Bất bình đẳng về thu nhập đang ở mức cao nhất mọi thời đại ở Mỹ, nhưng các chính sách tiến bộ mang lại nhiều đòn bẩy hơn cho người lao động có thể đảo ngược tình trạng tăng lương trì trệ trong nhiều thập kỷ, đặc biệt là đối với những người lao động có thu nhập thấp.
“Khi nói về giấc mơ Mỹ, tôi nghĩ mọi người đều có một tương lai tốt đẹp, có một ngôi nhà ấm cúng, gia đình hạnh phúc, con cái được học hành đến nơi đến chốn, những kỳ nghỉ hè thỏa thích, và kế hoạch nghỉ hưu thoải mái,” Heidi Shierholz, chủ tịch Viện Chính Sách Kinh Tế, nói tại cuộc họp báo do Dịch Vụ Truyền Thông Thiểu Số (EMS) tổ chức hôm 21 Tháng Sáu.
Nhưng thực tế thì sao? Theo EMS, bất bình đẳng thu nhập tiếp tục gia tăng ở Mỹ. Chỉ có 10% người giàu nhất ở Mỹ kiếm được trên $150,000 mỗi năm và có tài sản trên $1 triệu. Đại đa số những gia đình có thu nhập thấp, kiếm chỉ được trung bình $31,000 mỗi năm và chẳng có tài sản gì đáng kể.
Tiến Sĩ Michael Reich, giáo sư kinh tế và là chủ tịch Trung Tâm Động Lực Về Tiền Lương Và Việc Làm tại Viện Nghiên Cứu Lao Động và Việc Làm tại đại học University of California, Berkeley, lưu ý rằng hơn 10 triệu công nhân ở Mỹ đang tham gia nền kinh tế tự do , lái xe cho các ứng dụng chia sẻ chuyến đi hoặc dịch vụ giao bữa ăn. Những công nhân như vậy, phần lớn là người nhập cư.
Theo tính toán của Reich, họ chỉ kiếm được không tới $ 7/ giờ, mặc dù làm việc từ 12-14 tiếng mỗi ngày. Lý do là có quá nhiều người lái xe, đặc biệt là người nhập cư, họ thiếu kỹ năng hoặc mối quan hệ để có được việc làm tốt hơn, và vì vậy, họ giống như một lực lượng lao động bị “giam cầm.”
Cả Shierholz và Reich đều đã điều trần trước Quốc Hội để tăng mức lương tối thiểu liên bang, hiện là $7.25/giờ, lên $15/giờ. 27 triệu công nhân sẽ được hưởng lợi từ sự gia tăng này.
Reich lưu ý các nhà thầu độc lập hiện không có quyền thành lập công đoàn, nhưng một số tiểu bang, bao gồm cả Massachusetts, đang xem xét các luật hỗ trợ thương lượng tập thể cho người lao động hợp đồng.
Tham dự cuộc họp, Tiến Sĩ Michelle Holder, phó giáo sư kinh tế tại John Jay College of Criminal Justice in the City University of New York, cho biết, sự bất bình đẳng về giới tính và tiền lương dựa trên chủng tộc phải được giải quyết bởi các nhà hoạch định chính sách.
Theo Cục Thống Kê Lao Động, sử dụng dữ liệu hàng năm năm 2023, công nhân da trắng làm việc toàn thời gian kiếm được trung bình $59,000/năm, trong khi công nhân da đen kiếm được trung bình chỉ khoảng $48,000/năm. Nghĩa là, nếu người da trắng làm được $1, người da đen chỉ làm được 81 xu; phụ nữ da đen chỉ kiếm được 73 xu và phụ nữ Latina kiếm được 57 xu trên một đôla mà người da trắng kiếm được.
Theo bà Holder, nguyên do người da đen, phụ nữ da màu bị thua thiệt như vậy là vì có số năm làm việc ít, trình độ học vấn thấp, thiếu khả năng tiếp cận các mạng lưới cung cấp công việc lương cao, nhưng nạn phân biệt đối xử cũng đóng vai trò rất lớn.
Bà cho biết các chính sách hiệu quả nhằm chống lại khoảng cách về chủng tộc và tiền lương dựa trên giới tính đã được ban hành ở cấp tiểu bang. Luật minh bạch về trả lương, yêu cầu các doanh nghiệp đăng nhiều mức lương cho mỗi danh sách việc làm, đã có hiệu quả trong việc hạn chế sự phân biệt đối xử đối với phụ nữ và người da màu. Tiểu bang New York có luật quy định việc các nhà tuyển dụng tiềm năng yêu cầu lịch sử tiền lương trước đó từ người xin việc là bất hợp pháp.
“Sự di chuyển giữa các thế hệ, lý thuyết cho rằng ‘con hơn cha là nhà có phúc’ về mặt lương bổng, là động lực chính của Giấc mơ Mỹ, nhưng đã suy giảm trong nhiều thập niên qua,” Tiến Sĩ Austin Clemens, chuyên gia cấp cao tại trung tâm Center for Equitable Growth ở Washington cho biết tại cuộc họp. “Trong những năm 1940 và 50, 90% thanh niên kiếm được nhiều tiền hơn cha mẹ họ. Nhưng đến những năm 1980 trở đi, tỷ lệ đó giảm xuống chỉ còn 50%.”
Theo ông, hầu hết sự tăng trưởng về thu nhập đều diễn ra ở những ngành nghề vốn đã có mức lương cao, giới trí thức.
Giới tính và chủng tộc là động lực chính dẫn đến khoảng cách tiền lương ngày càng lớn. Nhưng theo bà Shierholz, người chuyên về tác động của AI trong lực lượng lao động, cho biết nỗi lo sợ của mọi người về công nghệ và trí tuệ nhân tạo sẽ đánh cắp những công việc được trả lương cao là không có cơ sở. “Khi người sử dụng lao động áp dụng thay đổi công nghệ nâng cao năng suất, họ có thể tạo ra hàng hóa và dịch vụ với giá rẻ hơn. Khi họ có thể tạo ra hàng hóa và dịch vụ rẻ hơn, thì mọi người sẽ có tiền dư để mua những hàng hóa và dịch vụ mới mà lẽ ra họ không thể làm được, và điều đó sẽ tạo ra nhiều việc làm hơn,” bà nói.
Tiến Sĩ Clemens cho biết, các bậc cha mẹ thế hệ đầu tiên, vì sự phân biệt đối xử, vì họ đang ở một đất nước mới, có thể gặp khó khăn để kiếm được thu nhập tương xứng với khả năng và tài năng của mình, nhưng con cái họ sống khá tốt vì người nhập cư có xu hướng chọn những nơi có việc làm tốt và triển vọng giáo dục tốt. Và điều đó có tác động rất tích cực đến những người nhập cư thế hệ thứ hai.
Ông cho rằng, đây sẽ là thời điểm tuyệt vời để Cục Dự Trữ Liên Bang xem xét cắt giảm lãi suất nhằm vực dậy thị trường việc làm và giúp ích hơn cho người lao động có thu nhập thấp.
