Ít nhất năm người thiệt mạng, bao gồm một cảnh sát viên ngoài giờ làm việc, trong vụ nổ súng hôm Thứ Hai, 28 Tháng Bảy, tại New York. Vụ nổ súng thứ hai cùng ngày ở Nevada là tại Grand Sierra Resort, một trong những nơi nổi tiếng nhất ở Reno, tọa lạc ở phía Đông Bắc của Lake Tahoe, gần biên giới với California, một nơi thu hút nhiều khác du lịch mùa Hè.
California có Luật An Toàn Súng (Gun Safety Laws) nghiêm ngặt nhất cả nước, giúp giảm tỷ lệ tử vong do súng đạn tại tiểu bang. Tuy nhiên, nhiều người dân California vẫn chưa biết rằng đã có những công cụ hữu hiệu giúp ngăn chặn bạo lực súng đạn.
Tại cuộc họp báo qua Zoom hôm 30 Tháng Bảy do American Community Media (AcoM) tổ chức, cô Regina Wilson, người điều hợp cuộc họp cho biết: “Một cuộc thăm dò gần đây trên toàn tiểu bang cho thấy 80% người dân California biết rất ít hoặc không biết gì về các lệnh bảo vệ bạo lực súng đạn (gun violence protection orders – GVPO). Kể từ khi luật GVRO của California có hiệu lực vào năm 2016, nó đã trở thành hình mẫu cho các luật lệnh bảo vệ rủi ro tương tự được áp dụng tại 19 tiểu bang khác và Washington, D.C., thường là để ứng phó với các vụ xả súng hàng loạt mà lực lượng thực thi pháp luật biết thủ phạm nhưng không thể tước vũ khí của họ một cách hợp pháp và hiệu quả trước.
Tại buổi họp báo, ông Ari Freilich, giám đốc Văn Phòng Phòng Chống Bạo Lực Súng Đạn California (Gun Violence Prevention at the Department of Justice), thuộc Bộ Tư Pháp, cho biết GVRO của California trao quyền cho cơ quan thực thi pháp luật và các thành viên cộng đồng đủ điều kiện khác trình bày bằng chứng trước thẩm phán cho thấy một cá nhân khác đang trên con đường nguy hiểm dẫn đến bạo lực súng đạn hoặc tự tử. Theo ông, một phát ngôn, một cú điện thoại, bài đăng trên mạng xã hội hoặc các dấu hiệu cảnh báo khác cho thấy ai đó có những suy nghĩ bạo lực, ngay cả khi họ chưa phạm tội… hoặc trực tiếp đe dọa bất kỳ một người cụ thể nào, đó là bằng chứng về mức độ nguy hiểm.
Nhằm nâng cao nhận thức về các lệnh cấm bạo lực súng đạn và các công cụ pháp lý khác có thể giúp các gia đình, nhà giáo dục, chuyên gia y tế và cơ quan thực thi pháp luật hành động trước khi bạo lực xảy ra, văn phòng Thống Đốc Gavin Newsom phát động chiến dịch để giảm thiểu rủi ro thông qua văn phòng dịch vụ khẩn cấp, gọi tắt là Cal OES.
“Dữ liệu cho thấy các lệnh bảo vệ như GVRO rất hiệu quả,” Chris Dargan, chuyên viên Thông tin công cộng của CalOES, cho biết.
California có tỷ lệ tử vong do súng đạn thấp nhất cả nước. Gọi là “thấp” nhưng số người chết vẫn ở mức cao, khoảng 3,200 người hàng năm. Nhưng nhìn ở góc độ tích cực hơn, trong suốt thập niên qua, có tới gần 140,000 người được cứu sống và có khả năng giảm hàng trăm nghìn ca thương tích do súng đạn ở tiểu bang vàng này.
Bác Sĩ Amy Barnhorst, phó giám đốc Trung Tâm Phòng Chống Bạo Lực, giáo sư tâm thần học tại Trường Y UC Davis lưu ý đến GVRO với sức khỏe tâm thần.
Cô cho biết GVRO ngăn chặn bạo lực súng đạn do những người “rơi vào khoảng cách hoàn hảo giữa những gì hệ thống sức khỏe tâm thần có thể làm và những gì hệ thống tư pháp hình sự có thể làm.” Bác Sĩ Amy Barnhorst nói khi nhắc lại vụ xả súng xảy ra vào năm 2017, lúc cô đang làm việc tại đơn vị khủng hoảng sức khỏe tâm thần ở thủ phủ Sacramento.
Lúc đó, các đặc vụ FBI và cơ quan thực thi pháp luật địa phương đưa một sinh viên cao đẳng cộng đồng đến. Cô kể: “Sinh viên này dặn một vài người bạn thân là đừng đến trường vào một ngày đã ấn định, và ám chỉ đến việc có một danh sách giết người, đăng ảnh lên mạng xã hội với trang phục quân đội, tay cầm súng. Họ nói rằng không có bằng chứng nào cho thấy sinh viên này phạm tội… và vì thế, không thể giữ trong bệnh viện tâm thần.”
Bác Sĩ Barnhorst kể tiếp rằng sinh viên này có rất nhiều tưởng tượng liên quan đến bạo lực, nhưng chưa được bệnh tâm thần chữa khỏi. “Tôi thực sự lo lắng cho sinh viên này, các bạn cùng lớp và gia đình anh ta, nhưng chiếu theo GVRO 2016, tôi đã đệ đơn kiện chống lại sinh viên này vì có hành vi bị đe dọa xả súng hàng loạt,” cô nói.
Trên toàn quốc, súng đạn là nguyên nhân hàng đầu gây tử vong cho thanh thiếu niên dưới 18 tuổi. Có mặt tại buổi họp báo, Trung Sĩ Kyle Ikeuchi thuộc Sở Cảnh Sát Sacramento kể lại một vụ việc tương tự như ở Parkland. “Một cậu bé 15 tuổi đăng lên mạng xã hội rằng sẽ mang theo một khẩu súng ngắn cưa nòng đến trường và mọi người nên chuẩn bị sẵn sàng,” Trung Sĩ Ikeuchi kể. “Thực tế, cậu bé cũng đã gửi cho bạn mình một tin nhắn riêng, có nội dung đại loại ‘Ngày mai cậu đừng đi học. Còn nếu có đi, thì chui vô nhà vệ sinh cho an toàn.’”
Một người mẹ nhìn thấy tin nhắn này thì lo sợ, nên gọi điện cho sở cảnh sát. Dựa vào GVRO, các cơ quan hữu trách ở Sacramento ra lệnh khám xét nhà của học sinh này. Vì là trẻ vị thành niên nên cậu ta không được phép sở hữu súng hợp pháp, nhưng một khẩu súng ngắn cưa nòng được tìm thấy trong phòng ngủ của người anh trai nghi phạm, một thanh niên 17 tuổi đang trong thời gian thử thách và không liên quan. Nhưng cậu bé 15 tuổi đã bị tạm giữ theo lệnh 5150. Nói chuyện với cảnh sát trưởng, cậu bé giải trình: “Cháu cứ mơ đi mơ lại rằng cháu bắn vào ngực người bạn thân nhất của mình bằng khẩu súng ngắn cưa nòng vào ngày mai trong tiết học thứ hai.” Ikeuchi giải thích những lời khai này rất đáng lo ngại, nên cảnh sát đã và đang theo dõi chặt chẽ cậu bé, giờ đã là một thanh niên. “Hiện thời, cậu ta đang làm những việc có ích cho xã hội,” Ikeuchi khẳng định.
Nhưng không phải ai cũng biết California có GVRO. Và buổi họp rất thú vị và hữu ích khi có sự hiện diện của một “nhân chứng sống” là Gabriella Gonzales, 23 tuổi, thành viên hội đồng cố vấn thanh thiếu niên của Reduce The Risk.
Gonzales kể: “Năm 17 tuổi, có một gã sống gần nhà cứ hay lân la, đòi quan hệ tình dục với em. Khi thấy em liên tục từ chối, hắn trở nên hung hăng và đe dọa sẽ bắn em, nếu em không nghe lời.”
Vẫn theo lời kể của Gonzales, tay biến thái này hay chế diễu cô với lời lẽ “Em núng na núng nính thế kia, nên anh nóng lòng nhìn thấy em bỏ chạy” và không ngừng “tấn công” cô bằng cách gửi ảnh và video quay cảnh hắn cầm súng đe dọa sẽ đến tìm và bắn cô vì cái tội “không chịu nghe lời hắn.” Gonzales còn bị hắn “tra tấn” bằng những video quay cảnh hắn và bạn bè lái xe qua các khu phố gần nhà cô, truy tìm cô, và chiếu rõ ràng là trong xe có súng. “Thật sự khi đó em không hề biết là có GVRO để bảo vệ cho những người như em. Cũng may là mấy tháng sau, gã đó bị bắt vì đe dọa xả súng vào trường học của em. Hắn cũng đe dọa nhiều người khác nữa,” Gonzales nói thêm.
Từ năm 2016 đến năm 2018, không có vụ xả súng hàng loạt nào xảy ra. Năm 2018, có 424 đơn liên quan tới GVRO được nộp tại California. Năm 2023, số đơn này là 2,073, tăng 528%, cho thấy càng ngày, càng có nhiều người biết đến GVRO, nhưng không phải ai cũng biết.
Cư dân California có thể tìm hiểu thêm về GVRO và các nguồn thông tin an toàn súng khác tại reducetherisk.ca.gov. Theo thông tin từ Reduce The Risk, từ năm 2019 đến 2021, số cuộc gọi liên quan đến bạo lực gia đình có sử dụng vũ khí tại California, được báo cáo hoặc đe dọa tăng 80%. Để ngăn chặn bạo lực, California có chín lệnh bảo vệ. Các công cụ này tạm thời tước vũ khí của những người có thể gây hại cho bản thân hoặc người khác.
Lệnh bảo vệ cung cấp cho người thân và bạn bè một cách để hành động khi có dấu hiệu cảnh báo, giúp ngăn ngừa tự tử, xả súng hàng loạt và các hình thức bạo lực khác. Nếu bạn hoặc người quen của bạn gặp nguy hiểm, hãy liên lạc Reduce The Risk để được hỗ trợ.
