Hải quan ngày càng nhanh hơn trong việc kiểm tra hành khách nhập cảnh nhờ áp dụng cổng điện tử (e-gate) và chương trình thông quan trước (preclearance program).
Xu hướng tất yếu
Phi trường Riviera Maya, nơi đón lượng hành khách kỷ lục 30 triệu vào năm ngoái, đã giới thiệu các cổng điện tử vào mùa Thu 2022 như một phần của chương trình thí điểm nhằm đẩy nhanh quá trình nhập cảnh quốc tế. Thử nghiệm được đánh giá thành công và những hành khách đủ điều kiện không còn phải xếp hàng tại khu vực hải quan để được nhân viên an ninh phỏng vấn nhanh trước khi nhập cảnh chính thức.
Perry Flint, phát ngôn viên của Hiệp hội Vận tải Hàng không Quốc tế (International Air Transport Association-IATA), nhận xét: “Cổng điện tử là một tiện ích tuyệt vời, nhưng chúng tôi còn muốn tiến xa hơn nữa: Du lịch không tiếp xúc” (contactless travel). Máy kiểm soát hộ chiếu tự động là một trong những sáng kiến và chương trình mà các chính phủ và các phi trường trên thế giới đang áp dụng để đơn giản hóa và tăng tốc quá trình xuất nhập cảnh.
Các sáng kiến được chào đón khác gồm thị thực điện tử (electronic visa), thẻ FastTrack ở Vương quốc Anh và các điểm kiểm soát nhập cảnh trước của các cơ quan Hải quan và Bảo vệ Biên giới (Customs and Border Protection-CBP) trên khắp thế giới. Trong nhiều trường hợp, chẳng hạn tại cổng điện tử, thiết bị sử dụng sinh trắc học để nhận dạng khuôn mặt và vân tay. Những công nghệ đang phát triển báo hiệu sự kết thúc của các phương thức kiểm soát hải quan rườm rà, các dòng người dài dằng dặc tại biên giới và những cuộc phỏng vấn tốn thời gian.
Để sử dụng cổng kiểm soát hộ chiếu tự động, hành khách phải đáp ứng một số tiêu chí. Thứ nhất, khách phải có hộ chiếu điện tử hoặc một cuốn sổ có gắn chip lưu trữ thông tin trên trang ảnh và ảnh kỹ thuật số của ảnh hộ chiếu. Bộ Ngoại giao Mỹ đã cấp hộ chiếu điện tử từ năm 2007. Để xác định xem hộ chiếu của bạn đủ điều kiện chưa, hãy tìm biểu tượng con chip được đóng dấu bằng vàng lá (gold foil) bên dưới chữ “United States of America” ở trang bìa trước.
Hành khách cũng phải đáp ứng yêu cầu về độ tuổi tối thiểu, thường là từ trẻ sơ sinh đến cuối tuổi vị thành niên. Tại Úc, du khách từ 16 tuổi trở lên có thể sử dụng các Cổng thông minh (SmartGate) tại tám phi trường quốc tế, gồm Sydney, Brisbane và Gold Coast. Du khách ra khỏi Úc có thể quét hộ chiếu tại các kiosk tự phục vụ có ở 10 phi trường. Theo Lực lượng Biên phòng Úc (Australian Border Force), không có giới hạn về độ tuổi đối với du khách rời Úc.
Ngày càng tiện lợi
Các cổng điện tử rất dễ sử dụng. The Washington Post thuật một trường hợp. Trong một chuyến đi gần đây đến phi trường Cancún (Mexico), du khách Mỹ Andrea Sachs cho biết bà đã đi theo các biển báo dọc lối đi từ cổng đến (arrival gate) đến khu vực kiểm soát hộ chiếu. Những tấm biển hướng dẫn liệt kê đầy đủ các yêu cầu mà người nhập cảnh phải đáp ứng. Bà mang theo hộ chiếu điện tử của Mỹ có giá trị hơn 180 ngày, tuổi quá 18, qua Úc với mục đích du lịch và không có đứa con nào đi theo.
Sachs đi thẳng đến một chiếc máy và đặt trang ảnh hộ chiếu lên màn hình kính. Một nhân viên tiếp cận hỗ trợ. “Cánh cổng mở ra và tôi bước vào một căn buồng trong suốt, đứng trên hai dấu chân và thấy khuôn mặt mình hiện lên trên màn hình, theo sau là từ ‘processing’ (đang xử lý). Máy in ra bản in Chào mừng khách đến Mexico. Vài phút sau tôi đã ở bên ngoài nhà ga ngắm nhìn mặt trời rực rỡ của Mexico” – Sachs kể lại.
Các biện pháp kiểm soát biên giới tự động hiện phổ biến đến mức IATA đã ngừng giám sát việc triển khai chúng trên toàn thế giới từ năm 2019. Canada có các cổng điện tử tại 10 phi trường, từ tỉnh Nova Scotia đến tỉnh British Columbia. Mùa Hè năm ngoái, Phi trường Toronto Pearson lắp hàng chục cổng điện tử ở Nhà ga số 1 và có kế hoạch lắp đặt thêm ở Nhà ga số 3. Hành khách dưới 16 tuổi không thể sử dụng cổng điện tử vẫn có thể truy cập vào các quầy tự phục vụ (self-service kiosk), có thể phục vụ tối đa năm du khách.
Quốc tịch cũng có thể là yếu tố quyết định. Một số quốc gia gần đây đã mở rộng nhóm quốc tịch được phép sử dụng máy móc để nhập cảnh. Tháng Sáu, 2022, Bồ Đào Nha bắt đầu cho phép những người mang hộ chiếu Mỹ tham gia vào Hệ thống cổng điện tử Rapid4All của họ.
Năm 2019, Vương quốc Anh đã mời bảy quốc gia mới, kể cả Hoa Kỳ, sử dụng nhiều hơn các cổng điện tử tại 15 phi trường và nhà ga. Tại Pháp, du khách Mỹ hiện có thể sử dụng Parafe, một dịch vụ thông quan biên giới tự động nhanh tại bảy phi trường, trong đó có Phi trường Roissy-Charles de Gaulle và Orly ở Paris.
Nhưng để tránh trục trặc không cần thiết, du khách hãy nghiên cứu trước điểm đến và các quy tắc sử dụng cổng điện tử trước khi bạn đến phi trường. Một số quốc gia có thể yêu cầu đăng ký trước hoặc hoàn thành biểu mẫu hải quan trên trang web hay trên một ứng dụng.
Các thành viên (có đóng phí) của chương trình Trusted Traveler do Bộ An ninh Nội địa Mỹ thành lập như Global Entry sẽ được hưởng đặc quyền thông quan nhanh chóng. Với chương trình thông quan trước của CBP, tất cả hoạt động kiểm soát biên giới của Mỹ đều diễn ra trước khi lên máy bay, vì vậy hành khách có thể về thẳng nhà sau một chuyến du lịch quốc tế dài mệt mỏi. CBP thành lập trạm hải quan và nhập cư nước ngoài đầu tiên tại Toronto Pearson vào năm 1952.
Kể từ đó có thêm 14 địa điểm làm thủ tục thông quan trước tại sáu quốc gia: Ireland, Aruba, Bermuda, Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất (UAE), Bahamas và Canada. CBP có ý định sẽ mở thêm bốn điểm mới tại Amsterdam (Hà Lan); Bruxelles (Bỉ); Bogotá (Colombia); và Đài Bắc (Đài Loan) trong vài năm tới. CBP đã ký thỏa thuận song phương với Bỉ vào Tháng Chín, 2020 và một thỏa thuận tương tự đang được hoàn tất với Colombia.
Cần biết, sau khi du khách thông quan hải quan, họ xem như đã đặt chân lên đất Mỹ và các quy tắc an toàn vệ sinh thực phẩm từ những sản phẩm nông nghiệp (agriculture rules) sẽ được áp dụng. Vì vậy, hãy… ăn chuối và salad trước khi bước qua vạch biên giới (hơn là mang nguyên quả chuối vào “đất Mỹ”)!
Những du khách bay quốc tế thường xuyên nên cân nhắc đăng ký tham gia Global Entry với giá hội viên chỉ $100 và có giá trị trong năm năm. Những người ít đi nước ngoài hơn cũng tiết kiệm được vài phút với ứng dụng Mobile Passport Control, một dịch vụ miễn phí có sẵn tại 31 sân bay của Mỹ và ba phi trường của Canada. Đối với một số quốc gia vẫn đòi thị thực du lịch, bạn có thể đăng ký trực tuyến.
Trong số các quốc gia cho phép tùy chọn thị thực điện tử có Thổ Nhĩ Kỳ, Việt Nam, Kenya và Ai Cập. Cơ quan Dịch vụ Biên giới Canada cho phép du khách nộp tờ khai hải quan và nhập cư tối đa 72 giờ trước khi bay vào nước này. Tại Pearson, những hành khách hoàn thành mẫu Khai báo trước (Advance Declaration Form) sẽ được vào làn đường nhanh trong khu vực hải quan.
Vương quốc Anh cung cấp chương trình FastTrack tại một số phi trường. Tham gia chương trình này, du khách phải trả một khoản phí danh nghĩa để được vào làn hải quan nhanh. Chẳng hạn, Premium Gatwick Passport Control có giá khoảng $12 (mua ít nhất bốn giờ và tối đa sáu tháng trước khi hạ cánh) cho phép du khách sử dụng các làn đường dành riêng cho 50 người mỗi giờ. Chương trình ở Edinburgh, Scotland rẻ hơn, dưới $9.
