Tổng thống Nam Hàn đã gây chấn động cả nước vào tối Thứ Ba khi bất ngờ tuyên bố thiết quân luật ở nền dân chủ Á châu, lần đầu tiên sau gần 50 năm.
Quyết định quyết liệt của ông Yoon Suk-yeol được công bố trong một chương trình truyền hình đêm khuya – đề cập đến “các thế lực chống nhà nước” và mối đe dọa từ Bắc Hàn.
Nhưng mọi chuyện nhanh chóng trở nên rõ ràng rằng điều đó không phải do các mối đe dọa bên ngoài thúc đẩy mà do những rắc rối chính trị tuyệt vọng của chính ông.
Tuy nhiên, tuyên bố này đã khiến hàng ngàn người tập trung trước quốc hội để phản đối, trong khi các nhà lập pháp đối lập kêu gọi tiến hành một cuộc bỏ phiếu khẩn cấp để loại bỏ biện pháp này.
Bị thất bại với những phản ứng liên tục từ nhiều phía khi ban bố lệnh, Tổng Thống Yoon đã phải chấp nhận cuộc bỏ phiếu của Quốc Hội và dỡ bỏ lệnh thiết quân luật.
Các nhà quan sát cho rằng Yoon đang hành động trong tình trạng giống như đang bị bao vây, nhưng thiếu những lời giải thích rõ ràng với công chúng.
Trong bài phát biểu tối Thứ Ba, ông Yoon nói rằng những nỗ lực của phe đối lập đang nhằm làm suy yếu chính phủ của ông, trước khi ra tuyên bố thiết quân luật để “đè bẹp các lực lượng chống nhà nước đang cố hủy hoại mọi thứ.”
Sắc lệnh của ông là tạm thời giao cho quân đội nắm quyền – với lực lượng quân đội và cảnh sát đặc biệt được triển khai đến tòa nhà quốc hội, nơi người ta nhìn thấy trực thăng quần đảo và hạ cánh trên mái nhà.
Truyền thông địa phương cũng chiếu trên TV cảnh những người lính đeo mặt nạ, mang theo súng tiến vào tòa nhà trong khi các nhân viên dân sự cố gắng ngăn chặn họ bằng bình cứu hỏa.
Khoảng 23:00 giờ địa phương hôm Thứ Ba (14:00 GMT), quân đội đã ban hành sắc lệnh cấm các cuộc biểu tình và hoạt động của quốc hội và các nhóm chính trị, đồng thời đặt giới truyền thông dưới sự kiểm soát của chính phủ.
Nhưng phản ứng của một quốc gia dân chủ thật sự, là ngay lập tức các chính trị gia Nam Hàn gọi tuyên bố của Yoon là bất hợp pháp và vi hiến. Lãnh đạo đảng của ông Yoon, Đảng Quyền lực Nhân dân bảo thủ, cũng gọi hành động của Yoon là “một bước đi sai lầm.”
Trong khi đó, lãnh đạo đảng đối lập lớn nhất đất nước, Lee Jae-myung của Đảng Dân chủ tự do, kêu gọi các nghị sĩ của ông tập trung tại quốc hội để bỏ phiếu bác bỏ tuyên bố này.
Ông cũng kêu gọi người dân Nam Hàn bình thường nên có mặt tại quốc hội để phản đối. “Xe tăng, xe bọc thép chở quân và những người lính cầm súng và dao sẽ cai trị đất nước… Đồng bào của tôi, hãy đi đến với Quốc Hội.”
Hàng ngàn người hưởng ứng lời kêu gọi, đổ xô tập trung bên ngoài quốc hội đã được canh gác nghiêm ngặt. Người biểu tình hô vang: “Không thiết quân luật!” và “đánh đổ chế độ độc tài.”
Phương tiện truyền thông địa phương phát sóng từ địa điểm này cho thấy một số vụ xô xát giữa người biểu tình và cảnh sát tại cổng. Nhưng bất chấp sự hiện diện của quân đội, căng thẳng không leo thang thành các tình huống bạo lực.
Các nhà lập pháp leo qua các chướng ngại vật – thậm chí đi hàng những người lính của quân đội để vào phòng bỏ phiếu ngay sau đó. Ngay sau 01:00 sáng ngày Thứ Tư, Quốc Hội Nam Hàn, với 190 trong số 300 thành viên có mặt, đã bỏ phiếu bác bỏ biện pháp này. Tuyên bố thiết quân luật của Tổng Thống Yoon bị phán quyết là vô hiệu.
Thiết quân luật là quy định tạm thời của chính quyền quân sự trong thời điểm khẩn cấp, khi chính quyền dân sự được coi là không thể hoạt động.
Lần cuối cùng nó được tuyên bố ở Nam Hàn là vào năm 1979, khi nhà độc tài quân sự lâu năm của đất nước Park Chung-hee bị ám sát trong một cuộc đảo chính.
Lệnh thiết quân luật chưa bao giờ được sử dụng kể từ khi đất nước này trở thành một nền dân chủ nghị viện vào năm 1987. Nhưng hôm Thứ Ba, Tổng Thống Yoon gây sốc khi nói trong một bài phát biểu quốc gia rằng ông ta đang cố gắng cứu Nam Hàn khỏi “các thế lực thù địch chống nhà nước.”
Yoon, người có lập trường cứng rắn hơn đáng kể đối với Bắc Hàn so với những người tiền nhiệm, đã mô tả phe đối lập chính trị là những người ủng hộ Bắc Hàn – nhưng không đưa ra bằng chứng.
Theo quy định của thiết quân luật, quân đội được trao thêm quyền hạn và có thể đình chỉ các quyền hoạt động dân sự đối với công dân, cũng như các bỏ qua các tiêu chuẩn và biện pháp bảo vệ pháp quyền.
Bất chấp việc quân đội tuyên bố hạn chế hoạt động chính trị và truyền thông – những người biểu tình và chính trị gia đã đồng khẳng định lý do để đưa ra thiết quân lực không thuyết phục. Hiện không có dấu hiệu nào cho thấy chính phủ nắm được quyền kiểm soát các phương tiện truyền thông tự do – Yonhap, đài truyền hình quốc gia và các cơ quan truyền thông khác vẫn tiếp tục đưa tin một cách bình thường.
Những nhà lập pháp đã cùng chạy về Quốc Hội để họp khẩn cấp ngay sau tuyên bố của Tổng Thống Yoon, nhằm ngăn chặn biện pháp thiết quân luật
Yoon Suk-yeol được bầu làm tổng thống vào Tháng Năm 2022 với tư cách là một người bảo thủ theo đường lối cứng rắn, nhưng mất đi những phần quyền lực quan trọng, kể từ Tháng Tư khi phe đối lập giành chiến thắng vang dội, chiếm đa số ghế trong Quốc Hội.
Chính phủ của Yoon Suk-yeol kể từ đó không thể thông qua các dự luật mà họ muốn, và thay vào đó chỉ còn quyền phủ quyết các dự luật do phe đối lập tự do thông qua.
Yoon Suk-yeol cũng chứng kiến tỷ lệ ủng hộ sụt giảm – dao động quanh mức thấp 17% – do ông vướng vào một số vụ bê bối tham nhũng trong năm nay – bao gồm một vụ liên quan đến việc Đệ nhất phu nhân nhận túi quà với chiếc Dior và một vụ khác liên quan đến thao túng cổ phiếu.
Tháng trước, Yoon Suk-yeol buộc phải đưa ra lời xin lỗi trên truyền hình quốc gia, nói rằng ông đang thành lập một văn phòng giám sát các nhiệm vụ của Đệ nhất phu nhân, nhưng từ chối một cuộc điều tra rộng hơn mà các đảng đối lập đã kêu gọi.
Cách đây một tuần, phe đối lập đề xuất cắt giảm một dự luật ngân sách lớn của chính phủ – dự luật này không thể phủ quyết.
Cùng lúc đó, phe đối lập cũng đưa ra ý luận tội tội các thành viên nội các và một số công tố viên hàng đầu – trong đó có người đứng đầu cơ quan kiểm toán của chính phủ – vì đã không điều tra Đệ nhất phu nhân.
Tuyên bố thiết quân luật của Tổng Thống Yoon khiến dân chúng rơi vào trạng thát bất ổn trong trong suốt sáu giờ đồng hồ, người Nam Hàn bối rối không hiểu lệnh thiết quân luật đang phục vụ cho chuyện gì.
Bất chấp sự hiện diện dày đặc của quân đội và cảnh sát ở thủ đô, việc tiếp quản của quân đội đã không thành hiện thực.
Hiện chưa rõ điều gì sẽ xảy ra và hậu quả sẽ ra sao đối với Tổng Thống Yoon. Một số người biểu tình tụ tập bên ngoài hội nghị vào tối Thứ Ba cũng đã hét lên: “Hãy bắt giữ Yoon Suk-yeol.” Hành động đầy liều lĩnh của ông ta đã khiến cả nước Hàn bị choáng váng – nơi tự coi mình là một nền dân chủ hiện đại, thịnh vượng đã tiến xa kể từ những ngày độc tài.
Đây đang được coi là thách thức lớn nhất đối với xã hội dân chủ đó trong nhiều thập kỷ. Các chuyên gia cho rằng nó có thể gây tổn hại đến danh tiếng của Nam Hàn với tư cách là một nền dân chủ thậm chí còn hơn cả cuộc bạo loạn ngày 6 Tháng Một ở Mỹ.
Giải thích về hành động này, Leif-Eric Easley tại Đại học Ewha ở Seoul nói: “Tuyên bố thiết quân luật của Yoon dường như vừa vi phạm pháp lý vừa là một tính toán sai lầm chính trị, gây rủi ro không cần thiết cho nền kinh tế và an ninh của Nam Hàn Quốc.”
“Ông ấy có vẻ giống như một chính trị gia đang bị bao vây, đang thực hiện một hành động tuyệt vọng chống lại các vụ bê bối ngày càng gia tăng, cản trở thể chế và kêu gọi luận tội, tất cả những điều này hiện có khả năng sẽ gia tăng.”
Phát biểu ngay sau cuộc bỏ phiếu dỡ bỏ lệnh thiết quân luật, chủ tịch Quốc Hội Nam Hàn Woo Won-Sik nói: “Chúng tôi sẽ cùng người dân bảo vệ nền dân chủ.”
Câu chuyện của Nam Hàn làm bừng sáng một giá trị về chế độ dân chủ, và người dân sống trong chế độ dân chủ, tức công dân có quyền ra quyết định để thay đổi vận mệnh đất nước, chứ không chỉ chịu đựng những quyết định độc tài từ trên áp đặt xuống và phải bị lắng nghe và chấp hành tuyệt đối.
Và quốc hội trong một chế độ dân chủ tự do, là có hành động cũng như sự độc lập trong tư duy của mình, chọn đồng ý hay phủ quyết với mục đích phục vụ cho quyền lợi của dân tộc và đất nước, chứ không phải chỉ biết chạy theo ý lãnh đạo tối cao sắp đặt sẵn.
