Số lượng lớn các ứng cử viên tổng thống của đảng Cộng hòa (GOP) tham gia cuộc tranh luận đầu tiên đã mang lại cho Donald Trump điều ông mong chờ: Hai giờ đấu đá, cãi vã lẫn nhau chỉ dẫn đến những lời chỉ trích mờ nhạt đối với ứng cử viên dẫn đầu vắng mặt.
Tránh nói về Trump
Cuộc tranh luận kéo dài hai giờ là cơ hội đầu tiên để những người thách thức cựu tổng thống tạo ấn tượng với cử tri cả nước, và trước hết là các cử tri sơ bộ của đảng. Trump, đang dẫn đầu cuộc thăm dò người ủng hộ, đã bỏ qua cuộc tranh luận và thay vào đó là một cuộc phỏng vấn dành cho người dẫn chương trình Tucker Carlson trên mạng xã hội X mà mục tiêu chính là đả kích đối thủ tiềm năng Joe Biden của đảng Dân chủ.
Trump đề cập đến việc “thật bất thường khi một chính trị gia bị truy tố lại giành được sự ủng hộ mạnh hơn, thay vì mất; phủ nhận hành vi sai trái trong các vụ án hình sự chống lại ông, gọi các cuộc điều tra là “săn phù thủy” và gọi Fani Willis, biện lý Fulton, Georgia, là “một tên biện lý tồi tệ”.
Người điều hành cuộc tranh luận Bret Baier của kênh Fox mô tả Trump là “con voi không có trong phòng” và thách thức những người tham dự là “có nên ôm con voi hay đập nó!”. Trump hầu như không được nhắc đến trong giờ tranh luận đầu tiên. Và cuối cùng, lúc được nhắc đến thì lại “trên cơ” các đối thủ! Khi được hỏi liệu họ có ủng hộ Trump ngay cả khi ông bị kết án, chỉ có hai người, cựu thống đốc New Jersey Chris Christie và cựu thống đốc Arkansas Asa Hutchinson cho biết họ không ủng hộ. Khi Christie nói không thể bỏ qua các tội danh của Trump, đám đông đã la ó kéo dài.
Phần mình, Thống đốc Florida Ron DeSantis ban đầu né tránh câu hỏi về việc liệu cựu Phó Tổng thống Mike Pence có đúng không khi chống lại áp lực của Trump đòi giữ lại chứng nhận kết quả bầu cử tổng thống năm 2020. DeSantis nói: “Chúng ta cần chấm dứt việc vũ khí hóa các cơ quan liên bang này (ám chỉ đến các cuộc điều tra liên bang nhằm vào Trump)” và lặp lại quan điểm của cựu tổng thống “chúng có động cơ chính trị”.
Nhưng sau đó ông nói thêm: “Mike đã thực hiện đúng nghĩa vụ của mình, nhưng đây có phải là điều chúng ta nên tập trung vào không?”. Cựu đại sứ Liên Hợp Quốc và cựu Thống đốc South Carolina Nikki Haley “can đảm” hơn khi tuyên bố: “Chúng ta phải đối mặt với sự thật, Trump là chính trị gia bị ghét nhất ở Mỹ! Chúng ta không thể thắng cuộc tổng tuyển cử theo cách này”.
Vivek Ramaswamy, ngôi sao của cuộc tranh luận
Ngược lại, suốt cuộc tranh luận, Vivek Ramaswamy, người sáng lập công ty công nghệ sinh học giàu có, đã nhất nhất bảo vệ mạnh mẽ Trump, bất chấp sự chỉ trích từ nhiều ứng cử viên khác. Ông khẳng định: “Trump là tổng thống giỏi nhất của thế kỷ 21” và tự định vị mình là “người thừa kế của Trump với tư cách là một nhà phi chính trị thích nói sự thật”. Thăng hạng gần đây trong nhiều cuộc thăm dò, Ramaswamy không ngại đấu tranh kịch liệt với Christie, Pence và Haley trong cuộc tranh luận.
Ông nói: “Trong một thời gian dài, GOP có những chính trị gia chuyên nghiệp thường chạy trốn điều gì đó. Bây giờ là thời điểm… chạy theo chứ không trốn nữa”. Ramaswamy bị tấn công là “người học việc và thiếu kinh nghiệm”. Christie gọi ông là “kẻ nghiệp dư” và chế nhạo việc nhà công nghệ tự ví mình như Barack Obama. Christie giễu cợt: “Người đàn ông 38 tuổi có giọng nói trôi chảy này nghe giống như… phần mềm trí tuệ nhân tạo ChatGPT!”. Ramaswamy đáp lại: “Tôi là người duy nhất đứng trên sân khấu không bị mua chuộc và được trả tiền”.
Ramaswamy cũng là ứng cử viên duy nhất nhiệt tình ủng hộ Mỹ chấm dứt tài trợ cho Ukraine trong cuộc chiến với Nga. Ông nói: “Số tiền viện trợ nên được chuyển sang củng cố biên giới phía Nam Hoa Kỳ. Việc ủng hộ Kyiv đang đẩy Nga về phía Trung Quốc”. Phản bác quan điểm này là những ứng viên ủng hộ việc giúp Ukraine trở thành bức tường chống chủ nghĩa bành trướng độc tài của Tổng thống Nga Vladimir Putin. Haley nói: “Ông không có kinh nghiệm về chính sách đối ngoại, và ông đã thể hiện nó ở đây”.
Chiến dịch tranh cử của DeSantis bị đình trệ trong những tháng gần đây do sa thải nhân sự, thay đổi ban vận động và những tuyên bố không nhất quán của ông làm lung lay niềm tin của một số nhà tài trợ và người ủng hộ. Nhưng nhìn chung, DeSantis có một buổi tranh luận tốt, theo đánh giá của Wall Street Journal, nêu rõ được chương trình nghị sự của mình và có thể đã giành được điểm từ những người bảo thủ vì ông từ chối trả lời câu hỏi của người tổ chức cuộc tranh luận: Liệu có phải hành vi của con người đã gây ra biến đổi khí hậu không?
Nếu chỉ trích Trump, DeSantis cũng không nêu tên, chẳng hạn việc Trump xử lý Covid-19 và việc Trump không sa thải Anthony Fauci, chuyên gia về bệnh truyền nhiễm hàng đầu nước Mỹ. DeSantis nói: “Nếu như tôi, tôi sẽ gọi Fauci đến và nói: Anthony, ông đã bị sa thải!”. Thống đốc Florida bước vào cuộc tranh luận với tư thế là tâm điểm để các đối thủ tấn công, nhưng hầu như ông không bị hề hấn gì dù chắc chắn sắp tới ông phải cảnh giác trước một Ramaswamy hùng hổ càn lấn.
Về phần cựu Phó Tổng thống Mike Pence, ông tự xem mình là người thừa kế của Ronald Reagan. Ông nhấn mạnh việc mình đã tuân nghĩa vụ hiến pháp trong ngày 6 Tháng Một, 2021. Ông bảo vệ một số thành tựu của chính quyền Trump, đặc biệt là về vấn đề biên giới, nhưng lại liên tục tách mình ra khỏi ông chủ cũ, gồm cả vấn đề Ukraine. Pence nói “Joe Biden đã làm suy yếu nước Mỹ cả trong lẫn ngoài nước” và tấn công Ramaswamy: “Chúng tôi không cần đào tạo một tân binh”.
Thượng nghị sĩ South Carolina Tim Scott, đứng ở vị trí thứ ba trong một số cuộc khảo sát cấp quốc gia và tiểu bang, là người lặng lẽ nhất trong đêm tranh luận và tránh lao vào các cuộc tranh cãi giữa các ứng cử viên khác. Dù không bị đối thủ nào chỉ trích, nhưng ông cũng không tạo ra khoảnh khắc đáng nhớ nào mà chủ yếu là bám sát các chủ đề tranh cử thông thường của mình: Kể lại cuộc đời mình và những thành tích tại Thượng viện.
Với việc Ramaswamy nổi lên trong các cuộc khảo sát và độc chiếm phần lớn diễn đàn, Scott có thể gặp khó khăn về số người ủng hộ sau cuộc tranh luận. Chiến lược gia GOP Alex Conant kết luận. “Cuộc tranh luận hôm nay giống như một cuộc tranh luận bình thường của GOP trong một thế giới không có Trump. Ngoại trừ việc Trump vẫn tồn tại và vượt lên rất xa các đối thủ”.
