Ngành công nghiệp xe hơi Hoa Kỳ gặp rất nhiều khó khăn trong ba năm qua, buộc các giám đốc điều hành công ty sản xuất xe, đại lý và người mua phải linh hoạt điều chỉnh và tìm ra những cách thức mua bán mới. Biến động bắt đầu từ những ngày đầu của đại dịch Covid, khi các công ty xe hơi phải tạm dừng hoạt động các nhà máy và chuỗi cung ứng toàn cầu bị đóng băng, khiến thiếu rất nhiều bộ phận khi cần thay thế.
Sự thiếu hụt chất bán dẫn (chip) toàn cầu đã không đủ chip cần thiết cho các thành phần cốt lõi của xe, kéo theo sản xuất đình đốn. Nhưng sau đại dịch, nhu cầu mua xe mới tăng trở lại nhanh hơn nhiều so với dự đoán. Đột nhiên, người Mỹ muốn có xe mới khi các đại lý gần như hết sạch. Kết quả: Người cần sẵn sàng trả số tiền kỷ lục cho những chiếc xe có sẵn, giúp cả công ty xe hơi và đại lý có một năm bội thu.
Trong năm qua, chuỗi cung ứng đã phục hồi dần và lượng xe nhập kho tại các đại lý xe hơi mới tăng lên. Tuy nhiên, các công ty sản xuất xe hơi không muốn quay trở lại thời kỳ lượng tồn kho nhiều xe dẫn đến giảm giá sâu. Nhiều người mua xe hơi cũng thích đặt xe trực tuyến thay vì đến đại lý. “Liệu chúng ta có bao giờ trở lại bình thường không? – Jessica Caldwell, nhà phân tích tại Edmunds, một công ty nghiên cứu xe hơi tự hỏi – Tôi không nghĩ thế, vì bình thường đã là quá khứ”.
Dưới đây là năm thay đổi vĩnh viễn trong hoạt động mua bán xe hơi, dẫn lại từ Wall Street Journal.
1/. Không có nhiều xe để chọn lựa
Các đại lý xe hơi Mỹ có tuyền thống trữ nhiều xe hơi và xếp từng hàng để người mua chọn lựa thoải mái và mang xe về ngay trong ngày. Mô hình này tiện lợi nhưng có nhược điểm: Nếu quá nhiều xe không bán được sẽ dẫn đến giảm giá mạnh, ảnh hưởng xấu đến lợi nhuận của nhà sản xuất.
Tình trạng thiếu xe trong thời đại dịch buộc ngành kinh doanh xe hơi phải tìm cách khác. Theo công ty dịch vụ xe hơi Cox Automotive, số lượng xe có sẵn để bán đã giảm từ hơn ba triệu chiếc trước khi xảy ra đại dịch xuống mức thấp lịch sử, với khoảng 854,000 chiếc vào Tháng Chín 2021 (Tháng Sáu năm nay tăng lên được 1.9 triệu chiếc, một dấu hiệu cho thấy lượng xe sẵn có đang được cải thiện).
Sự phổ biến ngày càng tăng của mô hình bán hàng trực tiếp tới người tiêu dùng mà Tesla là tiên phong (người mua đặt xe trực tuyến) cũng khiến các CEO công ty xe hơi suy nghĩ có cần thiết chuyển đến các đại lý nhiều xe không. Một số nhà sản xuất xe hơi như Ford Motor và General Motors có kế hoạch giảm vĩnh viễn việc “nhồi” xe cho các đại lý. John Lawler, Giám đốc Tài chính của Ford tuyên bố: “Chúng tôi sẽ không quay trở lại tình trạng tồn kho cao như trước đây”. Điều này có nghĩa là người mua có sẵn ít màu sắc, mẫu xe và nội thất để lựa chọn mà chỉ có những loại xe phổ biến nhất. Muốn một chiếc xe không có sẵn, họ phải đặt hàng trực tiếp từ nhà máy, đợi sản xuất và giao hàng, thường mất vài tháng hoặc lâu hơn.
2/. Giá xe mới cao ngất ngưởng
Nếu bạn đang tìm mua một chiếc xe hơi mới trong thời gian tới, hãy chuẩn bị túi tiền nặng hơn một chút. Trước đại dịch, người mua Mỹ bị thu hút bởi những chiếc xe tải và SUV đắt tiền hơn, khiến giá bán trung bình của chúng bị đẩy lên cao hơn và một số công ty như GM và Ford quyết định khai tử nhiều mẫu xe cỡ nhỏ và sedan rẻ hơn.
Tình trạng thiếu hụt trong thời đại dịch làm tăng giá xe, trung bình tăng hơn 36% từ cuối năm 2019 đến cuối năm ngoái. Giữa năm 2021, gần hai phần ba xe hơi mới được bán với giá cao hơn giá đề xuất của nhà sản xuất (điều chưa từng trước đây) khiến nhiều người mua bị sốc và thất vọng vì các công ty xe hơi thường kích cầu bằng giảm giá, thưởng tiền mặt và các chương trình khuyến mãi khác.
Trong đại dịch, những hình thức giảm giá đó đã bốc hơi và nay vẫn bốc hơi! Giá bán xe trung bình đạt mức kỷ lục $47,362 vào Tháng Mười Hai năm ngoái, nay giảm xuống còn khoảng $46,000 vào Tháng Sáu. Hiện chỉ có bốn mẫu xe có giá dưới $20,000 so với 18 mẫu cách đây một thập niên. Chi phí cao hơn làm “đau” túi tiền người mua. Nhưng đối với xe hơi điện, các nhà sản xuất đua nhau giảm giá (giảm 20% trong Tháng Sáu so với cùng kỳ 2022), chủ yếu là do đợt giảm giá sốc của Tesla và Ford. Tuy nhiên, người mua không nên mong đợi giảm nữa.
3/. Doanh số toàn ngành thấp hơn
Trước đại dịch, doanh số xe bán ra trong ngành công nghiệp xe hơi bùng nổ liên tiếp suốt vài năm, đẩy doanh số đạt gần 17 triệu chiếc. Đột ngột dừng lại do Covid, doanh số bán giảm mạnh chỉ còn 14.5 triệu trong năm 2020, rồi 13.7 triệu vào năm ngoái (thấp nhất kể từ 2011). Sụt giảm phần lớn là do thiếu linh kiện kéo dài, đặc biệt là các chip máy tính được sử dụng trong mọi thứ, từ màn hình đa phương tiện đến ghế sưởi. Các nhà sản xuất xe hơi ưu tiên chip cho những mẫu xe đắt tiền nhất để duy trì lợi nhuận.
Vì vậy, những mẫu xe có sẵn thường đắt tiền, nằm ngoài tầm với của nhiều người mua khiến họ bị loại khỏi thị trường xe hơi mới. Năm nay, doanh số xe bán đã tăng trở lại do sản lượng của các nhà máy ổn định và các đại lý đã bổ sung được kho xe và dự đoán có thể đạt khoảng 15 triệu chiếc. Tuy nhiên, lãi suất tăng và giá tăng liên tục khiến nhiều người mua tạm quên các đại lý xe mới. Theo GlobalData, có thể mất nhiều năm, thậm chí là đến thập niên tới, doanh số xe bán mới đạt mốc 17 triệu trở lại. Tốc độ bán xe chậm ảnh hưởng đến toàn ngành, làm tăng áp lực buộc các nhà sản xuất xe phải thu hẹp sản lượng của nhà máy và cắt giảm dây chuyền lắp ráp.
4/. Ít cho thuê xe hơn
Đối với nhiều người Mỹ, chọn lựa thuê xe thay vì mua đã là giải pháp khả thi để sở hữu một chiếc xe mới với số tiền thanh toán hàng tháng ít hơn nhiều so với việc vay tiền mua xe hơi. Trong những năm trước đại dịch, khoảng một phần ba số xe bán ra thuộc dạng cho thuê. Các công ty xe hơi thu hút khách hàng bằng cách ném tiền vào các chương trình khuyến mãi. Nhưng với lượng hàng tồn kho eo hẹp, nhiều nhà sản xuất xe hơi đã cắt giảm đáng kể hợp đồng cho thuê xe và những hợp đồng đang tồn tại cũng đắt hơn trước.
Thậm chí, trong nhiều trường hợp, việc vay mua xe lại ít tốn kém hơn so với thuê xe, một sự đảo ngược hoàn toàn. Theo công ty nghiên cứu công nghiệp J.D. Power, tỷ lệ xe cho thuê đã giảm mạnh, còn khoảng 16% trong số xe trao tay vào nửa cuối năm ngoái, thấp nhất kể từ cuộc khủng hoảng tài chính 2008-2009.
Trong khi, việc thuê xe đang quay trở lại (đặc biệt là đối với xe hơi điện được liên bang ưu đãi tín dụng thuế) các nhà phân tích dự báo thị trường cho thuê xe sẽ phải mất vài năm nữa mới phục hồi hoàn toàn. Các công ty xe hơi bán gần như mọi thứ làm ra nên không cần hợp đồng cho thuê và các chương trình khuyến mãi khác. Với lãi suất cao hơn, cho thuê xe tốn kém hơn đối với cả nhà sản xuất lẫn người tiêu dùng.
5/. Xe cũ đắt hơn
Những người cần xe hy vọng tìm được giá tốt hơn với những chiếc xe đã qua sử dụng đang bị bất ngờ. Giá xe đã qua sử dụng tăng vọt trong thời đại dịch, tăng nhanh hơn so với xe mới. Nhiều người không thể tìm thấy chiếc xe mình muốn tại các đại lý xe hơi mới đã đổ xô đến thị trường xe hơi đã qua sử dụng với nhiều lựa chọn hơn và giá cả phải chăng hơn. Hệ quả là nhu cầu xe cũ cũng quá tải. Nhiều chủ xe giữ xe lâu hơn khi chưa tìm ra xe thay thế, khiến số lượng xe cũ đưa vào thị trường ít đi. Số xe cho thuê giảm càng làm cho vấn đề trở nên tồi tệ hơn, vì số xe cũ trả lại sau khi hết hợp đồng thuê không nhiều.
Giá bán trung bình một chiếc xe đã qua sử dụng đạt gần $30,000 vào cuối năm 2021 và tiếp tục giữ ở mức cao. Có lúc, giá xe đã qua sử dụng tăng nhanh đến mức nhiều chủ sở hữu “tiếc hùi hụi” khi thấy tài sản từng mất giá của họ lại tăng giá trị! Giá tăng nên số người mua xe cũ cũng giảm dần. Theo Cox Automotive, năm ngoái, chỉ có khoảng 36.2 triệu xe đã qua sử dụng được bán ra, giảm khoảng 10% so với trước đại dịch. Trong một năm trở lại đây, giá xe cũ đã bắt đầu ở mức vừa phải nhưng có thể tăng đột ngột nếu lượng xe mới về các đại lý chậm lại và số người thích mua xe mới giảm.
