Nhân mùa Lễ Tạ Ơn, nhìn đâu cũng thấy mấy em gà Tây (turkey) béo tròn, chợt nghĩ về cách ăn gà của người Việt mình. Khác với văn hóa phương Tây, người Á Đông thường ăn gà với cơm, bún, mì, phở, …, đặc biệt là cơm gà; cùng một nguyên liệu là gà nhưng mỗi vùng miền có cách ăn khác nhau, mang đậm nét tính cách địa phương ở đó.
Nhắc đến gà thì không thể bỏ qua Tam Kỳ, với đặc sản gà ta Tam Kỳ vang danh bốn phương. Gà tơ thả vườn Tam Kỳ nấu với cơm sẽ có hương vị riêng đặc sắc. Dĩa cơm gà ở được bày biện trông nhẹ nhàng như một tác phẩm
nghệ thuật: màu vàng nghệ của cơm, màu vàng óng của gà, điểm xuyết màu đỏ của ớt, màu xanh rau dưa, hành ngò, màu tím của củ hành muối chua. Gà chặt từng miếng mỏng vừa, đều đặn, da vàng ươm, bóng đẹp. Chấm miếng gà vô chén nước mắm pha đậm đà, sẽ cảm nhận miếng ngon trở nên tròn vị trong vòm miệng. Mang khẩu vị của người Trung, cơm gà Tam Kỳ nghiêng về vị mặn, cay, đậm đà, ăn phải xuýt xoa, hít hà, …thì mới “đã”!
Nếu ngại dầu mỡ thì hãy thử cơm gà Nha Trang, bảo đảm “lạ miệng”. Gạo rang trước với dầu tỏi cho thơm, trộn với nước luộc gà mới nấu thành cơm. Khi ăn sẽ cảm nhận được hạt cơm rất chắc, nhưng mềm và bời rời, lại còn có mùi vị của nước luộc gà thoang thoảng. Gà xé sợi từng thớ dài trắng phau, mềm, không dai. Ăn kèm có đồ chua và rau răm. Đặc biệt nhất, thứ nước chấm không thể thiếu của loại cơm này đó chính là sốt bơ trứng gà non, béo ngậy, vàng óng ánh, chẳng thể lẫn vào đâu được. Đây cũng chính là thứ sốt độc đáo làm món cơm gà Nha Trang nổi tiếng mà không nơi nào có được. Cơm thơm, hòa với vị béo của sốt, cắn thêm miếng gà mềm vừa phải, vị ngon nhất định tan chảy trong miệng. Cơm thường kèm một phần nước lèo, bên trong đập thêm quả trứng cút, ăn chung cho đỡ ngấy.
Một trong những món cơm gà cầu kỳ nhất có lẽ phải kể đến là cơm gà Hội An. Gà xé nhỏ, ướp gia vị, khi ăn kèm với gỏi đu đủ giòn tan chua ngọt. Người Hội An ăn cay nên món chấm trong cơm gà được làm rất đặc sắc, đúng kiểu cay đậm đà người Trung, có người gọi là ớt chưng, có người gọi đơn giản là tương ớt. Cách làm cũng khá kỳ công, tỏi ớt băm nhuyễn, đun nóng với xíu dầu ăn, đường, nước mắm đến khi sánh lại đến một độ vừa phải. Ớt tương phải cay, nồng, keo sánh óng ánh thì mới đúng điệu. Ngoài các thành phần ấy, cơm gà Hội An còn có thêm một chén nước mạ – theo cách gọi của người Hội An. Nước mạ có thể hiểu là một loại súp nấu bằng lòng gà (bao gồm tim, gan, mề tuỳ sở thích), tất cả cắt hạt lựu nhỏ, xào với gia vị, dầu điều, cho thêm nước luộc gà vào, nấu đến khi cạn bớt nước, nêm lại vừa khẩu vị thì tắt bếp. Dĩa cơm gà Hội An có màu vàng của gà luộc thơm, dĩa gỏi đu đủ cà rốt rực rỡ, lại thêm một muỗng ớt tương đậm đà, ăn một muỗng cơm húp một miếng nước mạ, nhấm nháp chút lòng gà đẫm gia vị, quả thật là một món ăn vừa ngon phần vị lại vừa đẹp phần nhìn.
Còn ở Sài Gòn, vùng đất hội tụ món ngon cả ba miền, thì để tìm những quán cơm gà đặc sắc chắc chắn là không quá khó. Nổi bật có lẽ là quán Lão Hương Thân trong khu Chợ Lớn với món cơm gà xối mỡ nức tiếng gần xa. Không như nhiều quán cơm gà khác, quán chỉ tập trung bán duy nhất một món cơm gà xối mỡ. Miếng đùi gà góc tư “bự” khủng được chiên ngập dầu cho lớp da giòn tan, hương vị đậm đà, thịt gà mềm mà không bị bở, thấm đều gia vị, thơm phưng phức. Hạt cơm ở đây được trộn với sốt cà chua, đảo cháy cạnh trên chảo lửa lớn, màu cam hồng, rất tơi và hấp dẫn. Gà chiên giòn vàng rộm được chấm với nước tương pha tương ớt, ăn kèm dưa leo và cà chua sống. Ăn đến miếng cuối cùng phần da gà vẫn còn giòn tan trong miệng …
Để thay đổi khẩu vị thì hãy thử các quán cơm gà kiểu Tàu. Các tiệm Hồng Xương, Hải Nam, …đều nổi tiếng về cơm gà. Ngoài cơm gà còn có cơm xá xíu, heo quay kèm các loại canh rất ngon như canh xà lách xoong, canh rong biến, …Một phần cơm thập cẩm gồm cả ba loại thịt trên xắt mỏng hoặc xắt lát, với một chén dưa góp, tức là bắp cải, cà muối chua ngọt, ăn rất đưa cơm. Nổi bật trong phần thập cẩm này chính là dĩa gà luộc mỡ màng. Lớp da vàng óng, mỏng, phủ lên miếng thịt trắng mịn, ăn giòn, dai, thịt thì mềm và thơm, ngọt chứ không bở. Cơm nấu với nước luộc gà có hương vị đặc trưng, có dằn xíu muối lại càng thấy đậm đà hơn.
Gà là một trong những thực phẩm quen thuộc. Trong Đông y, thịt gà có tính ôn, ngọt, không độc, bổ dưỡng, tốt cho phổi. Tùy sở thích và văn hóa, mà cách chế biến và thưởng thức gà có phần khác nhau, vì gà có thể kết hợp đa dạng với nhiều nguyên liệu khác để tạo nên những món ngon đặc sắc. Với người Mỹ, gà thường được chiên, rán, kẹp bánh mì mềm (burger), hay hấp, trộn salad; vào ngày Lễ Tạ Ơn, theo truyền thống, sẽ có món gà tây đút lò, ăn kèm khoai tây nghiền, đậu, súp, …Với cộng đồng người Á Đông, ngoài gà trong các món cơm hàng ngày, vào ngày Lễ Tạ Ơn sắp tới, nếu ngại bơ, sữa, vẫn có thể ăn các loại gà quay, nướng, BBQ kiểu người Hoa, …vừa ngon miệng, mà lại dễ dàng hợp khẩu vị người Việt mình, vốn thích các loại gia vị nêm nếm đậm đà.
