SGN
Trong vòng hai tuần qua đã có tới 10 triệu người Mỹ bị mất việc hoặc nghỉ việc – một cuộc sa thải kinh hoàng nhất mà thị trường lao động việc làm của Mỹ chứng kiến. Các kinh tế gia thậm chí còn cảnh báo con số thất nghiệp sẽ lên tới mức chưa từng thấy kể từ cuộc suy thoái năm 2008 do những thiệt hại kinh tế xảy ra khắp thế giới.
Tại tiểu bang California, Sở Lao động cho biết, trong tuần lễ kết thúc ngày 28-03 có tới 877.727 người ghi danh nhận quyền lợi thất nghiệp, cao gấp năm lần so với tuần trước đó (186.333 người) và gần gấp 20 lần so với tuần đầu tháng 03-2020 (48.385 người). Người nghèo, người chưa có trình độ đại học là những người có khả năng bị mất việc sớm nhất.
Mất việc, thu nhập bị mất hay giảm sút là mối lo toan lớn nhất của người Mỹ trong những ngày đại dịch: tiền đâu trả tiền nhà, tiền ăn, các hóa đơn điện nước v.v… Chính sách an sinh xã hội và trợ cấp của chính phủ sẽ hỗ trợ giải quyết phần nào nỗi lo toan này, nhưng người lao động cần phải biết nội dung các chính sách và cách thức ghi danh để được hưởng các quyền lợi cho người thất nghiệp. Khi không may bị mất việc, bị nghỉ việc ta phải làm gì để nhận được những lợi ích, trợ cấp cho trường hợp của mình?
Tôi phải làm gì để nhận được quyền lợi thất nghiệp (unemployment benefit) ?
Người lao động bị mất việc làm hoặc thu nhập mà không phải do lỗi của mình thì nên ngay lập tức nộp hồ sơ ghi danh nhận trợ cấp thất nghiệp tại các sở lao động địa phương. Chương trình trợ cấp thất nghiệp do sở lao động của tiểu bang điều hành chứ không phải do chính quyền liên bang. Phần lớn các tiểu bang đều khuyến khích người dân ghi danh nhận quyền lợi trên mạng trực tuyến hoặc nếu cần thì trên điện thoại.
Tại California, người lao động nên vào trang nhà của Sở Lao động tiểu bang tại địa chỉ www.edd.ca.gov để mở một tài khoản (account), dùng tài khoản này để liên lạc với sở lao động, nộp hồ sơ ghi danh quyền lợi thất nghiệp và theo dõi kết quả giải quyết hồ sơ của mình.
Để biết cách mở hồ sơ, nên bỏ chút thời gian coi video hướng dẫn bằng tiếng Việt của EDD theo địa chỉ:https://www.youtube.com/watch?v=ENIR2Fx1Hoo
Tôi nghe nói mạng trực tuyến thường bị quá tải vì có quá nhiều người vào ghi danh?
Đúng, mạng trực tuyến của một vài tiểu bang bị quá tải, đường dây điện thoại cũng bị nghẽn do có quá nhiều người vào tìm thông tin về quyền lợi thất nghiệp. Tiểu bang New York chẳng hạn, trong tuần qua có tới 8,2 triệu cuộc điện thoại, tăng gấp 150 lần so với bình thường.
Tuy vậy, người bị mất việc hoặc thu nhập bị giảm do coronavirus nên kiên nhẫn thử đi thử lại. Nhiều tiểu bang đã thuê thêm nhân viên để xử lý hồ sơ và mở thêm giờ tiếp nhận điện thoại. Tiểu bang California đã huy động thêm 850 nhân viên vào công việc xử lý hồ sơ nhưng mỗi hồ sơ cũng phải mất hai, ba tuần mới giải quyết được. Tuy nhiên, bảo hiểm thất nghiệp (gọi tắt là UI, Unemployment Insurance) có tính hồi tố: người thất nghiệp được nhận quyền lợi từ ngày bị mất việc chứ không phải từ ngày hồ sơ của họ được chấp nhận.
Tôi cần chuẩn bị giấy tờ gì để ghi danh được thuận lợi?
Cần có sẵn mọi thông tin, bao gồm thông tin liên lạc với tất cả các ông chủ mà bạn đã làm việc trong 18 tháng qua, số an sinh xã hội (Social Security Number) và tài liệu chứng minh thu nhập, chẳng hạn như hồ sơ hoàn thuế hoặc phiếu trả lương (pay stub).
Tôi có thể nhận được bao nhiêu tiền bảo hiểm thất nghiệp?
Tùy vào từng tiểu bang. Mississippi là tiểu bang có mức trợ cấp thất nghiệp thấp nhất, 235 USD/tuần, còn Massachusettes có mức cao nhất, 823 USD/tuần. Tiểu bang California có mức trung bình, khoảng 425 USD/tuần.
Tôi nghe tin chính phủ liên bang có luật trợ giúp thêm khoảng 600 USD/tuần.
Đúng. Nhưng số tiền bổ sung này được chính phủ liên bang cho trả thông qua một chương trình khác chứ không phải qua chương trình bảo hiểm thất nghiệp thông thường của tiểu bang, cho nên có thể bạn sẽ không nhận được sớm. Tới lúc này, các văn phòng việc làm của tiểu bang chưa thể trả lời dứt khoát bao giờ thì tiền trợ cấp thất nghiệp bổ sung của liên bang tới được tay người lao động.
Ở California, cơ quan lao động hy vọng khoản tiền bổ sung 600 USD/tuần có thể bắt đầu được chi trả từ tuần tới, và sau đó sẽ được trả hai tuần một lần cho những người California bị thất nghiệp (xem tiếng Anh tại: https://edd.ca.gov/About_EDD/pdf/news-20-09.pdf)
Tôi là người kinh doanh độc lập (self-employed). Tôi có được trợ cấp thất nghiệp hay không?
Có. Và đây là một trong những thay đổi của đạo luật CARES trị giá 2,2 ngàn tỷ USD mà Tổng thống Trump ký ban hành tuần trước. Nếu bạn là người kinh doanh độc lập, người nhận thầu công việc (contractor) hoặc người cộng tác với công ty công nghệ (gig worker, như lái xe Uber chẳng hạn) trước đây bạn sẽ không có trợ cấp thất nghiệp, nhưng giờ bạn vẫn có thể ghi danh nhận trợ cấp thất nghiệp theo đạo luật CARES.
Tuy nhiên, các tiểu bang cần có thời gian để chuẩn bị đáp ứng cho sự thay đổi này và chờ hướng dẫn cụ thể của liên bang.
Tôi không bị sa thải (laid-off) nhưng chủ hãng giảm giờ làm việc của tôi. Vậy tôi có được trợ cấp không?
Có. Bạn nên ghi danh nhận trợ cấp. Luật lệ của mỗi tiểu bang có khác nhau nhưng mức trợ cấp đều tùy thuộc vào thu nhập của bạn bị giảm đi bao nhiêu. Ở một số tiểu bang, người lao động bị giảm giờ làm nhiều có thể ghi danh nhận khoản trợ cấp để bù lại một phần thu nhập bị giảm sút. Nói chung, nếu tiền lương của bạn bị giảm nhiều hơn mức trợ cấp thất nghiệp mà bạn có thể nhận được, bạn sẽ đủ điều kiện nhận trợ cấp.
Tôi bị nghỉ việc vì ảnh hưởng của coronavirus nhưng tôi không bị sa thải. Vậy thì sao đây?
Bạn vẫn có khả năng được nhận trợ cấp thất nghiệp. Bộ Lao động Mỹ nói các tiểu bang có thể cấp quyền lợi thất nghiệp cho những người bị cách ly để phòng dịch, những người bị nghỉ việc để tránh rủi ro phơi nhiễm virus hoặc để chăm sóc người thân bị nhiễm virus.
Tuy nhiên theo Bộ Lao động, những người đã được nghỉ bệnh có hưởng lương, hoặc nghỉ vì việc nhà có hưởng lương thì đã được trả lương đầy đủ, do đó không thể coi là “thất nghiệp” và sẽ không được nhận quyền lợi thất nghiệp.
Khoản tiền trợ cấp 1.200 USD mà chính phủ phát cho dân thì có ảnh hưởng tới quyền lợi thất nghiệp không? Khi nào tôi mới nhận được tiền?
Gói cứu trợ của liên bang cấp một lần 1.200 USD cho tất cả những người Mỹ trưởng thành có thu nhập thấp hơn 75.000 USD/năm. Khoản tiền này hoàn toàn tách biệt với quyền lợi thất nghiệp – nghĩa là người bị thất nghiệp có thể nhận được cả hai, khoản 1.200 USD bổ sung cho khoản trợ cấp thất nghiệp. Đây là những khoản tiền trợ cấp thiết yếu cho người Mỹ lúc khó khăn này.
Theo thông tin chúng tôi có được, khoảng 60 triệu người Mỹ sẽ được nhận số tiền 1.200 USD này chuyển trực tiếp vào trương mục ngân hàng, bắt đầu từ ngày 13-04-2020. Đó là những người đã khai thuế năm 2019 hoặc 2018 và đã cung cấp cho Sở Thuế liên bang (IRS) thông tin để chuyển ngân trực tiếp (direct deposit). Những người không có thông tin chuyển ngân trực tiếp sẽ được nhận check bằng giấy gửi tới hộp thư gia đình. Check sẽ được IRS gửi đi từ ngày 04-05. Mỗi tuần IRS chỉ có khả năng xử lý và gửi đi 5 triệu tấm check, do đó phải mất 20 tuần thì IRS mới gửi xong toàn bộ check tới tay người nhận. Những người nhận trễ nhất có thể nhận được check trong tuần lễ từ ngày 17-08-2020.
Quyền lợi thất nghiệp kéo dài bao lâu?
Thời hạn nhận quyền lợi thất nghiệp thay đổi tùy tiểu bang. Nhưng gói trợ cấp của liên bang cấp thêm 13 tuần lễ; nghĩa là những người đã nhận quyền lợi thất nghiệp thông thường của tiểu bang, khi hết hạn (sau khoảng 26 tuần) sẽ chuyển sang nhận tiền trợ cấp của liên bang. Tổng cộng người thất nghiệp có thể được nhận quyền lợi và trợ cấp tới 39 tuần, thay vì chỉ 26 tuần như trước đây.
Ngoài ra, những người không thuộc diện nhận quyền lợi thất nghiệp thông thường hoặc đã nhận xong tiền trợ cấp thất nghiệp của liên bang mà vẫn chưa có được việc làm thì có thể ghi danh vào chương trình Trợ cấp Thất nghiệp vì Đại dịch (PUA, Pandemic Unemployment Assistance). PUA là chương trình trợ cấp riêng, không liên quan tới hai chương trình nói trên; để biết thêm chi tiết xin liên lạc với sở lao động địa phương.
Chính phủ hỗ trợ các công ty. Điều đó có giúp ích gì cho tôi không?
Có thể có. Các công ty và doanh nghiệp nhỏ có thể được vay tiền ưu đãi nếu họ duy trì hoặc thuê mướn trở lại những người lao động đã bị mất việc. Các hồ sơ vay này bắt đầu được xem xét từ hôm nay thứ Sáu 03-04-2020, theo thông báo của Bộ Tài chánh.
Đọc thêm: Ai được tiền thất nghiệp nhiều trong đạo luật trị giá $2,200 tỷ?
