Đường tốt cho sức khỏe nếu dùng với lượng nhỏ, nhưng nếu dùng quá nhiều có thể dẫn đến nhiều vấn đề sức khỏe như tăng cân, mụn trứng cá, tiểu đường loại hai và làm tăng nguy cơ mắc một số bệnh lý nghiêm trọng.
Đường có thể được tìm thấy trong ngay cả những sản phẩm không ngờ tới nhất. Không chỉ đồ ngọt như bánh kẹo, mà cơm, nước sốt marinara, bơ đậu phộng, thực phẩm chế biến nhanh cho bữa ăn và đồ ăn nhẹ.
Ở Hoa Kỳ, trung bình một người lớn nạp vào cơ thể tới khoảng 17 thìa đường bổ sung mỗi ngày. Qua nhiều nghiên cứu, các chuyên gia tin rằng ăn quá nhiều đường là một trong nhiều nguyên nhân gây ra rất nhiều bệnh. Dưới đây là một số vấn đề bất lợi cho sức khỏe khi dùng đường nhiều.
-Gây tăng cân
Tỷ lệ béo phì đang gia tăng trên toàn thế giới và bằng chứng cho thấy rằng lượng đường bổ sung – thường có trong thức uống có đường như nước ngọt, nước trái cây, nước tăng lực và trà ngọt chứa nhiều fructose – là tác nhân chính gây ra bệnh béo phì. Ăn quá nhiều fructose có thể gây ra tình trạng kháng leptin, một loại hormone quan trọng có tác dụng điều chỉnh cơn đói và ra lệnh cho cơ thể ngừng ăn. Nói cách khác, thức uống có đường không làm giảm cơn đói, mà còn khiến bạn dễ đưa vào cơ thể một lượng lớn calo dạng lỏng một cách nhanh chóng hơn.
-Tăng nguy cơ mắc bệnh tim
Khẩu phần ăn nhiều đường có liên quan đến việc tăng nguy cơ mắc nhiều bệnh, bao gồm bệnh tim, nguyên nhân gây tử vong hàng đầu trên toàn thế giới. Bằng chứng cho thấy ăn nhiều đường có thể dẫn đến béo phì và viêm nhiễm cũng như làm tăng lượng triglyceride, lượng đường trong máu và huyết áp – tất cả đều là yếu tố nguy cơ gây bệnh tim. Đường liên quan đến bệnh xơ vữa động mạch, một căn bệnh đặc trưng bởi các chất béo lắng đọng gây tắc nghẽn động mạch.
Một nghiên cứu trên 25,877 người lớn cho thấy những người ăn nhiều đường bổ sung có nguy cơ mắc bệnh tim và biến chứng mạch vành cao hơn so với những người ăn ít đường bổ sung hơn. Việc tăng lượng đường không chỉ làm tăng nguy cơ tim mạch mà còn có thể làm tăng nguy cơ đột quỵ. Chỉ một lon nước ngọt 12 ounce (473 ml) chứa 37g đường và 155 calo, tương đương giới hạn lượng đường được khuyến nghị hàng ngày.
-Liên quan đến mụn trứng cá
Ăn nhiều carbohydrate tinh chế, bao gồm thực phẩm và đồ uống có đường, có thể làm tăng nguy cơ phát triển mụn trứng cá. Ăn thực phẩm có đường có thể làm tăng lượng đường trong máu và insulin, dẫn đến tăng tiết androgen, sản xuất dầu và viêm – tất cả đều đóng vai trò trong sự phát triển của mụn trứng cá.
Một nghiên cứu trên 24,452 người tham gia phát hiện việc tiêu thụ các sản phẩm béo và nhiều đường, đồ uống có đường và sữa có liên quan đến tình trạng mụn trứng cá hiện tại ở người lớn.
-Tăng nguy cơ mắc bệnh tiểu đường loại hai
Bệnh tiểu đường là nguyên nhân hàng đầu gây tử vong và giảm tuổi thọ. Tỷ lệ mắc bệnh này đã tăng gấp đôi trong 30 năm qua và dự đoán gánh nặng của nó sẽ tiếp tục tăng.
Ăn quá nhiều đường từ trước đến nay được cho là có liên quan đến việc tăng nguy cơ mắc bệnh tiểu đường. Mặc dù chưa có nghiên cứu nào chứng minh ăn đường gây ra bệnh tiểu đường nhưng vẫn có mối liên hệ chặt chẽ.
Béo phì, có thể do ăn quá nhiều đường, đặc biệt là thức uống có đường, được coi là yếu tố nguy cơ mạnh nhất gây ra bệnh tiểu đường. Việc ăn nhiều đường trong thời gian dài sẽ gây ra tình trạng kháng insulin, một loại hormone do tuyến tụy sản xuất có tác dụng điều chỉnh lượng đường trong máu. Kháng insulin làm tăng lượng đường trong máu và làm tăng mạnh nguy cơ mắc bệnh tiểu đường.
-Có thể làm tăng nguy cơ ung thư
Ăn quá nhiều đường có thể làm tăng nguy cơ mắc một số bệnh ung thư.
Đầu tiên, ăn nhiều thực phẩm và đồ uống có đường có thể dẫn đến béo phì, làm tăng đáng kể nguy cơ ung thư. Ngoài ra, ăn nhiều đường còn làm tăng tình trạng viêm trong cơ thể và có thể gây kháng insulin, cả hai đều làm tăng nguy cơ ung thư.
Một đánh giá có hệ thống phân tích 37 nghiên cứu theo dõi triển vọng đã phát hiện ra rằng hai trong số năm nghiên cứu về đường bổ sung, nguy cơ ung thư tăng 60% – 95% được quan sát thấy ở những người ăn nhiều đường hơn. Cùng một đánh giá cho thấy tám trong số 15 nghiên cứu về thực phẩm và đồ uống có đường, nguy cơ ung thư tăng 23% – 200% khi dùng nhiều đồ uống có đường hơn.
Các nghiên cứu khác lượng đường có liên quan đến một số loại ung thư cụ thể. Như tuyến tiền liệt, thực quản,…
-Có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh trầm cảm
Trong khi ăn uống lành mạnh có thể giúp cải thiện tâm trạng của bạn, ăn nhiều đường và thực phẩm chế biến có thể góp phần làm thay đổi tâm trạng và cảm xúc. Nó thậm chí có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh trầm cảm.
Ăn nhiều đường có liên quan đến suy giảm nhận thức, vấn đề về trí nhớ và các rối loạn cảm xúc như lo âu và trầm cảm. Các nhà nghiên cứu tin rằng tình trạng viêm hệ thống mãn tính, kháng insulin và hệ thống truyền tín hiệu khen thưởng dopaminergic bị gián đoạn – tất cả đều có thể do lượng đường tiêu thụ tăng lên – có thể góp phần gây ra tác động bất lợi của đường đối với sức khỏe tâm thần.
-Đẩy nhanh quá trình lão hóa da
Nếp nhăn là dấu hiệu tự nhiên của quá trình lão hóa da, cuối cùng sẽ xuất hiện bất kể sức khỏe của bạn thế nào. Tuy nhiên, lựa chọn thực phẩm kém có thể làm nếp nhăn trầm trọng hơn và đẩy nhanh quá trình lão hóa da.
Sản phẩm cuối của quá trình glycat hóa nâng cao (AGE) là những hợp chất được hình thành từ phản ứng giữa đường và protein trong cơ thể bạn. Người ta nghi ngờ điều đó đóng vai trò quan trọng trong quá trình lão hóa da. Ăn nhiều carbohydrate tinh chế và đường sẽ dẫn đến sản sinh ra AGE, có thể khiến da bạn bị lão hóa sớm. AGEs làm hỏng collagen và elastin, là những protein giúp da căng mịn và duy trì vẻ ngoài tươi trẻ. Khi collagen và elastin bị tổn thương, da sẽ mất đi độ săn chắc và bắt đầu chảy xệ.
-Làm cạn kiệt năng lượng
Nhiều người lầm tưởng uống nước tăng lực hẳn sẽ làm tăng tăng lượng để hoạt động.
Đúng vậy, thực phẩm có hàm lượng đường cao sẽ làm tăng nhanh lượng đường trong máu và insulin, dẫn đến tăng năng lượng. Tuy nhiên, sự gia tăng mức năng lượng này chỉ là thoáng qua. Các sản phẩm chứa nhiều đường nhưng lại thiếu protein, chất xơ hoặc chất béo sẽ giúp tăng năng lượng tạm thời, sau đó nhanh chóng làm lượng đường trong máu giảm mạnh, thường được gọi là tình trạng tụt đường huyết đột ngột. Lượng đường trong máu thay đổi liên tục có thể dẫn đến những biến động lớn về mức năng lượng, làm cơ thể chúng ta bị kiệt quệ sau đó.
-Có thể dẫn đến gan nhiễm mỡ
Ăn uống nhiều fructose luôn có liên quan đến việc tăng nguy cơ mắc bệnh gan nhiễm mỡ. Fructose là một loại đường phổ biến, trong đó nguồn chính là xi-rô ngô có hàm lượng fructose cao (HFCS) được dùng để làm ngọt soda, kẹo, đồ nướng, ngũ cốc,… Không giống như glucose và các loại đường khác được nhiều tế bào trong cơ thể hấp thụ, fructose hầu như chỉ được phân hủy bởi gan. Ở gan, fructose được chuyển hóa thành năng lượng hoặc được lưu trữ dưới dạng glycogen. Tuy nhiên, gan chỉ có thể lưu trữ một lượng glycogen nhất định trước khi lượng dư thừa chuyển thành chất béo. Lượng lớn đường bổ sung dưới dạng fructose sẽ làm gan quá tải, dẫn đến bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu (NAFLD), một tình trạng đặc trưng bởi sự tích tụ mỡ quá mức trong gan. Một nghiên cứu năm 2015 trên 5.900 người lớn cho thấy những người uống đồ uống có đường hàng ngày có nguy cơ mắc NAFLD cao hơn 56% so với những người không uống.
Ngoài những rủi ro được liệt kê ở trên, đường còn có thể gây hại cho cơ thể bạn theo vô số cách khác. Nghiên cứu cho thấy rằng quá nhiều đường bổ sung có thể:
-Tăng nguy cơ mắc bệnh thận
-Ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe răng miệng
-Tăng nguy cơ mắc bệnh gút
-Đẩy nhanh quá trình suy giảm nhận thức, làm tăng nguy cơ mắc chứng mất trí, bệnh Alzheimer và đột quỵ.
Nghiên cứu về tác động của đường bổ sung đối với sức khỏe vẫn đang được tiến hành và liên tục có những khám phá mới.
Mặc dù ăn một lượng nhỏ đường là hoàn toàn lành mạnh, nhưng bạn nên cố gắng cắt giảm lượng đường bất cứ khi nào có thể.
Thay thế nước ngọt, đồ uống tăng lực, nước trái cây và trà có đường bằng nước lọc hoặc nước có ga không đường.
Uống cà phê đen hoặc loại cà phê thay thế tự nhiên để có lựa chọn lành mạnh hơn.
Làm ngọt sữa chua nguyên chất bằng quả mọng tươi hoặc đông lạnh thay vì mua sữa chua có hương vị và nhiều đường.
Ăn tát cả các loại trái cây tươi, thay cho bánh kẹo.
(theo Healthline)
