Đại bại trước Donald Trump ở vòng bầu cử sơ bộ tại tiểu bang nhà South Carolina ngày 24 Tháng Hai 2024 (298,681 phiếu so với 451,905 phiếu của Trump), Nikki Haley và cơ hội giành được đề cử của Đảng Cộng hòa trong chiến dịch tranh cử tổng thống 2024 ngày càng tan biến như bọt xà phòng. Không ứng cử viên nào, Dân chủ lẫn Cộng hòa, thất bại trong cuộc bầu cử sơ bộ ở bang nhà kể từ năm 1972. Nikki Haley có thể cầm cự đến bao giờ?
Sau khi thất bại trước cựu Tổng thống Donald Trump ở Iowa, New Hampshire, U.S. Virgin Islands rồi Nevada, cựu Thống đốc South Carolina Nikki Haley kỳ vọng có thể lật ngược thế cờ với cuộc bầu cử sơ bộ tại tiểu bang nhà vào ngày 24 Tháng Hai 2024. Tuy nhiên, một lần nữa, bà lại thua và thua rất đậm. Với hầu hết ứng cử viên, thất bại nghiêm trọng và đau đớn như vậy ở tiểu bang quê nhà sẽ kết thúc chiến dịch tranh cử. Tuy nhiên, Nikki Haley vẫn giương cao nòng súng.
Phát biểu trước đám đông ủng hộ hô vang “Nikki” vào tối Thứ Bảy 24 Tháng Hai 2024, Nikki Haley nói: “Nước Mỹ sẽ tan rã nếu chúng ta đưa ra những lựa chọn sai lầm. Điều này chưa bao giờ liên quan cá nhân tôi hay tương lai chính trị của tôi. Tôi là người giữ lời. Tôi sẽ không từ bỏ cuộc chiến.” Haley thề tiếp tục “chiến đấu đến giọt máu cuối cùng”, cho đến ít nhất “Super Tuesday” (ngày 5 Tháng Ba 2024), khi 15 tiểu bang và một vùng lãnh thổ sẽ bỏ phiếu.
Để được sự đề cử của GOP, một ứng cử viên phải giành được 1,215 đại biểu. Trump hiện có 63 và Haley có 17.
Bà Haley tiếp tục khẳng định: “Tôi sẽ không từ bỏ cuộc chiến khi đa số người Mỹ không muốn chọn Donald Trump lẫn Joe Biden. South Carolina đã lên tiếng. Đây là tiểu bang thứ tư thể hiện điều đó. Trong mười ngày tới, 21 tiểu bang và vùng lãnh thổ khác sẽ nói lên tiếng nói của mình. Họ có quyền lựa chọn thực sự chứ không phải bầu cử kiểu Xô Viết khi lá phiếu chỉ có một ứng cử viên. Tôi có nghĩa vụ mang lại cho người dân sự lựa chọn như vậy.”
USA Today nhận định, việc Haley ra ứng cử có ý nghĩa định hình tương lai cho Đảng Cộng hòa (GOP) cũng như ý nghĩa chính trị của việc nỗ lực lật đổ tượng đài Trump. Với tư cách là đối thủ cạnh tranh GOP duy nhất còn lại, Haley cáo buộc Trump xóa bỏ các nguyên tắc bảo thủ truyền thống, liên tục đưa ra những phát biểu gây chia rẽ làm thu hẹp phạm vi kiếm phiếu của GOP thay vì mở rộng. Bà cáo buộc Trump làm tăng nợ quốc gia, đứng về phía các nguyên thủ độc tài, vuốt ve Vladimir Putin lẫn Tập Cận Bình…
Haley nhấn mạnh GOP nên có những chính sách thể hiện trách nhiệm tài chính và thúc đẩy dân chủ trên thế giới. Chưa hết, Nikki Haley nhắc rằng Trump đang bị dính vào vô số rắc rối pháp lý và ông ấy “bị ám ảnh bởi những con quỷ mà chính ông ấy tạo ra trong quá khứ, đến nỗi ông ấy không thể dồn sức vào việc làm sao mang lại tương lai mà người Mỹ xứng đáng có được”.
Haley, 52 tuổi, tự nhận là nhà lãnh đạo thế hệ tiếp theo, đang cố tạo ra sự tương phản rõ rệt với Trump, 77 tuổi; và Biden, 81 tuổi. Một trong những chiến thuật nổi trội của bộ máy tranh cử Nikki Haley là nhấn mạnh yếu tố tuổi tác của hai ông già Biden và Trump. Olivia Perez-Cubas, một trong những phát ngôn viên của Nikki Haley, nói: “Có 70% người Mỹ không muốn chứng kiến trận tái đấu Biden-Trump và 60% người Mỹ cho rằng Biden và Trump đều đã quá già. Họ [cử tri] xứng đáng có được sự lựa chọn tốt hơn.”
Trong các bài phát biểu ở những tiểu bang tổ chức tranh cử sớm, Haley khẳng định rằng bà có nhiều thứ vũ khí tốt hơn Trump để đánh bại Joe Biden trong cuộc tổng tuyển cử vào Tháng Mười Một. Bà đề cập các cuộc khảo sát, trong đó có cuộc thăm dò gần đây do Trường Luật Marquette (Marquette Law School) thực hiện, cho thấy bà có tỷ lệ ủng hộ hai con số so với Biden. Kết quả trung bình từ các cuộc thăm dò quốc gia của RealClearPolitics cho thấy Haley dẫn trước Biden năm điểm. Trump hơn Biden hai điểm trong cùng cuộc khảo sát.
Không phải không có lý do để Nikki Haley nuôi hy vọng. Khi Trump cảnh báo sau cuộc bầu cử sơ bộ ở New Hampshire rằng bất kỳ ai quyên góp cho Haley sẽ “bị tống xuất vĩnh viễn khỏi trại MAGA” (“permanently barred from the MAGA camp”), nguồn tiền mặt quyên góp lập tức đổ về rương tranh cử của Nikki Haley. Bộ máy vận động tranh cử của bà cho biết Nikki Haley huy động được $2 triệu chỉ trong vòng 48 giờ sau lời đe dọa hùng hồn của Trump.
Giấy tờ tài chính liên bang mà bộ máy tranh cử Nikki Haley nộp giữa Tháng Hai cho thấy số tiền Haley quyên góp được vào Tháng Giêng nhiều hơn Trump. Haley có $13 triệu trong ngân hàng vào cuối Tháng Giêng (so với $30 triệu của Trump vào cùng thời điểm). Chiến dịch tranh cử của Haley cho biết họ đang quảng cáo ở Michigan và công bố khoản mua quảng cáo trên toàn quốc trị giá bảy con số. Hai ngày sau cuộc bầu cử sơ bộ ở South Carolina sẽ là khoảng thời gian quan trọng đối với nỗ lực gây quỹ của Haley.
Bất luận thế nào, những người lạc quan nhất cũng không tin Nikki Haley có thể lội ngược dòng và làm nên lịch sử. Chiến dịch tranh cử càng kéo dài của bà càng giống như một hành động viển vông. Thậm chí nhiều chính trị gia ủng hộ bà cũng nói rằng Nikki Haley đang lãng phí thời gian và tiền bạc của GOP. Tính đến ngày 24 Tháng Hai 2024, Haley đã thành lập các nhóm lãnh đạo chiến dịch ở 11 tiểu bang tổ chức các cuộc bầu cử sơ bộ sắp tới, trong đó có Alaska.
Những ngày tới, Nikki Haley sẽ thực hiện chiến dịch vận động khắp nước Mỹ với tốc độ chóng mặt, đến ít nhất bảy bang và Washington DC trong chặng cuối cùng. Bà sẽ dừng chân hai lần ở Michigan, North Carolina và Virginia; rồi Minnesota, Colorado, Utah và Massachusetts… Tuy nhiên, theo nhiều nhà quan sát, Nikki Haley chỉ có thể “gồng” đến ngày “Super Tuesday” (5 Tháng Ba 2024) khi kết quả ngã ngũ với việc thua Donald Trump.
Trong một chiến dịch tranh cử tại South Carolina, Trump không còn gọi Nikki Haley là “não chim” nữa mà bây giờ là một người “não chết”. Trump khai mạc chương trình vận động với một video quay con gà rán cùng dòng chữ: “Tất cả chúng ta đều biết chuyện này kết thúc như thế nào. Cắm cái nĩa vào Nikki Haley. MỤ ẤY TÀN ĐỜI RỒI.” (“We all know how this ends. Stick a fork in Nikki Haley. SHE’S DONE.”)
Dù vậy, không ít chính trị gia GOP coi Nikki Haley là một đối trọng có năng lực và có tư cách hơn so với một người chỉ biết mang lại sự hỗn loạn như Trump. Một số chiến lược gia GOP nhận định rằng có lẽ Nikki Haley không thật sự giao chiến với Trump 2024. Tất cả những gì Nikki Haley đang thực hiện chỉ là “làm nháp” để có đủ kinh nghiệm máu xương cho mùa bầu cử tổng thống 2028. Nếu đó thật sự là toan tính của Nikki Haley thì chiến dịch tranh cử hiện tại mang lại cho bà một khởi đầu quan trọng. Ron Bonjean, một chiến lược gia chính trị, nhận xét: “Mọi người sẽ nhớ đến bà và rằng bà là một ứng cử viên sáng giá”.
