Sau 27 năm chung sống và có với nhau ba người con, ông bà Bill và Melinda Gates hôm nay cùng đưa ra thông báo ly hôn – một thông tin bất ngờ gây ngạc nhiên cho rất nhiều người và đặt ra những câu hỏi về tương lai của quỹ từ thiện khổng lồ Gates Foundation mà họ đồng sáng lập và chủ trì.
- Bill Gates và đại dịch Covid-19: Những khoảng sáng tối
- Bill Gates: thuốc trị Covid-19 cần được phân phối công bằng
- Tỉ phú Bill Gates bỏ ra hàng tỉ USD nghiên cứu thuốc chủng ngừa virus COVID-19
Chia tay vì cá tính?
Trên Twitter của họ, sáng thứ Hai 03-05, xuất hiện gần như cùng lúc hai thông báo giống nhau của ông Bill và bà Melinda Gates: “Sau khi suy nghĩ rất nhiều và làm rất nhiều cho mối quan hệ của chúng tôi, chúng tôi đã quyết định kết thúc cuộc hôn nhân của mình.” Hai người nói rằng họ “đã xây dựng một quỹ từ thiện hoạt động khắp thế giới để giúp tất cả mọi người tiến tới một cuộc sống mạnh khỏe và hiệu quả” và họ sẽ “tiếp tục chia sẻ niềm tin vào sứ mệnh đó,” dù họ “không còn tin rằng chúng tôi có thể trưởng thành cùng nhau như một cặp đôi trong giai đoạn kế tiếp của cuộc đời”.
Trang mạng TMZ chuyên đưa tin đồn đãi về những người nổi tiếng đã đăng một bản chụp tờ đơn đề nghị ly hôn (Petition For Divorce) có chữ ký của người đứng đơn là bà Melinda French Gates và bị đơn là ông William H. Gates nộp tại tòa án quận King County, tiểu bang Washington, lúc 1:54 chiều ngày thứ Hai 03-05-2021, trong đó lý do ly hôn được nêu vắn tắt là: “Cuộc hôn nhân này đã đổ vỡ không hàn gắn được. Chúng tôi yêu cầu tòa án hủy bỏ cuộc hôn nhân của chúng tôi và ghi nhận cuộc sống chung vợ chồng của chúng tôi đã kết thúc vào ngày tháng được nêu rõ trong hợp đồng chia tay (separation contract)”.
Như vậy cuộc hôn nhân giữa hai nhân vật vẫn được coi là “tấm gương”, là “thần tượng” của rất nhiều người trên thế giới đã đột ngột chấm dứt dù nguyên nhân đằng sau quyết định chia tay đó là những vấn đề riêng tư mà người ngoài hầu như không thể biết được. Tuy nhiên, trước đây người ta cũng đã đọc thấy vài lời thổ lộ của bà Melinda Gates trong cuốn tự truyện “The Moment of Lift” xuất bản năm 2019. Cuốn sách cho thấy, ngay từ khi còn nhỏ bà Melinda Gates đã là người có cá tính độc lập, sau này bà là nhà hoạt động nữ quyền, đề cao quyền bình đẳng của phụ nữ cả trong công việc lẫn trong đời sống hôn nhân. Có lẽ sự va chạm giữa hai cá tính độc lập là lý do dẫn tới những sự căng thẳng kéo dài trong đời sống của họ và đã đến lúc phải chấm dứt.
Tự truyện của bà Melinda kể lại một câu chuyện cho thấy mối quan hệ khó khăn của một cặp vợ chồng khi cả hai là những cá tính hết sức độc lập. Là đồng chủ tịch (co-chairs) quỹ Bill & Melinda Gates Foundation, hằng năm hai ông bà đều soạn một lá thư gửi các nhà tài trợ, nhân viên và đối tác; năm 2013 bà Melinda muốn cùng chồng soạn lá thư đó vì bà muốn tiếng nói của mình cũng có tác động trong tổ chức, nhưng ông Gates không chấp nhận. “Cả hai chúng tôi đều giận dữ. Tôi nghĩ, chúng tôi sẽ giết nhau. Tôi cảm thấy, ‘Ừ, cuộc hôn nhân có lẽ sẽ chấm dứt ngay ở đây”. Cuối cùng, ông Gates là người viết lá thư năm 2013 nhưng trong đó có một đoạn dành cho của bà Gates viết. Sang năm 2014, lá thư là tác phẩm chung của hai người tuy ông Gates vẫn viết phần lớn; phải đến năm 2015 thì lá thư mới thật sự “cân đối” ý tưởng của cả hai ông bà.
Cũng cần nhắc lại chuyện hai ông bà Bill và Melinda Gates đến với nhau khi họ cùng làm việc ở công ty Microsoft, họ kết hôn ngày 01-01-1994 tại Hawaii; năm 1996 bà Melinda thôi việc ở công ty và vài năm sau đó hai người đã cùng sáng lập quỹ từ thiện Bill & Melinda Gates Foundation – quỹ từ thiện tư nhân lớn nhất thế giới. Năm 2008 ông Bill Gates thôi chức Tổng giám đốc Microsoft để dành nhiều thời gian hơn cho quỹ Gates và đến năm 2014 ông thôi luôn chức chủ tịch tập đoàn này để cùng vợ chuyên tâm điều hành quỹ từ thiện. Họ có với nhau ba người con, đều đã trưởng thành.
Ảnh hưởng tới quỹ Bill & Melinda Gates Foundation
Bill và Melinda Gates là hai trong số những người giàu nhất thế giới. Đại công ty Microsoft, mà ông Bill thành lập và điều hành những năm đầu khởi nghiệp, không chỉ định hình nền công nghệ điện toán của nhân loại mà với quỹ Bill & Melinda Gates Foundation, họ còn giúp định hình lại hoạt động từ thiện và sức khỏe cộng đồng. Hai người cũng khởi xướng phong trào Giving Pledge, kêu gọi các tỷ phú thế giới đóng góp tài sản cho các tổ chức và chương trình từ thiện nhằm cải thiện sức khỏe và đời sống của những cộng đồng nghèo khó nhất trên trái đất.
Trong nhiều thập niên, quỹ Gates Foundation – với ngân sách hơn 55 tỷ USD tại thời điểm cuối năm 2019, đã có ảnh hưởng rất lớn tới lĩnh vực chăm sóc sức khỏe cộng đồng toàn cầu, đã tạo được những bước tiến vượt bậc trong việc làm giảm số tử vong vì bệnh sốt rét và các chứng bệnh truyền nhiễm khác. Trong năm qua, khi đại dịch Covid-19 hoành hành khắp thế giới, hai ông bà Gates đã thường xuyên xuất hiện trên truyền thông, cổ vũ cuộc chiến chống dịch; quỹ từ thiện của họ đã đóng góp hơn 1,75 tỷ USD vào các hoạt động chống dịch.
Theo thông tin ban đầu trên báo chí, việc ly hôn của Bill và Melinda Gates sẽ không ảnh hưởng tới hoạt động của quỹ; hai ông bà Gates vẫn là đồng chủ tịch và dự báo sẽ không có sự thay đổi trong hàng ngũ lãnh đạo của quỹ Gates. “Họ sẽ tiếp tục làm việc cùng nhau để xác định và phê chuẩn các chiến lược của quỹ, giải quyết các vấn đề của quỹ và xác lập phương hướng chung của tổ chức,” một tuyên bố của quỹ Gates Foundation được báo The New York Times trích dẫn cho biết.
Tuy nhiên cuộc ly hôn chắc chắn đặt ra nhiều câu hỏi mới về ảnh hưởng không thể tránh khỏi đối với hoạt động đa dạng của quỹ Gates. “Rõ ràng đây là một thời điểm khó khăn có sự thay đổi cá nhân ở các đồng chủ tịch của chúng ta, nhưng họ đã cùng đảm bảo với tôi về cam kết tiếp tục của họ đối với quỹ mà họ đã làm việc cật lực để cùng nhau xây dựng trong 20 năm qua,” Giám đốc điều hành của quỹ Gates, ông Mark Suzman nói với các nhân viên trong một email hôm thứ Hai.
Ông Suzman cho biết có “một số điều chỉnh ngắn hạn trong lịch làm việc của họ,” nhưng cả hai người sẽ tiếp tục tham gia các cuộc họp trong và ngoài tổ chức, đồng thời sẽ nói chuyện trực tiếp với nhân viên tại hội nghị thường niên sắp tới.
Với 1.600 nhân viên tại các văn phòng trên khắp thế giới, quỹ Gates tài trợ khoảng 5 tỷ đô la mỗi năm cho các lĩnh vực sức khỏe cộng đồng và phát triển toàn cầu. Trong hơn hai thập niên qua, quỹ đã chi hàng tỷ đô la để đưa vaccine đến các nước đang phát triển, làm việc với các giám đốc điều hành các hãng dược phẩm để chuyển đổi thị trường. Trong năm qua, quỹ cũng sử dụng chuyên môn cùng các mối quan hệ của mình để vận động các phản ứng toàn cầu chống đại dịch, đầu tư sớm vào các ứng cử viên vaccine và giúp hình thành Covax – chương trình cung cấp vaccine Covid-19 cho 92 nước nghèo nhất từ tài trợ của các nước giàu và do Liên hiệp quốc điều phối.
Ông bà Gates đã giành được nhiều lời khen ngợi cho những nỗ lực của họ, nhưng quỹ này cũng bị chỉ trích vì đề cao quyền sở hữu trí tuệ của các công ty dược phẩm tư nhân. Điều đó đặc biệt gay gắt hiện nay khi chính phủ nhiều quốc gia đã yêu cầu được chia sẻ bản quyền vaccine Covid để tự bào chế vaccine kiểm soát đại dịch.
Ông Bill Gates cũng trở thành mục tiêu của những kẻ chuyên tạo dựng và truyền bá thuyết âm mưu. Họ đã thêu dệt nên những câu chuyện kiểu như Bill Gates là người “chế ra” đại dịch Covid-19 và trục lợi từ nó, lợi dụng đại dịch để thực hiện thủ đoạn “giám sát toàn cầu” và kiểm soát dân số bằng vaccine.
Lặp lại trường hợp của ông bà chủ Amazon?
Vụ ly hôn bất ngờ cũng đặt câu hỏi về số phận khối tài sản của gia đình Gates – ước tính vào khoảng 130,5 tỷ USD, theo tạp chí Forbes – phần lớn trong số đó vẫn chưa được đóng góp vào Quỹ Gates.
Mặc dù gia đình Gates không cung cấp chi tiết về cách họ sẽ phân chia tài sản hoặc cấu trúc lại tài chính của mình, chỉ được biết là ông bà Gates đã có một thỏa thuận tiền hôn nhân (prenuptial agreement) và đã ký với nhau “seperation contract” làm căn cứ pháp lý để giải quyết vấn đề tài sản, quyền và nghĩa vụ sau ly hôn. Gia đình Gates là chủ sở hữu đất nông nghiệp lớn nhất nước Mỹ và có nhiều khoản đầu tư lớn thông qua Cascade Investment, công ty quản lý tài sản cá nhân của ông Gates sáng lập. Họ sở hữu nhiều cổ phần lớn trong chuỗi khách sạn Four Seasons, công ty Đường sắt Quốc gia Canada và AutoNation – chuỗi đại lý kinh doanh xe hơi lớn nhất đất nước cùng nhiều công ty khác. Các ngôi nhà và tài sản của gia đình bao gồm một dinh thự ở tiểu bang Washington rộng 66.000 sqf (hơn 6100 mét vuông), có nhiều tiện nghi và một thư viện nhiều phòng chứa đầy tài liệu và cổ vật quý hiếm.
Bà Melinda Gates, 56 tuổi, nhũ danh Melinda French, cũng có công ty riêng của mình, Pivotal Ventures, mà bà đã sử dụng để đầu tư vào các vấn đề liên quan đến trao quyền kinh tế cho phụ nữ, (ông Gates có văn phòng riêng của mình, Gates Ventures để theo đuổi những sở thích bên ngoài quỹ Gates.) Bà Melinda là người có cá tính rất độc lập, một nhà hoạt động nữ quyền, từ khi còn là thiếu nữ bà đã đấu tranh rất quyết liệt cho quyền của phụ nữ và đòi hỏi cải thiện môi trường làm việc trong các tổ chức của Mỹ theo hướng đề cao quyền và trách nhiệm của phụ nữ. Nếu bà nhận một số cổ phần Microsoft từ ông Gates, bà có thể thành lập một quỹ từ thiện mới hoặc tặng trực tiếp cho các tổ chức khác mà bà ủng hộ.
Vài người nghĩ bà Melinda cũng sẽ hành động giống như bà MacKenzie Scott – vợ cũ của nhà sáng lập tập đoàn Amazon, tỷ phú Jeff Bezos. Năm 2019, sau khi ly hôn, bà Scott đã nhận được số cổ phiếu Amazon trị giá 36 tỷ đô la vào thời điểm đó và ngay lập tức bà bắt đầu tặng hàng tỷ đô la trực tiếp cho một loạt các tổ chức tiến bộ và nhiều trường đại học ở những cộng đồng nghèo. Nhưng với bà Melinda, người ta đoán bà có thể sẽ nhắm tới các tổ chức nữ quyền – một mục tiêu mà bà theo đuổi từ lâu.
Ông Bill Gates gần đây đã rút lui khỏi một số hoạt động kinh doanh. Năm ngoái, ông đã rời khỏi hội đồng quản trị của tập đoàn Microsoft và hội đồng quản trị tập đoàn Berkshire Hathaway, tập đoàn do người bạn thân Warren Buffett điều hành. Những người thân quen với gia đình Gates nói rằng, quyết định của ông Gates là để có thể dành nhiều thời gian hơn cho gia đình; ông và bà Gates đã phải đối mặt với những khó khăn trong mối quan hệ trong nhiều năm qua và có đôi lần mối quan hệ gần như sụp đổ nhưng họ đã cố gắng để bảo vệ nó.
Đọc thêm:
