Bạn tưởng chỉ mình và những hành khách cùng bay chuyến sớm nhất trong ngày là những người phải thức dậy thật sớm, ít nhất là ba tiếng trước giờ cất cánh để kịp ra sân bay, đến quầy hoàn tất các thủ tục trình hộ chiếu và vé, ký gửi hành lý, lấy thẻ lên tàu (hiện nay tại vài nơi còn phải trình giấy chứng nhận đã chích đủ ba mũi vaccine Covid-19, chứng nhận xét nghiệm âm tính…)? Không đâu, phi công và tiếp viên hàng không còn phải dậy sớm hơn bạn để lo đủ các việc chuẩn bị. Và thật lạ, các tiếp viên không hề được trả thù lao cho khâu chuẩn bị này! Nhưng mọi chuyện sẽ khác kể từ Tháng Sáu 2022.
Không rõ ở các nước khác thế nào chứ riêng tại Mỹ, thị trường hàng không dân sự lớn nhất thế giới và thâm niên lâu đời nhất thế giới, mãi cho đến nay, các tiếp viên hàng không (flight attendant, FA; không còn dùng từ air steward/air stewardess) chỉ được trả thù lao tính từ khi cửa máy bay được đóng, hệ thống thắng kìm giữ máy bay được mở ra và con chim sắt bắt đầu lăn bánh. Nếu cửa đã đóng mà vì lý do nào đó, máy bay vẫn chưa lăn ra khỏi bãi đậu thì vẫn chưa tính thù lao.
Và tiền công tính theo giờ bay thực của họ cũng kết thúc khi cửa máy bay mở ra, hành khách rời tàu. Thời gian họ phải có mặt thật sớm tại sân bay, họp với bên điều hành, cơ trưởng, cơ phó, tiếp viên trưởng và các đồng nghiệp trước khi nhận tàu, dọn dẹp, kiểm tra đủ các thứ rồi mới bắt đầu nhận hành khách vào cabin đều như làm việc không công. Thời gian họ còn phải ở lại cho đến khi hành khách cuối cùng ra khỏi máy bay cũng không được hưởng đồng xu cắc bạc nào cả! Phi công cũng không được hưởng thù lao trong thời gian chuẩn bị cho chuyến bay, kể cả thời gian “boarding” (hành khách lên máy bay), tuy nhiên phi công không bắt buộc phải có mặt trên máy bay trong suốt thời gian này.
Tính đến thời điểm Tháng Năm 2021, lương trung bình trả cho FA tại Mỹ là $61,640 một năm (theo số liệu của U.S Bureau of Labor Logistics). Nhưng mới đây, sau nhiều năm chịu áp lực ngày càng gia tăng của lực lượng FA thuê dụng và từ Hiệp hội Tiếp viên Hàng không Mỹ (Association of Flight Attendants, AFA), đại diện cho hơn 50,000 FA của 20 hãng hàng không, hãng Delta Air Lines đã quyết định sẽ trả thù lao thời gian boarding cho đội ngũ tiếp viên của mình. Delta, một trong bộ ba hãng hàng không dân dụng lớn nhất ở Mỹ sau khi sáp nhập hãng Northwest hồi năm 2010, trở thành hãng bay đầu tiên làm việc này. 26,000 tiếp viên của Delta rất vui khi biết tin họ sẽ được hưởng thù lao thời gian boarding kể từ ngày 2 Tháng Sáu 2022.
Lương của FA dựa vào thâm niên. Một FA mới bay một năm được trả $32.20/giờ, cộng thêm thù lao boarding 40 phút trên một máy bay nhỏ (loại một lối đi trên khoang) thì xem như họ có thêm $10.79. Một FA có 10 năm kinh nghiệm bay được hưởng $59.66/giờ bay và tính thêm thù lao thời gian boarding thì nhận thêm $19.98. Thù lao giờ bay thực thụ và thù lao thời gian boarding chắc chắn cao hơn nếu là chuyến bay xa nội địa hoặc chuyến bay quốc tế bằng máy bay lớn, hai lối đi, chẳng hạn như Boeing 777, B787, Airbus A330-300 và A350-900.
Hãng Delta Air Lines, tổng hành dinh đặt tại Atlanta, ấn định thời gian boarding của máy bay thân nhỏ, một lối đi là 40 phút cho chuyến bay nội địa; 45 phút cho chuyến bay nội địa bằng máy bay thân rộng hai lối đi và 50 phút cho chuyến bay liên đại dương.
Tin vui dành cho các FA của hãng Delta Air Lines khiến đồng nghiệp bên nước hàng xóm Canada thòm thèm vì cho đến nay họ cũng không hề được trả thù lao cho thời gian boarding. Mà thời gian này không hề đơn giản nếu như các cô FA phục vụ trên máy bay lớn, chẳng hạn chiếc Boeing 777-300ER, khi các cô phải luôn miệng cười xã giao, chỉ dẫn lối đi, chỗ ngồi cho khoảng 400 hành khách. Cô FA nào phục vụ hành khách ở cabin hạng thương gia bay liên lục địa thì còn phải thao tác nhiều hơn, ngoài thăm hỏi xã giao, giới thiệu mình tên gì… còn phải mời báo và tạp chí, rót sâm banh hay nước cam sau khi đã lấy áo khoác của khách mang đi máng trong tủ rồi giới thiệu thực đơn, ghi chép khách nào dùng món nào…
Từ Thụy Sĩ, một nữ FA mới vào nghề khi biết tin này cho biết rằng dù cô chỉ là một FA thực tập nhưng được trả 3 Francs Thụy Sĩ/giờ cho khoảng thời gian “làm thêm”, tính từ lúc họp với tổ bay đến khi giờ cất cánh (thường là một tiếng cho chuyến bay nội địa và một tiếng 30 phút cho chuyến bay xa quốc tế). Khi đến nơi, hành khách rời máy bay, cô còn được hưởng thù lao thêm 30 phút.
Không rõ lực lượng FA không ngừng gia tăng của các hãng bay Việt Nam, từ hãng quốc doanh Vietnam Airlines đến các hãng tư nhân VietJet Air, Bamboo Airwaays và Vietravel Airlines, sẽ được tính thù lao boarding hay không?
____________
NGHỀ TIẾP VIÊN HÀNG KHÔNG CÓ TỪ LÚC NÀO?
Chuyến bay thương mại đầu tiên trong lịch sử thế giới, với lịch bay được thông báo trước cả tháng, đã diễn ra đúng ngày đầu năm mới 1914. Đó là chuyến bay từ St. Petersburg đến Tampa, tiểu bang Florida, khai thác bởi hãng The St.Petersburrg-Taampa Airboat Line. Tuy chỉ hoạt động được có bốn tháng nhưng tuyến bay thương mại đầu tiên này đã mở ra thời kỳ vàng son của vận chuyển hàng không dân sự liên lục địa tại Mỹ.
Hơn 16 năm sau đó, vào ngày 15 Tháng Năm 1930, cô Ellen Church, 25 tuổi, chính thức trở thành tiếp viên hàng không và qua đó khai sinh ra một nghề mới hoàn toàn, dành cho phụ nữ trẻ, khỏe và xinh xắn, nhanh nhẹn, thông minh và chịu khó. Đó là nghề tiếp viên hàng không (buổi đầu gọi là airline stewardess, nay gọi chung là flight attendant). Ellen Church, có bằng lái máy bay, đã trải qua lớp đào tạo y tá cứu thương bắt đầu làm tiếp viên trên một chiếc máy Boeing 80A, ba động cơ cánh quạt với hành trình bay không hề đơn giản, nhẹ nhàng mà kéo dài đến 20 tiếng với 13 chặng dừng, từ Oakland đến Chicago. Hãng bay của Ellen Church lúc đó là Boeing Air Transport mà sau này được nhập vào hãng United Airlines.
Theo dòng thời gian, đã có hàng triệu thiếu nữ ở mọi nước trên thế giới tiếp bước đàn chị Ellen Church, khi nghề tiếp viên hàng không ngày càng có hấp lực mạnh. Mới đây hãng Emirates Airline cho biết kể từ khi thông báo tuyển dụng khoảng 3,000 cabin crew (tức tiếp viên hàng không) hồi Tháng Chín 2021, đến nay họ đã nhận được hơn 300,000 hồ sơ dự tuyển. Từ trung tuần Tháng Tư 2022, trước viễn cảnh vận chuyển hàng không thế giới sẽ hồi phục rất nhanh, hãng này đã tăng lên gấp hai nhu cầu, tức 6,000 FA mới cùng mấy ngàn phi công, nhân viên dịch vụ khách hàng, kỹ sư, nhân viên mặt đất… Công việc tuyển dụng này phải hoàn tất cho năm tài chính Tháng Tư 2022-Tháng Ba 2023.
