí, đạn dược và dùng thường dân làm lá chắn sống – những cáo buộc mà phương Tây tố cáo binh lính Nga ở các vùng tạm chiếm của Ukraine. Bà Zakharova nói phía Nga đã nhiều lần gửi tối hậu thư khuyến khích lực lượng Ukraine ở nhà máy thép Azovstal ra đầu hàng nhưng đổ lỗi cho chính phủ Ukraine ngăn cản hành động đầu hàng đó. Bà cũng cho biết bà không có thông tin gì về thỏa thuận trao đổi tù binh giữa hai nước.
Tổ chức Ân xá Quốc tế (Amnesty International – AI) cho rằng những binh lính Ukraine ra đầu hàng ở Mariupol và hiện bị Nga giam giữ là những tù binh thật sự, đáp ứng các điều kiện để được coi là tù binh chiến tranh theo Công ước Geneva, phải được chữa bệnh, cung cấp thực phẩm, chỗ ở, được Hội Chữ thập Đỏ Quốc tế thăm viếng, được trao đổi mà không phải trải qua xét xử. Lãnh đạo AI thúc giục Nga tôn trọng quyền lợi của tù binh và phê phán truyền thông Nga đã “bôi nhọ họ” khi gán cho họ cái nhãn “tân phát-xít”, từ đó “gây lo ngại nghiêm trọng về số phận của họ với tư cách tù binh chiến tranh”.
Hành vi của Nga đối xử với các tù binh như tội phạm chiến tranh diễn ra cùng lúc với sự kiện một binh sĩ Nga 21 tuổi nhận tội trước một tòa án ở Kyiv rằng anh ta đã vô cớ bắn chết một thường dân Ukraine 62 tuổi đang đi xe đạp – một hành vi có thể được coi là tội phạm chiến tranh.
***
Mariupol là thành phố lớn nhất mà Nga chiếm được cho đến nay và điều đó mang lại cho Tổng thống Nga Vladimir Putin một chiến thắng hiếm hoi trong cuộc xâm lược kéo dài gần ba tháng, từ ngày 24 Tháng Hai. Việc chiếm được Mariupol, cảng chính của Donbass, cũng đã trao cho Moscow toàn quyền kiểm soát Biển Azov và một vùng lãnh thổ không bị gián đoạn trên khắp miền Đông và Nam của Ukraine, nối lãnh thổ Nga với bán đảo Crimea mà Nga đã sáp nhập năm 2014 bằng một hành lang đường bộ.
Tại các vùng lãnh thổ mà Nga chiếm được, cuộc kháng chiến của người Ukraine vẫn tiếp tục. Tại thành phố Melitopol, miền Nam Ukraine, Ukraine cho biết chiến binh của họ đã làm nổ tung một đoàn tàu bọc thép chở quân Nga. Reuters không thể xác minh thông tin này một cách độc lập. Bộ Quốc phòng Nga đã không trả lời ngay lập tức yêu cầu bình luận.
Đọc thêm:
