Căng thẳng về địa chính trị và chi phí cao hơn đang thúc đẩy các công ty lớn tìm kiếm các địa điểm sản xuất mới để thay thế Trung Quốc và Việt Nam những năm gần đây đã thu hút sự chú ý của nhà đầu tư châu Âu.
Theo tường thuật của đài DW, Đức, trong khi Trung Quốc vẫn là một địa điểm sản xuất thiết yếu thì Việt Nam cung cấp một giải pháp thay thế hấp dẫn.
DW dẫn số liệu của Ngân hàng Thế giới cho biết Việt Nam là một trong số ít quốc gia châu Á không bị suy giảm kinh tế trong đại dịch coronavirus vào năm 2020 và 2021. Năm nay, GDP của Việt Nam dự kiến sẽ tăng khoảng 5.5%.
Nhà cung cấp phụ tùng ô tô của Đức Brose, có 11 nhà máy ở Trung Quốc, hiện đang phân vân giữa Thái Lan và Việt Nam về một địa điểm sản xuất mới.
Hồi tháng Ba 2022, công ty Lego của Đan Mạch đã nhận được giấy phép đầu tư một nhà máy trị giá $1 tỷ (935 triệu euro) ở Bình Dương gần Sài Gòn, một trong những dự án đầu tư lớn nhất của châu Âu tại Việt Nam từ trước đến nay.
Ông Daniel Müller, Giám đốc Hiệp hội Doanh nghiệp Châu Á – Thái Bình Dương của Đức cho biết: “Hiện có vẻ như ngày càng có nhiều công ty quy mô vừa đang nỗ lực gia nhập thị trường Việt Nam hoặc đang đưa các hoạt động của họ ra khỏi Trung Quốc”.
Các công ty châu Âu có nhiều lý do để rời khỏi Trung Quốc. Trong những năm gần đây, lương của người lao động tăng cao khiến Trung Quốc trở nên kém hấp dẫn đối với các nhà sản xuất sử dụng nhiều nhân công giá rẻ. Mức lương trung bình hàng năm ở Trung Quốc đã tăng từ khoảng 5,120 euro ($5,400) vào năm 2010 lên tới 13,670 euro vào năm 2020, theo Moody’s Analytics.
Về địa chính trị, mối quan hệ của Trung Quốc với các chính phủ châu Âu xấu đi vào năm 2021 khi Liên minh Châu Âu (EU) ban hành các biện pháp trừng phạt Trung Quốc vì hành vi đối xử với người thiểu số Hồi giáo Duy Ngô Nhĩ ở khu vực Tân Cương. Đáp lại, Bắc Kinh cũng đã ban hành các lệnh trừng phạt các quan chức EU khiến cho một hiệp ước đầu tư Trung Quốc – EU đã được ký kết trước đó bị đóng băng, chưa biết bao giờ mới được phê chuẩn.
Vào năm 2022, chính sách zero-COVID của Bắc Kinh đã khiến chuỗi cung ứng toàn cầu rơi vào tình trạng hỗn loạn khi hoạt động sản xuất bị đình trệ trong các thành phố bị phong tỏa. Thượng Hải chỉ mới được mở cửa trở lại tuần trước sau nhiều tháng bị phong tỏa chặt, còn nhiều khu vực của thủ đô Bắc Kinh vẫn đã bị đóng cửa trong nhiều tháng. Điều này đã làm lung lay niềm tin của các công ty EU rằng Trung Quốc là một địa điểm sản xuất đáng tin cậy.
Biện pháp chống dịch cực đoan đã làm suy yếu nền kinh tế Trung Quốc và đã có những lời cảnh báo rằng tăng trưởng của Trung Quốc năm nay có thể thấp hơn nhiều so với mục tiêu tăng trưởng của họ, thậm chí có thể tăng trưởng thấp hơn Hoa Kỳ. Ngân hàng Thế giới cho biết trong ba tháng đầu năm 2022, GDP của Trung Quốc tăng 4,8%, thấp hơn mục tiêu chính thức hàng năm là 5,5%.
“Ngay cả trước khi xảy ra đại dịch, chúng tôi đã thấy các doanh nghiệp, đặc biệt là những doanh nghiệp sản xuất sử dụng nhiều lao động, bắt đầu chuyển ra khỏi Trung Quốc, đến các quốc gia có chi phí thấp hơn trong khu vực, bao gồm cả Việt Nam”, Raphael Mok, người đứng đầu khu vực châu Á của Fitch Solutions, nói với DW.
Đồng thời, theo ông Mok, Việt Nam đã trở thành một điểm đến hấp dẫn hơn do người lao động Việt Nam có mức lương thấp hơn người Trung Quốc và Việt Nam có tầng lớp trung lưu tăng nhanh.
EU và Việt Nam đã phê chuẩn một hiệp định thương mại tự do, gọi là EVFTA, vào năm 2020, trong đó bao gồm cả hiệp định về bảo hộ đầu tư (EVIPA) mà theo đó chính phủ Việt Nam có nghĩa vụ bảo hộ tiền vốn đầu tư của các doanh nghiệp châu Âu, tránh lặp lại việc tịch biên tài sản bất hợp pháp như trường hợp ông Trịnh Vĩnh Bình, nhà đầu tư Hòa Lan. Thương mại song phương Việt Nam – EU đã tăng lên 49 tỷ euro vào năm 2021, từ 20,8 tỷ euro năm 2012, năm bắt đầu các cuộc đàm phán về Hiệp định Thương mại Tự do EU-Việt Nam (EVFTA).
Tuy nhiên, ông Matthijs van den Broek, thuộc Hiệp hội Doanh nghiệp Hà Lan Việt Nam (DBAV), cho biết, Trung Quốc vẫn là thiết yếu. “Liệu Việt Nam có thay thế Trung Quốc như một địa điểm sản xuất hay không thì còn phải xem xét. Nhưng với tư cách là một địa điểm đầu tư mở rộng hoặc bổ sung ngoài Trung Quốc, hoặc là một phần của chiến lược Trung Quốc+1, chắc chắn Việt Nam có được chỗ đứng”, ông Broek nói với DW.
“Trung Quốc quá lớn và quá tân tiến nên không thể gạt ra ngoài chiến lược châu Á [của các công ty]. Việt Nam vẫn chưa ngang bằng với Trung Quốc về trình độ học vấn, lao động có kỹ năng, cơ sở hạ tầng, và dịch vụ hậu cần,” ông van den Broek nói thêm.
Còn với ông Mok của Fitch Solutions, về dài hạn các doanh nghiệp trong lĩnh vực sản xuất có giá trị gia tăng cao hơn, chẳng hạn như kỹ thuật tân tiến và thiết bị thông minh vẫn sẽ coi Trung Quốc đại lục là một trung tâm sản xuất do chuỗi cung ứng của nó, còn các doanh nghiệp sử dụng nhiều lao động không đòi hỏi nhiều kỹ năng sẽ chọn Việt Nam để có chi phí sản xuất thấp hơn.
Đọc thêm:
