Nước Đức đang thất thủ trước cuộc xâm lăng của Trung Quốc. Kể cả Mercedes cũng đại bại. BYD đã hợp tác với bảy tập đoàn đại lý lớn từng bán độc quyền VW, BMW và Mercedes. BYD cung cấp cho các đại lý rất nhiều quyền tự do, bao gồm cả việc định giá.
Mối đe dọa Trung Quốc lớn đến mức ngay cả Elon Musk cũng bày tỏ lo lắng. Phát biểu tại một hội nghị phân tích, ông chủ Tesla mới đây cho biết xe của các đối thủ Trung Quốc là “cực kỳ tốt”; và “nếu không có rào cản thương mại, họ sẽ tiêu diệt hầu hết công ty xe hơi khác trên thế giới” – tờ báo Đức DER SPIEGEL ngày 27 Tháng Ba 2024 cho biết…
Cuộc xăm lăng từ Trung Quốc
Ủy ban Châu Âu hiện xem xét khả năng dựng rào cản thương mại nhằm vào xe điện Trung Quốc. Kể từ ngày 7 Tháng Ba 2024, mọi xe hơi điện từ Trung Quốc vào châu Âu đều phải đăng ký hải quan. Theo Chủ tịch Ủy ban Châu Âu Ursula von der Leyen, nhiều xe hơi điện được nhập từ Trung Quốc với giá được nhà nước họ trợ cấp. Tuy nhiên, rào cản thuế cũng chưa đủ để chặn BYD. Công ty này đang lên kế hoạch xây dựng nhà máy riêng ở Hungary, trong phạm vi hàng rào hải quan của EU; và như vậy, BYD có thể cung cấp trực tiếp cho thị trường Đức nói riêng và châu Âu nói chung từ nhà máy ở Hungary.
Mercedes-Benz đang chật vật, dù Chủ tịch Mercedes Ola Källenius luôn muốn truyền thông điệp rõ ràng và dứt khoát: Tương lai Mercedes sẽ mạnh với những thế hệ xe đời mới chạy bằng điện. Nhưng khi nào thời điểm đó đến? Dự kiến, việc bán hai mẫu xe điện mới sẽ bắt đầu trong năm nay (2024). Tuy nhiên vẫn chưa rõ khi nào Mercedes chuyển hoàn toàn sang xe điện. Ola Källenius muốn thấy kế hoạch loại bỏ dần xe xăng của EU vào năm 2035 được xem xét kỹ lưỡng một lần nữa. Ông nói rằng việc chính phủ Đức đột ngột chấm dứt trợ cấp xe hơi điện là “khá kỳ quặc”, rằng quyết định này khiến việc đưa ra dự đoán cho thập niên tới gần như không thể thực hiện được.
Tình hình cũng tương tự với Volkswagen. Không khí tại nhà máy sản xuất xe hơi chạy hoàn toàn bằng điện đầu tiên ở châu Âu của VW hiện khá u ám. Năm 2019, Volkswagen mở cửa nhà máy sản xuất xe điện ở Zwickau thuộc Saxony, với sự tham dự của Thủ tướng Angela Merkel. Ở Zwickau, người ta tự hào về sự khởi đầu mới của họ. Câu “Truyền thống đáp ứng tương lai” được viết trên một biểu ngữ lớn trên các sảnh nhà máy màu xám nhạt. Tại đây, nơi từng sản xuất những mẫu Audi đầu tiên, VW đã đầu tư 1.2 tỷ euro và tăng lực lượng lao động thêm khoảng 2,800, lên tổng cộng chừng 10,500 người. Tất cả dồn sức cho xe điện.
Tuy nhiên, phép thuật VW đối với xe điện đang biến mất. Thay vì 360,000 chiếc xe hơi điện dự kiến ban đầu, chỉ có 247,000 xe được đưa ra khỏi dây chuyền sản xuất vào năm 2023. Hoạt động ba ca, vốn được phát triển ở Zwickau trong nhiều thập niên, đang dần giảm xuống còn hai ca. Những chiếc xe điện đắt tiền của VW bán kém hơn nhiều so với những chiếc xe chạy xăng của chính họ. Cuộc khủng hoảng ở VW còn trở thành một vấn đề chính trị. Trong thềm cuộc bầu cử dự kiến tổ chức tại Saxony (nơi có nhà máy xe điện của VW) vào Tháng Chín, đảng cực hữu AfD đang dẫn đầu các cuộc thăm dò. AfD không mặn mà với xe điện.
Hiệu ứng của “sự hủy diệt mang tính sáng tạo”
Những biến động công nghệ đang tạo ra những đối thủ mới đồng thời thay thế công nghệ cũ. Nhà kinh tế học Joseph Schumpeter gọi đây là “sự hủy diệt mang tính sáng tạo”. Cán cân quyền lực toàn cầu đang thay đổi. Hai nhà sản xuất pin của Hàn Quốc hiện nằm trong số 30 nhà cung cấp xe hơi lớn nhất thế giới.
CATL (Contemporary Amperex Technology Co – 宁德时代新能源科技股份有限公司 – Trữ Đức Thời Đại Tân Năng Nguyên Khoa Kỹ), công ty dẫn đầu thị trường pin Trung Quốc, đã vươn lên vị trí thứ hai trên bảng xếp hạng thế giới. Các chuyên gia từ công ty tư vấn quản lý PwC viết trong một nghiên cứu: “Thị phần toàn cầu mà các nhà cung cấp Đức, vốn rất khó giành được, lại đang bị mất. Những thành công trong 20 năm qua có nguy cơ bị mất trắng trong thời gian ngắn”.
Xing Zhou, đối tác tại công ty tư vấn Alix Partners, cho biết: “Các nhà sản xuất xe hơi và pin Trung Quốc đang đưa các nhà cung cấp của họ sang châu Âu”. Kedali, nhà sản xuất vỏ pin lớn nhất, đã xây dựng một nhà máy gần Erfurt (thủ phủ tiểu bang Thuringia của Đức), cách nhà máy của nhà sản xuất pin CATL chưa đầy 50 km. Ngay cả khi BMW, Mercedes và VW có thể theo kịp thì nguy cơ lớn là họ mất đi vị thế dẫn đầu về công nghệ. Khi nói đến pin, trái tim của xe hơi điện, Trung Quốc và Hàn Quốc đang tiến xa hơn rất nhiều.
Hơn nữa, công nghiệp sản xuất xe hơi đang chuyển hướng sang châu Á. Năm 2023, chỉ có khoảng bốn triệu xe hơi được sản xuất ở Đức, ngang bằng với năm 1994. Thế giới đang thay đổi dữ dội và – nói một cách công bằng – không chỉ công nghiệp xe hơi Đức mới bị ảnh hưởng. Ngay cả những công ty công nghệ cao thành công của Mỹ cũng sính vính. Apple gần đây đã ngừng dự án ra mắt xe hơi, sau khi đốt hàng tỷ đôla trong nhiều năm.
Công ty khởi nghiệp Rivian của Mỹ, trong đó gã khổng lồ công nghệ Amazon có cổ phần, vừa phải sa thải 10% lực lượng lao động. Tesla cũng chưa thể sản xuất được một mẫu xe dành cho thị trường đại chúng có giá cả phải chăng. Đã qua thời kỳ mà Tesla đặt mục tiêu tăng trưởng 30, 40 hoặc thậm chí 50% mỗi năm. Elon Musk thậm chí không dám đưa ra dự báo cho năm 2024 (Tesla đã hai lần giảm giá vài nghìn đôla trong năm 2023). Với giá cổ phiếu hiện chỉ bằng một nửa so với mức cao nhất mọi thời đại, Tesla gần đây đã bị loại khỏi Top 10 công ty giá trị nhất nước Mỹ.
Tương lai của công nghiệp xe hơi Đức?
Ông chủ của Renault, Luca de Meo, đang đề xuất một mô hình tương tự như Airbus trong ngành hàng không. Bằng cách hợp lực, người ta hy vọng Volkswagen, Renault và Stellantis đứng vững trước các đối thủ Mỹ và Trung Quốc, để có thể cung cấp cho đại chúng những chiếc xe hơi điện với giá phải chăng.
Dù thế nào, công nghiệp xe hơi Đức cũng có thể được hưởng lợi từ chính sự cạnh tranh khốc liệt. Tại Trung Quốc, một số startup không mạnh bằng BYD có nguy cơ phá sản sớm. Điều đó mang lại cho VW, BMW và các công ty Đức khác cơ hội mua lại tài sản phá sản của họ, bao gồm công nghệ, phần mềm và bằng sáng chế. Ít nhất đó là dự đoán của một số người trong ngành xe điện Trung Quốc. Suy cho cùng, túi tiền người Đức vẫn rất sâu vì họ vẫn tiếp tục bán được nhiều xe hơi động cơ đốt trong.
Tại Zwickau, Saxony, chỉ cách nhà máy xe điện đang gặp khó khăn của VW vài kilomet, một nhóm gồm 40 kỹ sư điện, khoa học máy tính và nhà kinh tế đã phát triển “Erich”. Chiếc xe đua điện màu đen có thể tăng tốc từ 0 lên 100 km/h trong hai giây. Nó lao vút trên đường thử ở Đại học Khoa học Ứng dụng Zwickau. Trong ba cuộc thi quốc tế, “Erich” và các nhà thiết kế của nó phải chứng tỏ năng lực của họ, không chỉ hiệu suất kỹ thuật của xe mà còn cả kế hoạch kinh doanh.
Ở những hạng mục quan trọng nhất, đội đến từ Saxony đã vượt trội so với các trường đại học cạnh tranh đến từ Hoa Kỳ, New Zealand và Úc. Đội Saxony hiện chiếm vị trí đầu tiên trong bảng xếp hạng thế giới “Formula Student Electric”. Và những người trẻ giỏi giang này đều muốn ở lại Zwickau sau khi học xong. Họ nhìn thấy tương lai ở đó. Câu chuyện cho thấy công nghiệp xe hơi Đức nói chung và xe điện của họ nói riêng có thể gặp ít nhiều khó khăn ở hiện tại nhưng tương lai chưa chắc mờ mịt.
__________
Công nghiệp xe hơi Đức: Tại sao những thương hiệu khổng lồ thất bại với xe điện?
