Tổng thống Joe Biden và các nhà lãnh đạo đảng Dân Chủ trong Quốc Hội Hoa Kỳ hôm thứ Tư 14 tháng Bảy tuyên bố sẽ thúc đẩy thông qua kế hoạch ngân sách trị giá $3.5 nghìn tỷ để mở rộng các chương trình xã hội và môi trường. Tuy nhiên nỗ lực của đảng Dân Chủ sẽ vấp phải sự chống đối quyết liệt của các nghị sĩ đảng Cộng Hòa.
Kế hoạch của ông Biden và đảng Dân Chủ nhắm mở rộng phạm vi giáo dục và chăm sóc sức khỏe, đánh thuế người giàu và ngăn chặn sự nóng lên của hành tinh. Giáo dục nhà trẻ trước tuổi mẫu giáo sẽ là bắt buộc cho tất cả trẻ em độ tuổi 3 và 4 tuổi; miễn học phí hai năm cho sinh viên các trường đại học cộng đồng; các dịch vụ tiện ích phải tuân thủ các tiêu chuẩn năng lượng sạch; giá bán dược phẩm theo toa bác sĩ sẽ phải giảm xuống; quyền lợi bảo hiểm y tế Medicare cho người trên 65 tuổi sẽ mở rộng; và sẽ xem xét cấp quy chế thường trú nhân (thẻ xanh) cho những người nhập cư không giấy tờ nhưng cần thiết cho nền kinh tế Mỹ, có năng lực làm việc và đóng thuế.
Nhìn chung, kế hoạch ngân sách bao hàm hầu hết các hạng mục chính trong Kế hoạch Gia đình Mỹ (American Family Plan) có chi phí dự tính $4 ngàn tỷ mà ông Biden nhiều lần nói tới, chẳng hạn như đầu tư vào công cuộc chăm sóc trẻ em, miễn học phí đại học công lập, nghỉ thai sản được hưởng lương và trợ cấp chăm sóc trẻ em hằng tháng mà các bậc phụ huynh đã có thể nhận được từ tuần này.
Kế hoạch cũng một số điều khoản vượt xa những gì ông Biden hình dung, chẳng hạn như mở rộng chương trình Medicare để bao trả việc chăm sóc về răng miệng, thị lực và thính giác. Ủy ban Tài chính Thượng viện cũng sẽ quyết định xem có nên đưa vào kế hoạch việc hạ độ tuổi đủ điều kiện tham gia Medicare xuống 60 tuổi hay không.
Kế hoạch còn lâu mới được Quốc Hội thông qua và ban hành thành luật ngân sách nhưng các nhà lãnh đạo đảng Dân Chủ đã đồng ý cho soạn thảo các chi tiết sâu rộng của dự luật.
Tại một bữa tiệc trưa ở điện Capitol hôm nay, Tổng thống Biden đã tập hợp các đảng viên Dân chủ và các đảng viên độc lập liên kết với họ để trình bày ý tưởng của kế hoạch, nhằm chuẩn bị vận động phiếu bầu của tất cả các nghị sĩ Dân Chủ và độc lập để vượt qua sự chống đối của đảng Cộng Hòa. Nói chuyện với báo chí sau buổi tiệc trưa, ông Biden cho biết: “Tôi nghĩ chúng ta sẽ làm được nhiều việc”. Nhưng một số nhà lập pháp ôn hòa, những người quan trọng đối với sự thành công của kế hoạch, vẫn chưa cho biết liệu họ có chấp nhận đề xuất hay không.
Thông điệp của ông Biden là “hãy đoàn kết, mạnh mẽ, to lớn và can đảm,” Thượng nghị sĩ Richard Blumenthal của Connecticut nói.
Chủ tịch Hạ viện Nancy Pelosi (Dân Chủ – California) đã hoan nghênh kế hoạch. “Kế hoạch ngân sách này là một thắng lợi đối với người dân Mỹ, tạo nên sự tiến bộ lịch sử, mỗi thế hệ chỉ có một lần, cho các gia đình trên toàn quốc”, bà nói trong một bức thư gửi tới các đảng viên Dân Chủ hôm thứ Tư.
Một điểm mới đáng chú ý của kế hoạch là đặt ra một sắc thuế mới, gọi là “carbon tariff”, đánh lên hàng hóa nhập cảng từ các quốc gia phát ra nhiều khí thải gây hiệu ứng nhà kính làm trái đất nóng lên. Trong một sự phối hợp nhịp nhàng giữa hai bờ Đại Tây Dương, hôm nay Liên minh châu Âu (EU) cũng đưa ra kế hoạch ban hành một sắc thuế mới, gọi là “carbon border tax” cũng đánh vào hàng hóa nhập cảng từ các nước phát thải nhiều, tương tự như đề nghị của đảng Dân Chủ ở Hoa Kỳ. Các nghị sĩ cho rằng, sắc thuế mới được thiết kế để bảo vệ sản xuất công nghiệp nội địa trong lúc đồng thời gây áp lực buộc các quốc gia khác phải cắt giảm việc phát ra khí thải gây hiệu ứng nhà kính.
Hành động phối hợp giữa Hoa Kỳ và EU cho thấy lãnh đạo các quốc gia phát triển đã chuyển sang sử dụng chính sách thương mại làm phương thức chống lại sự biến đổi khí hậu thay vì chỉ hô hào vận động như từ trước tới nay. Các chính trị gia Dân Chủ nói rằng sự trùng hợp có thể chỉ là ngẫu nhiên nhưng cho thấy Hoa Kỳ và EU đang làm việc cùng nhau để gây áp lực lên Trung Quốc và các nước phát ra nhiều khí thải khác.
Các nhà lãnh đạo đảng Dân chủ tại Thượng viện cho biết họ đặt mục tiêu thông qua cả kế hoạch chi tiết về ngân sách và kế hoạch cơ sở hạ tầng lưỡng đảng hẹp hơn. Kế hoạch cơ sở hạ tầng vẫn đang được soạn thảo và dự tính sẽ thông qua Hạ viện vào tháng Tám, trước khi Quốc Hội nghỉ hè.
Việc thông qua cả dự luật ngân sách và dự luật cơ sở hạ tầng sẽ là một nhiệm vụ chính trị phức tạp trong một Thượng viện mà số đại biểu của hai đảng là bằng nhau. Hạ viện, mà đảng Dân Chủ có đa số mong manh, cũng sẽ phải thông qua kế hoạch ngân sách trước khi cả hai viện giải quyết các chi tiết.
