Góc nhìn từ Kramatorsk
Một tù binh Nga đi chân đất khập khiễng trên sân nhựa nứt nẻ dưới sự cảnh giới của quân cảnh Ukraine. Đôi ủng của anh ta nhuốm đầy máu đồng đội đã ngã xuống nhưng đã bị mất trong quá trình di chuyển đến trung tâm giam giữ tạm thời này ở miền đông Ukraine. Anton, một tay súng đến từ St. Petersburg lãnh hai vết đạn vài ngày trước khi đầu hàng. Khoảng 20 lính bộ binh Nga nằm liệt giường co ro trong nhà để xe, thân thể bốc mùi vì trải qua nhiều ngày trong chiến hào và túm tụm trong thùng xe chở đến trại tù… Đó là hình ảnh tù binh Nga được thuật trong bài báo mới đây trên tờ Wall Street Journal…
Những trận chiến đầu tiên trong cuộc tấn công lớn của Ukraine nhằm chiếm lại vùng lãnh thổ bị mất ở phía Nam và phía Đông của đất nước bị Nga xâm chiếm đang dẫn đến một lượng tù nhân Nga đáng kể. Những tù binh Nga tại Kramatorsk đã đầu hàng sau những cuộc đọ súng dữ dội khi lực lượng Ukraine tấn công tuyến phòng thủ đầu tiên của Nga gần thị trấn Velyka Novosilka ở vùng Donetsk phía Đông.
Quân đội Ukraine đã đạt được những thắng lợi nhỏ nhưng ổn định. Lính dự bị được đưa đến các tuyến phòng thủ tiền phương của Nga nhằm làm chậm đà tiến quân của địch, cho phép các chỉ huy củng cố các công sự kiên cố hơn nằm sâu bên trong. Các binh sĩ Ukraine tham gia cuộc tấn công cho biết họ vẫn chưa tiếp cận được tuyến phòng thủ chính của Nga
Nhưng các cuộc tấn công sớm vào các vị trí tiền phương đã gây ra thương vong đáng kể cho cả hai bên. Tuy nhiên, bộ binh Nga cố thủ trong các chiến hào và hàng cây chịu tổn thất nặng nề hơn khi thuộc số người đầu tiên phải đối mặt với các lữ đoàn Ukraine được trang bị vũ khí phương Tây mạnh nhất kể từ khi Tổng thống Nga Vladimir Putin xua quân xâm lược Ukraine vào đầu năm ngoái.
Một số tù nhân nói chuyện với tờ The Wall Street Journal đã mô tả tinh thần của phía Nga là rất thấp. Họ đầu hàng dù biết đầu hàng là một tội ác ở Nga. Anatoly, tay súng không mang giày, cho biết những người trong đơn vị của anh hầu như không dàm nói chuyện khi chờ đợi cuộc tiến công mở màn của Ukraine. “Mọi người đều im lặng, trầm tư, tự hỏi sẽ bắt đầu từ hướng nào. Chúng tôi thực sự sợ hãi. Không ai muốn chết! Chúng tôi đã hy vọng cuộc phản công sẽ không xảy ra – Anatoly là lính hợp đồng từ dãy núi Altai ở miền nam Siberia bộc bạch – Tôi gia nhập quân đội để chiến đấu ở Ukraine vì bạn bè và người quen cũng làm như vậy. Tuyên truyền nói nhiều điều tồi tệ về người Ukraine và ví họ như Đức quốc xã, v.v. Chúng tôi nghe thấy luận điệu này ở khắp mọi nơi”.
Làm công nhân xây dựng ở quê nhà, vào lính, Anatoly là tài xế, sửa chữa phương tiện và vận chuyển các tổ điều khiển máy bay không người lái, nhưng một tháng trước, anh được lệnh đến một vị trí tiền tuyến trong một rừng cây phía Tây Velyka Novosilka. Anh kể lại: “Cách nay một tuần, mọi thứ có vẻ an bình nhưng không lâu sau đó, cuộc tấn công được dự báo bắt đầu. Mọi thứ trở nên hỗn loạn, đạn bay tứ tung, mọi người tháo chạy. Giữa pháo kích và tiếng súng, tôi nhìn vào cánh đồng để tìm kẻ thù. Nhưng tôi không thể thấy bất cứ ai. Trong vòng vài phút, người Ukraine đã xông vào hàng cây và ném lựu đạn vào chiến hào của tôi. Năm đồng đội bên cạnh thiệt mạng, gồm cả Georgy, bạn thân của tôi. Tôi nhảy ra khỏi chiến hào và hét lên: Tôi đầu hàng, tôi đầu hàng!”
Những chiến binh bất đắc dĩ
Tù binh tại Kramatorsk gồm các chuyên gia, lính nghĩa vụ và lính đánh thuê. Một số đến từ các dân tộc thiểu số ở Siberia, số khác đến từ St. Petersburg và Vladivostok. Nhiều người mặc áo quần tả tơi, được băng bó. Một nhóm tù binh ngồi trong một nhà giam tạm. Anton thuộc nhóm bán quân sự Storm Z của Nga bị mảnh đạn văng vào đầu và tay chân từ Tháng Ba. Vết thương ở đầu đặc biệt nặng khiến anh bị nói lắp.
“Bác sĩ nói tôi không thể tiếp tục chiến đấu nhưng chỉ huy vẫn ra lệnh cho tôi và những người bị thương khác phải trở lại mặt trận” – Anton nói và cho biết các chiến binh Storm Z (chỉ những tù nhân được tuyển mộ từ các nhà tù Nga), không được phép rút lui, nếu không sẽ bị chính chỉ huy của họ bắn chết.
Từng là quân nhân phải ngồi tù vì buôn bán ma túy, Anton đăng lính chiến đấu sáu tháng ở Ukraine vì lời hứa sẽ được ân xá. “Nhưng các chỉ huy xem mạng sống của chúng tôi như đồ dùng một lần. Tôi bắt đầu nhận ra trong cuộc chiến này, chúng ta không đứng về phía lẽ phải”.
Anton được lệnh đến một vị trí tiền tuyến gần Velyka Novosilka nhưng anh và những người khác bị bắn trước khi đến nơi. “Một viên đạn găm vào chân và một viên khác vào tay khi tôi đang băng bó vết thương. Tôi và những người bị thương hét về phía quân Ukraine không thấy mặt là chúng tôi muốn đầu hàng. Tôi nói với những người bên cạnh: Nếu chúng ta quay lại, chỉ huy sẽ trừng phạt. Sau đó, chúng tôi ngồi và đợi người Ukraine đến”.
Dmitry, một lính nghĩa vụ sống tại vùng Viễn đông của Nga, cho biết: “Tinh thần binh lính rất thấp. Chúng tôi vẫn phải bám trụ tại tuyến đầu dù đáng ra theo lịch đã được thay thế vào tháng trước, nhưng nó đã không xảy ra. Tôi được đưa tới mặt trận Donetsk chỉ sau một khóa huấn luyện ngắn ngày, gồm một số bài tập bắn súng trên thực địa và sơ cứu cơ bản. Đơn vị của tôi có nhiệm vụ bảo vệ khu định cư Staromaiorske ở phía Nam Velyka Novosilka. Một số xe tăng và xe bọc thép không đủ người điều khiển”.
Giọng anh run run khi mô tả lúc mình bị làn đạn dày đặc vây khốn: “Quân Ukraine tấn công chúng tôi bằng xe tăng, súng cối, pháo binh. Sau đó, xe bọc thép MaxxPro do Mỹ sản xuất đã bắn vào nơi ẩn náu của chúng tôi làm tan rã đội hình. Tôi không biết phải làm gì. Sợ hãi và hoảng loạn. Tôi và một đồng đội bước ra khỏi chiến hào, hai tay giơ cao đầu hàng. Khi họ bắt chúng tôi ngồi xuống đất và trói tay, một lính Nga bất ngờ nhảy ra khỏi chiến hào và ném lựu đạn, khiến một số người Ukraine bị thương trước khi hắn ta bị giết”. Dmitry hy vọng mình sẽ không bị gửi trở lại Nga trong cuộc trao đổi tù nhân nào đó, vì chắc chắn cơ quan an ninh FSB sẽ đối xử với anh rất tàn bạo. “Tôi biết cách thức hoạt động của cấu trúc đàn áp ở Nga hiện nay. Vì vậy, nếu được quyền chọn, tôi sẽ từ chối trao đổi” – anh nói.
