Làn sóng tự thực hiện video và bỏ lên YouTube để kiếm tiền chưa dừng lại. Một trong những xu hướng lớn nhất và hốt bạc đậm nhất hiện nay là ASMR (autonomous sensory meridian response). Dịch từ này ra tiếng Việt cho suôn là điều rất khó nhưng để hiểu ASMR là gì thì chẳng có gì phức tạp. ASMR là những video mà người thực hiện thường lên mạng thì thào, như thể đang tâm sự riêng với bạn. Nội dung thì đủ mọi thứ trên đời. Hầu hết người thực hiện ASMR là phụ nữ nên nội dung thường là cách hướng dẫn dùng mỹ phẩm, cách chọn thời trang và thậm chí chia sẻ chuyện chăn gối… Thế mà ASMR được ủng hộ rần rần. Lượng view của một số ngôi sao ASMR lên đến vài triệu là bình thường!
Cảm giác ASMR của mỗi người đến từ các “yếu tố kích hoạt” khác nhau. Có người bị kích hoạt bởi những lời thì thầm, trong khi số khác bị kích thích bởi những video mô tả một công việc rất đời thường (ví dụ xịt chai nước, gõ, khuấy tô canh hoặc vò giấy gói). Có người bị kích thích bởi các màn nhập vai phức tạp, từ bác sĩ đến thợ cắt tóc. Không dừng lại đó, nhiều người còn thực hiện các ASMR tình dục, với những thì thầm chia sẻ hoạt động chăn gối hoặc hướng dẫn cách làm tình.
ASMR được thực hiện bằng “format” thì thầm. Nhiều người đã mô tả “cảm giác râm ran, kỳ lạ” (strange, tingly sensation) chạy dọc sau đầu và cột sống khi xem các video ASMR. Số khác nói họ có cảm giác “rất thư giãn, thậm chí giúp ru ngủ”. Dù ASMR nghe có vẻ rất kỹ thuật nhưng thực tế không có khoa học hoặc nghiên cứu kỹ lưỡng nào giải thích những cảm giác liên quan đến nó. Thuật ngữ ASMR được cho là ra đời vào năm 2010 mà “mẹ đẻ” của nó là Jennifer Allen, sáng lập viên một nhóm Facebook chuyên tìm hiểu về xu hướng này. Tại sao ASMR hấp dẫn? Đó là cảm giác ít nhiều… “nổi da gà” mang lại cho người xem. Thử xem một phân tích khoa học của Steven Novella, Giáo sư thần kinh lâm sàng tại Trường Y thuộc Đại học Yale:
“Có thể ASMR là một dạng… động kinh mà kích hoạt nó là sự thích thú; hoặc ASMR chỉ là một cách kích hoạt sự khoái cảm. Về cơ bản, bộ não của động vật có xương sống là nơi tạo ra niềm vui và nỗi đau trước cả hành vi tích cực lẫn tiêu cực. Khái niệm về ‘đa dạng thần kinh’ được dùng để chỉ bộ não con người không phải là chỉ biết sao chép mà còn biết thay đổi khi cần thay đổi. Chúng ta có nhiều loại thích và không thích, thậm chí mỗi cá nhân và nền văn hóa có một ‘mô hình’ kích thích khoái cảm khác nhau”.
Năm 2009, một bản tin trên SteadyHealth có bài viết “Cảm giác kỳ dị nhưng thú vị” (Weird sensation fell good) với nội dung từ lời kể của người viết: “Tôi thỉnh thoảng bị cảm giác này dù không hề kích hoạt nó. Nó đến một cách ngẫu nhiên từ ngày tôi còn là một đứa trẻ và nay đã 21 tuổi. Ví dụ nó đến lúc tôi đang xem một buổi diễn múa rối, đang đọc một câu chuyện, đang được một người bạn cùng lớp giúp đỡ hoặc lúc được một người bạn dùng bút vẽ trên lòng bàn tay…”. Đó chính là ASMR. Bây giờ thì hàng triệu người mê mẩn ASMR trên YouTube, với những video chẳng có nội dung gì cụ thể: Chẳng hạn video quay cảnh một phụ nữ xa lạ ngồi trước camera; cô ta không làm điều gì đặc biệt mà chỉ thì thầm bằng một giọng du dương và tay chân quờ quạng không mục đích…
Câu chuyện của Maria Viktorovna là một điển hình nữa. Maria kể: “Tôi có cảm giác này lần đầu tại trường mẫu giáo, khi một bạn học lướt ngón tay qua cánh tay mình. Đây không phải cảm giác chạm vào da bình thường mà rất khác”. Sau đó, Maria còn bị kích thích dữ dội hơn khi cùng bạn học nhập vai bác sĩ hoặc giáo viên. “Việc nhập vai đưa tôi vào trạng thái giống như xuất thần và cảm giác choáng ngợp đó không thể nào quên được” – cô nói. Maria tiếp tục gặp cảm giác tương tự suốt đời, nhưng vẫn không thể biết nó là gì. Khi cố gắng mô tả cảm giác này với bạn bè và gia đình, cô được gọi là… kẻ khác thường! Đến năm 2009, Maria mới biết đến các video ASMR. “Tôi bắt đầu xem chúng khi cuộc sống đang trải qua một giai đoạn khó khăn với một chút trầm cảm. Thoạt đầu tôi tìm các video thư giãn và trị liệu, như thiền và massage. Rồi một ngày tôi nhìn thấy một ‘video thì thầm’ nên tò mò nhấp chuột vào. Ngay lúc nghe thấy giọng nói của một phụ nữ, cảm giác râm ran xuất hiện ngay trong tôi. Chắc chắn đây là một trong những khoảnh khắc tuyệt vời nhất đối với tôi” – Maria kể lại.
Đến nay thì Maria Viktorovna đã là một trong những ngôi sao ASMR, với ít nhất 87 triệu người theo dõi trên kênh YouTube của cô, xem cô thì thầm cắt móng tay, thì thầm gấp khăn tắm, thì thầm lật trang giấy…! Thử search YouTube với “ASMR”, bạn sẽ thấy vô số những người như Maria. Có một tài khoản của một ông tên “FredsVoice ASMR” chuyên làm chuyện tào lao vô thưởng vô phạt nhưng hàng triệu người lại cứ thế mà xem. Một video của “FredsVoice ASMR” cho thấy cảnh anh này thực hiện các động tác cạo râu như một anh thợ hớt tóc mà “cái mặt” được cạo là một cái đầu micro. Video chẳng có tiếng gì ngoài âm thanh cạo sồn sột. Thế mà video này, được post ngày 19 Tháng Bảy 2020, đến nay đã có hơn 12.7 triệu lượt view!
Có vô số video ASMR nhưng chỉ có một số chủ đề phổ biến. Ví dụ chủ đề “thì thầm” trong một video của Maria có hơn 18 triệu lượt xem. Rồi chủ đề “làm một công việc buồn tẻ” như dùng máy sấy tóc suốt vài giờ; kế đến là chủ đề “nhập vai”, như đóng vai một chuyên gia thẩm mỹ hoặc y tá hay nha sĩ mà người thực hiện không chỉ thì thầm mà còn ăn mặc khêu gợi. Đối với một số nhà sản xuất video, ASMR là một phương tiện để sáng tạo. Maria xem các video của cô như “tác phẩm nghệ thuật”. Nhiều người làm video ASMR tự mô tả mình là “nghệ sĩ ASMR” (“ASMRtist”). Việc tạo những video “đa dạng” mất nhiều thời gian hơn, từ phục trang đến vật dụng sử dụng, khoảng cách, micro, máy ảnh, và cả phông nền. Đôi khi mất đến hơn năm tiếng mới làm xong một video để có thể tối đa hóa khả năng gây “râm ran và thư giãn” cho người xem.
Hiện ASMR vẫn có sức hút kinh khủng. Các tờ báo lớn như New York Times, Washington Post và trang tin BuzzFeed đều đưa tin về ASMR. Có thể đặt câu hỏi rằng tại sao nhiều người tìm xem video ASMR? Đây là thời đại mà chúng ta có thể xem bất cứ cái gì trên internet. Một số người xem video về mèo, một số xem các chính trị gia hét vào mặt nhau, một số xem các diễn viên hài giả vờ làm người dẫn chương trình tin tức. Nhưng có người lại thích xem video ai đó thì thầm và thì thào…
