Tim Cook, ông chủ của Apple, đang có một khởi đầu khó khăn cho năm 2024. Trong tháng vừa qua, Apple phải đối mặt loạt khó khăn bất thường. Một tranh chấp bằng sáng chế đã buộc Apple phải loại bỏ các tính năng khỏi hai sản phẩm đồng hồ thông minh. Bộ Tư pháp Hoa Kỳ cũng rục rịch kiện Apple về những vi phạm chống độc quyền.
Công ty khổng lồ này không còn làm mưa làm gió ở thị trường Trung Quốc khi thị phần của họ đang mất dần vào tay các đối thủ địa phương. Một số nhà phân tích Wall Street gần đây lại bồi thêm một cú khi loan rằng cổ phiếu Apple đã được định giá quá cao. Ngày 11 Tháng Giêng 2024, Microsoft đã tạm soán ngôi nhà sản xuất iPhone để trở thành công ty có giá trị nhất thế giới.
Chuỗi tin xấu có thể tiếp tục xảy ra vào ngày 1 Tháng Hai 2024, khi Apple báo cáo thu nhập hàng quý. Các nhà nghiên cứu cổ phiếu ước tính doanh thu Apple hầu như không tăng trong quý cuối cùng của năm 2023. Ngày 2 Tháng Hai, uy tín Apple sẽ bị thử thách khi họ xuất xưởng Vision Pro, chiếc tai nghe thực tế tăng cường (augmented reality headset) mà họ đã phát triển và đã quảng bá suốt vài năm qua.
Thiết bị cao cấp Vision Pro sẽ được bán với giá cao chóng mặt $3,499. Sản phẩm này thể hiện sự đặt cược lớn vào một “nền tảng” công nghệ mới mà Apple hy vọng ngày nào đó có thể thay thế điện thoại thông minh. Tuy nhiên, chẳng có tín hiệu lạc quan nào cho thấy Apple có thể thắng với Vision Pro có giá cao ngất ngưởng như vậy. Netflix, Spotify và YouTube thông báo họ sẽ không cung cấp các ứng dụng phát trực tuyến phổ biến của họ trên Vision Pro!
Giá cổ phiếu Apple vẫn không biến động đáng kể trong Tháng Giêng. Vài ngày sau khi bị Microsoft qua mặt, Apple đã giành lại được danh hiệu công ty hùng mạnh nhất thế giới, với mức định giá $3 nghìn tỷ. Nếu việc ra mắt Vision Pro thất bại, tác động ngắn hạn đến doanh thu của Apple sẽ không đáng kể, do số lượng sản xuất ban đầu còn hạn chế. Tuy nhiên, ông chủ của Apple – Tim Cook – sẽ không khôn ngoan nếu bỏ qua nhiều tín hiệu xấu xuất hiện những ngày đầu năm. Tất cả cho thấy đó thật sự là những thách thức lớn. Những vấn đề này thuộc ba hạng mục chính: Các vấn đề chống độc quyền và pháp lý; doanh số bán iPhone chậm; và căng thẳng địa chính trị ngày càng tăng.
Dù là nhà sản xuất phần cứng (iPhone, tai nghe, máy tính bảng, laptop…) nhưng doanh thu Apple còn đến từ hoạt động kinh doanh dịch vụ. Hai phần lớn nhất của danh mục này là kinh doanh quảng cáo (trong đó có khoảng $20 tỷ/năm thu từ Google để biến công cụ tìm kiếm này thành tùy chọn mặc định trên các thiết bị Apple) và App Store (thu khoảng $24 tỷ).
Ngoài ra, còn có Apple Music và Apple TV. Tổng cộng, doanh thu từ dịch vụ lên tới $85 tỷ mỗi năm, chiếm 1/5 tổng doanh thu. Năm 2016, dịch vụ chỉ đóng góp $24 tỷ cho Apple, tương đương 1/10 tổng doanh thu. Nói chung, khi dịch vụ trở thành một phần quan trọng trong hoạt động kinh doanh, lợi nhuận chung của Apple bắt đầu tăng mạnh, từ 38% năm 2018 lên 44% vào năm 2023.
Tuy nhiên, song song với lợi nhuận, Apple bắt đầu đụng phải nhiều vấn đề pháp lý đau đầu. Tháng Mười 2023, Ủy ban Thương mại Quốc tế (International Trade Commission), một cơ quan liên bang của Hoa Kỳ, phán quyết rằng Apple đã vi phạm các bằng sáng chế liên quan đến cảm biến đo oxy thuộc sở hữu của Masimo, một nhà sản xuất thiết bị y tế. Các vấn đề pháp lý lớn hơn của Apple còn liên can đến các hoạt động kinh doanh dịch vụ của hãng. Tháng Ba 2024, loạt quy định mới sẽ có hiệu lực tại thị trường khổng lồ EU, nơi buộc Apple phải cho phép cài đặt ứng dụng trên thiết bị mà không cần thông qua App Store. Điều này khiến Apple mất đứt việc ăn ngon lành khoản phí 30% đối với hầu hết giao dịch mua hàng trong ứng dụng App Store.
Tại Mỹ, Bộ Tư pháp đang xem xét liệu đồng hồ thông minh của Apple có hoạt động với iPhone tốt hơn so với các điện thoại thông minh khác không; và tại sao dịch vụ nhắn tin (messaging service) của Apple lại không khả dụng trên các thiết bị đối thủ. Nếu tòa đồng ý với Bộ Tư pháp rằng những thỏa thuận của Apple với các nhà sản xuất thiết bị trong việc cài đặt ứng dụng công cụ tìm kiếm mặc định là phản cạnh tranh thì Apple có thể bị mất khoảng $20 tỷ mỗi năm. Cần nhắc lại, một vụ kiện gần tương tự được đệ trình vào năm 2021 bởi Epic Games, một nhà phát triển trò chơi điện tử, đã dẫn đến kết quả là Apple phải thay đổi cách tính phí đối với các nhà phát triển bán ứng dụng trên App Store.
Hoạt động kinh doanh đang chậm lại mới thật sự là vấn đề đáng lo nữa. Theo một cuộc thăm dò của giới phân tích, Apple bán được khoảng 220 triệu iPhone vào năm 2023, chỉ hơn một chút so với con số 217 triệu vào năm 2017. Năm 2024, con số này có thể không cao hơn. Trong một thời gian, Apple có thể bù đắp doanh số chậm lại bằng mức giá cao hơn. Nhưng tăng trưởng doanh thu hàng năm đã giảm xuống 2% trong hai năm qua, từ mức trung bình 10% trong giai đoạn 2012-2021.
Một số đối thủ đang cố gắng giành thị phần Apple trong lĩnh vực thiết bị cao cấp bằng cách khai thác sự thèm muốn của người tiêu dùng đối với trí tuệ nhân tạo (AI). Samsung, gã khổng lồ công nghệ Hàn Quốc, cho biết họ sẽ ra mắt một loạt điện thoại hỗ trợ AI vào cuối Tháng Giêng 2024. Các tính năng nổi bật gồm có dịch giọng nói theo thời gian thực, chỉnh sửa ảnh và biên tập video. Các thiết bị này có thể được bán trước tám tháng so với thế hệ iPhone tiếp theo của Apple.
Khi nói đến AI, Apple dường như đi chậm một bước, dù công ty đang đầu tư khá nhiều. Tháng Mười 2023, các kỹ sư Apple cùng những nhà nghiên cứu thuộc Đại học Columbia đã phối hợp tung ra một mô hình AI nguồn mở có tên Ferret. Hai tháng sau, Apple tung ra một bài viết, nói về ứng dụng AI chạy trên điện thoại thông minh. Tháng Giêng 2024, một blogger công nghệ Hàn Quốc cho biết bản cập nhật hệ điều hành của Apple có thể ra mắt sớm nhất vào Tháng Sáu, trong đó có các cải tiến về AI cho Siri. Có tin đồn Apple cũng đang có kế hoạch sử dụng AI trong công cụ tìm kiếm riêng của họ.
Apple đang gặp khó khăn trong việc kiếm tiền ở Trung Quốc, thị trường mang lại 17% tổng doanh thu của hãng. Theo ngân hàng đầu tư Jefferies, thị phần điện thoại thông minh của Apple tại Trung Quốc đã giảm vào năm 2023. Trong khi đó, Huawei, hãng công nghệ nội địa hàng đầu, tăng trưởng khoảng sáu điểm phần trăm.
Tháng Tám 2023, Huawei đã khiến những người theo dõi ngành công nghiệp và chính phủ Mỹ choáng váng khi tung ra thiết bị 5G đầu tiên chứa chip tiên tiến do Trung Quốc sản xuất thay vì nhập khẩu. Bất chấp những nỗ lực nhằm chuyển một số hoạt động sản xuất sang Ấn Độ, khoảng 90% iPhone – cùng với hầu hết máy tính Mac và iPad – vẫn được sản xuất tại các nhà máy Trung Quốc. Do vậy, Apple sẽ đối mặt sự leo thang địa chính trị nghiêm trọng, chẳng hạn xung đột ở Đài Loan, trong ít nhất năm năm tới, trong bối cảnh Washington và Bắc Kinh gườm nhau hàng ngày.
Việc Donald Trump trở lại Tòa Bạch Ốc gần như chắc chắn dẫn đến khả năng nhiều hình thức rào cản thương mại được dựng lên. Trong thực tế, Joe Biden hay Donald Trump đều không nhân nhượng Trung Quốc. Chính phủ Bắc Kinh đang phản ứng lại các lệnh trừng phạt của Mỹ. Trung Quốc đã cấm các sản phẩm do Micron, một nhà sản xuất chip đến từ Idaho, không được phép dính dáng đến một số dự án cơ sở hạ tầng ở nước họ. Tháng Chín 2023, có tin Bắc Kinh ra lệnh cấm quan chức chính phủ dùng sản phẩm Apple. Mặc dù sau đó nhà chức trách phủ nhận tin trên nhưng sự việc cũng khiến giới đầu tư lo lắng.
Dĩ nhiên Trung Quốc, ít nhất ở thời điểm này, chưa thể chơi rắn với Apple. Bất kỳ hành động nào của Trung Quốc làm tổn thương Apple cũng sẽ gây tổn hại cho chính Trung Quốc. Có ba triệu người làm việc trong chuỗi cung ứng của Apple và đa số là người Trung Quốc. Dù vậy, với việc chơi sát ván nhau giữa Washington và Bắc Kinh, bất luận tập đoàn khổng lồ nào của Mỹ, dĩ nhiên trong đó có Apple, cũng có thể trở thành ruồi muỗi chết bởi cuộc húc nhau chí tử của cuộc chiến trâu bò.
